Belediye tarafından çevre temizlik vergisi mükellefi olan iş yerlerinin tabi oldukları grup ve derecelerin hatalı belirlenmesi nedeniyle eksik veya fazla çevre temizlik vergisi alınmasına neden olunduğu görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesine göre, belediye sınırları içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabi olup mükellefleri ise binaları kullananlardır.

Kanun’un aynı maddesinin 8’inci fıkrasında ise;

“İş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi, belediyelerce binaların tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiş sayılır. Tahakkuk eden vergi, bir defaya mahsus olmak üzere, belediyelerin ilan mahallerinde bir ay süreyle topluca ilan edilir. İş yeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu vergi, her yıl, emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenir.” denilmektedir.

Ayrıca bu maddede, iş yerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisinin hangi tarife üzerinden alınacağı tablo halinde gösterilmiş olup bu oranların büyükşehir belediyelerinde %25 artırımlı uygulanacağı ifade edilmiştir. Bu tabloda yer alan yıllık vergi tutarlarının her yıl yeniden değerleme oranında artırılması gerekmektedir. 2018 yılı için uygulanacak olan konutlar ile iş yerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait çevre

temizlik vergisi tutarları 50 seri numaralı Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiştir.

Çevre temizlik vergisi tarifesinde yer alan bina gruplarının nasıl tespit edileceği, 13/12/2005 tarihli ve 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Buna göre; 1. derece binalar öğrenci sayısı (okul, yurt, kreş vb.), 2. derece binalar yatak kapasitesi (konaklama tesisi, hastane vb.), 3. derece binalar kullanım alanı (her türlü yeme içme eğlence yeri, depo vb.), 4. derece binalar koltuk sayısı (sinema, tiyatro vb. biletle girilen koltuklu eğlence yerleri) ve 5. derece binalar personel sayısı (diğer derecelere girmeyen iş yerleri) dikkate alınmak suretiyle belirlenecektir. Çevre temizlik vergisi mükellefi iş yeri durumuna uygun gruba dâhil edilecek ve vergi tutarı belirlenecektir.

Bu açıklamalar ışığında, Kemalpaşa Belediyesi sınırları içinde faaliyet gösteren ve Belediye tarafından çevre temizlik vergisi tahakkuk ettirilen iş yerlerinin bina grup ve derecelerinin ayrıntılı olarak incelenmesi sonucunda yapılan tespitler aşağıdaki şekildedir:

• Toplam çevre temizlik vergisi tahakkuk ettirilen mükellef sayısı 2802 olup bu iş yerlerinden 1437’sinin 7. grup/5. derece(3 ve daha az sayıda personel sayısı olan iş yerleri) üzerinden vergilendirildiği görülmüştür. Bakanlar Kurulu Kararı’yla çevre temizlik vergisi tutarlarının belirlendiği tablo incelendiğinde 7. grup/5. dereceye denk gelen tutarın alınabilecek en düşük çevre temizlik vergisi tutarı olduğu görülecektir. Bu durum Kemalpaşa ilçesi şartlarında gerçekçi olmayıp hatalı tahakkuk yapıldığının göstergesidir.

• 14 adet iş yeri için 1. dereceden vergi tahakkuk ettirilmesine rağmen yapılan detaylı incelemede bu iş yerlerinden 6 tanesinin bu kapsamda değerlendirilemeyeceği tespit edilmiştir. 1. dereceden çevre temizlik vergisi tahakkuk edilebilmesi için iş yerlerinin eğitim ve öğretim faaliyeti yapılan bina niteliğinde olması gerekmektedir.

• Sinema, tiyatro vb. biletle girilen koltuklu eğlence yerlerinin koltuk sayıları dikkate alınarak 4. dereceden vergilendirilmesi gerekmektedir. Denetlenen kamu idaresinde 12 adet iş yeri için 4. dereceden vergilendirme yapıldığı görülmüştür. Ancak, ilçe sınırları içinde bu kapsamda değerlendirilebilecek tek bir iş yerinin bulunduğu ve bu iş yeri için de çevre temizlik vergisinin 4. dereceden yapılmadığı tespit edilmiştir. Yani, 4. dereceden çevre temizlik vergisi tahakkuk ettirilen iş yerlerinin vergilendirmeleri yanlış dereceden yapılmaktadır.

• Daimi surette faaliyet gösteren lunapark, panayır, spor salonu gibi yerler ile eşya depolamaya mahsus olan yerlerin 3. dereceden vergilendirilmesi gerekmektedir. Ancak, Belediye sınırları içinde yer alan 26 adet depo niteliğindeki iş yeri için 5. dereceden vergilendirme yapılması nedeniyle bu iş yerlerinden daha az çevre temizlik vergisi tahsil edildiği anlaşılmıştır.

• Yapılan inceleme sırasında 9 adet iş yerinin bina grup ve derecesi belirlenmemesine rağmen çevre temizlik vergisi mükellefiyeti oluşturulduğu görülmüştür. Ancak bu iş yerlerinden tahsil edilecek olan çevre temizlik vergisinin hangi grup ve dereceden alındığı tespit edilememiştir.

Derece ve gruplar farklılaştığında, tarife cetvelindeki tutarlar önemli sayılabilecek değişimler göstermektedir. Kemalpaşa Belediyesi tarafından bina grup ve derecelerinin iş yerlerinin mevcut durumu göz önüne alınarak güncellenmesi gerektiği ve böylece çevre temizlik vergisinin Belediye gelirleri içindeki payının artırılabileceği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemiz Çevre Temizlik Vergisi mükelleflerinin tabi oldukları grup ve dereceler hakkında güncelleme yapılarak eksik alınan ÇTV ler hakkında işlem yapılması sağlanacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından Belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren çevre temizlik vergisi mükelleflerinin tabi oldukları grup ve derecelerin güncelleneceği ifade edilmekle birlikte grup ve derecelerin güncel olmaması bu verginin tahsilatlarının hatalı yapılmasına neden olmaktadır. Belediye gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsilinin 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda belirtilen sorumluluk hükümleri de dikkate alınarak yetkili ve görevli birimlerce zamanında ve eksiksiz olarak yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.