Üniversitenin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan ek karşılık primleri ve faturalı borçlarının mali tablolarda yer almadığı tespit edilmiştir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81’inci maddesinde;

“4’üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılara bağlanan veya bağlanacak vazife malullük aylıkları ile bunların hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylıklarının karşılığı olmak üzere, bu kapsamdaki sigortalılar için kamu idarelerinin bütçelerinden ayrılan sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi ödeneklerinin %20’si oranında ek karşılık primi alınacağı, ayrılan ek karşılık priminin tamamının kurum bütçelerinin yetkili makamlarca onaylanarak yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşlarından itibaren altı ay

içinde ve aylık eşit taksitlerle ödeneceği, genel bütçe kapsamındaki idarelerin ek karşılık primlerinin Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacağı”, hükme bağlanmıştır.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yayımlanan 09.12.2013 tarih ve 73616264 sayılı Ek Karşılık Primi ve Faturalı Alacaklara ilişkin Genel Yazı’da; ek karşılıkların kamu idarelerinin Merkezi Tahsilat Sistemi (MOSİP) üzerinden bildirimleri üzerine tahakkuk ettirileceği, süresi içerisinde bildirilmeyen ek karşılık primleri hakkında 5510 sayılı Kanun’un 102'nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi gereğince idari para cezası uygulanacağı, süresinde ödenmeyen ek karşılık primleri ile ilgili olarak da Kanun’un 89'uncu maddesi gereğince gecikme cezası ve gecikme zammı alınacağı belirtilmiştir.

Diğer taraftan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Geçici 4’üncü maddesinin birinci, dördüncü ve sekizinci fıkraları gereğince faturalı alacaklar olarak tabir edilen, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nun 89, Ek 4, Ek 68 ve Ek 71’inci maddelerinde düzenlenen emekli ikramiyesi, emekli/adi malüllük/vazife malüllüğü aylığı alanların ölümü halinde ödenen ölüm yardımı, emekli veya yetimlerine ödenen makam/temsil/görev tazminatları ve diğer ödemelerden kaynaklanan alacakların takip ve tahsil işlemleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından gerçekleştirilmektedir.

Dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen ve faturalı alacaklar olarak tabir edilen emekli ikramiyesi, ölüm yardımı, makam/temsil/görev tazminatları ve diğer ödemelerden kaynaklanan ve ilgili kamu idarelerine fatura edilen idare borçları söz konusudur.

Boğaziçi Üniversitesinin MOSİP Bilgi Sisteminde bulunan verilere göre 2019 yılı sonu itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna bu kapsamda 2014 yılından bu yana toplam 49.421.268,96 TL'si anapara 21.736.273,17 TL'si gecikme cezası olmak üzere toplam 71.157.542,10 TL borcu bulunmaktadır. Ancak Üniversitenin ödemek zorunda olduğu bu borçlar mali tablolara yansımamıştır.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nde vadesi geçmiş, ertelenmiş veya taksitlendirilmiş vergi ve diğer yükümlülükler için 368 ve 438 hesapları, bu hesapların kullanılamaması halinde ise 379 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları Hesabının kullanılmasına izin veren hükümler bulunmakta olup Üniversitenin bu hesaplara herhangi bir kayıt yapmadığı anlaşılmıştır.

Genel Yönetim Muhasebesinin, muhasebe ilke ve kurallarının dayanağını oluşturan

kavramlara göre yürütülmesi esastır. Bu kavramlar ve ilkeler Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nde yer almaktadır. Yönetmelikte sayılan kavramlardan “Tam açıklama” ve “Önemlilik” kavramları bulguda yer verilen tespitler için önemlidir. Zira Yönetmelik’te “Tam açıklama” ilkesinin mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak olanların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır şekilde düzenlenmesi olduğu, “Önemlilik” ilkesinin bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispî ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlendirmeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade ettiği belirtilmiş, dolayısıyla muhasebenin de diğer kavramların yanı sıra bu iki kavrama göre yürütülmesi gerektiği açıklanmıştır. Ayrıca önemli hesap kalemleri, mali olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunlu tutulmuştur. İdarenin başka bir idareye olan 71.157.542, 10 TL tutarında borcu, ne sözel ne de kaydi olarak hiçbir yerde açıklanmamıştır. Muhasebe, idarelerin tüm yükümlülüklerinin de kayıt altına alındığı bir sistemdir. İdareye ait mevcut borç ve sorumlulukların muhasebe kayıtlarında gösterilmesi ve dolayısıyla mali tablolarda yer alması gerektiği açıktır.

Diğer bir husus ise idarenin 2019 yıl sonu itibariyle ana para olan 49.421.268, 96 TL tutarındaki borçlarını zamanında yatıramamasından dolayı toplam 21.736.273, 17 TL tutarında gecikme cezası oluşmasına neden olunmaktadır. Bu gecikme cezaları ve anaparalar halen ödenemediğinden bunlar giderek artış göstermektedir. Bu konuya ilişkin olarak ödenek olmaması ve ödemelerin yapılamamış olması hem alacaklı durumdaki SGK açısından da mali yönden olumsuzluk yaratmakta hem de giderek artış gösteren bu borç tutarı nedeniyle idarenin olumsuz bir mali tabloya sahip olmasına neden olunmaktadır. 2019 yılı Üniversite bütçe gerçekleşmesinin 334.728.392,72 TL olduğu, SGK'na olan borç tutarının 71.157.542,10 TL olduğu durumda, bu borcun bütçenin yaklaşık %21' ine tekabül ettiği görülmektedir.

Bütün bu nedenlerle; öncelikle 71.157.542, 10 TL tutarındaki SGK' na olan borcun muhasebe kayıtlarında ve mali tablolarda gösterilmesi gerekmektedir. 2019 yılı mali tablolarında yer almamakla birlikte 2020 yılı Mart ayı itibariyle bu borçların muhasebe kaydına alınması sonucu bu durumun 2020 yılı mali tablolarına yansıyacak şekilde düzeltildiği görülmektedir.

Ayrıca yıl içinde ödenek gelmesi yönünde çalışmaların yürütülerek, SGK' na olan ek karşılık primleri ve faturalı borç asılları ve yasal faizleri ödenmek suretiyle bu borcun azaltılarak sonlandırılması sağlanmalıdır.