Karar Künyesi
Kurumun mülkiyetindeki taşınmazların bedelsiz olarak derneklere tahsis edildiği tespit edilmiştir. Konu ile ilgili mevzuat hükümleri şu şekildedir;
5393 Sayılı Belediye Kanunu'nda;
“Belediyenin görev ve sorumlulukları
Madde 14- Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
…
(…)(2) Devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir, her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir; sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilir ve işletebilir; mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını yapabilir; kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir. (Değişik ikinci cümle: 12/11/2012-6360/17 md.) Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verebilir. Gıda bankacılığı yapabilir. Belediyelerin birinci fıkranın
(b) bendi uyarınca, sporu teşvik etmek amacıyla yapacakları nakdi yardım, bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın; büyükşehir belediyeleri için binde yedisini, diğer belediyeler için binde on ikisini geçemez.
Belediyenin yetkileri ve imtiyazları
Madde 15- Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır:
…
h) Mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek.
…
Meclisin görev ve yetkileri
Madde 18- Belediye meclisinin görev ve yetkileri şunlardır:
…
e) Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek. …
Arsa ve konut üretimi
Madde 69- Belediye; düzenli kentleşmeyi sağlamak, beldenin konut, sanayi ve ticaret alanı ihtiyacını karşılamak amacıyla belediye ve mücavir alan sınırları içinde, özel kanunlarına göre korunması gerekli yerler ile tarım arazileri hariç imarlı ve alt yapılı arsalar üretmek; konut, toplu konut yapmak, satmak, kiralamak ve bu amaçlarla arazi satın almak, kamulaştırma yapmak, bu arsaları trampa etmek, bu konuda ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları ve bankalarla iş birliği yapmak ve gerektiğinde onlarla ortak projeler gerçekleştirmek yetkisine sahiptir. Belediye, bu amaçla bütçesinden gerekli parayı ayırmak suretiyle işletme tesis edebilir. Arsalar hariç üretilen konut ve işyerlerinin satışı 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tâbi değildir. O belediye ve mücavir alan sınırları içinde kendisine, eşine veya onsekiz yaşından küçük çocuklarına ait konutu olmayan dar gelirli kişiler ile afete maruz kalanlara, sanayi bölgelerinden nakledileceklere ve üyelerinin tamamı bu durumda olan kooperatiflere, bedeli 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre oluşturulan takdir komisyonu tarafından belirlenecek tutardan aşağı olmamak üzere arsa tahsisi yapılabilir. Durumları 775 sayılı Gecekondu Kanununun 25 inci maddesine uyan kimselere de bu maddeye göre arsa ve konut sağlanabilir. Bu fıkranın uygulama esasları, İçişleri Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından müştereken hazırlanacak çerçeve yönetmeliğe uygun olarak belediye meclisleri tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
…
Diğer kuruluşlarla ilişkiler
Madde 75- Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;
…
d) Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür.” hükümlerine yer verilmiştir.
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nda;
“Tanımlar
Madde 3- Münhasıran bu Kanunun uygulanmasında;
…
a) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş olan, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idareleri,
…
Taşınmaz Tahsisi
Madde 47; Kamu idareleri, kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için mülkiyetlerindeki taşınmazlarla Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri, birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz olarak tahsis edebilirler. Tahsis edilen taşınmaz, amaç dışı kullanılamaz. Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlarla Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri tahsis etmeye, kamu ihtiyaçları için gerekli olmayanların tahsisini kaldırmaya Maliye Bakanlığı; diğer taşınmazları tahsis etmeye ve tahsisini
kaldırmaya ise maliki kamu idaresi yetkilidir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin esas ve usûller Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk Madde 48-
…
Kamu idarelerine ait malları edinme, kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemleri, mevzuatında öngörülen kurallar dâhilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılır. Bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenler sorumludur.” hükümlerine yer verilmiştir.
5018 sayılı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin 1'inci fıkrasının "a" bendinde mahalli idarelerinde içinde yer aldığı genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tanımlanmış ve taşınmaz tahsisi başlıklı 47’nci maddesinde, bu kamu idarelerinin, kanunlarında yer verilen kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi amacıyla mülkiyetlerindeki taşınmazlarla Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz olarak tahsis edebilecekleri ve tahsis edilen amaç dışında kullanılamayacakları belirtilmek suretiyle taşınmaz tahsisine ilişkin genel bir çerçeve çizilmiştir.
Aynı Kanun'un mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk başlıklı 48’inci maddesinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılacağı ve bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenlerin sorumlu olacağı hüküm altına alınmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nda yukarıda yer verilen hükümlerde de görüleceği üzere taşınmaz tahsisi benzer nitelikte düzenlenmiştir. Belediyenin yetki ve imtiyazlarının düzenlendiği hükümde mahalli müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacını taşımak şartıyla belediyenin mücavir alanı içerisindeki taşınmaz tahsisine cevaz verilmiş bu konuda yetki ise belediye meclisinin görev ve yetkilerinin düzenlendiği hüküm ile belediye meclisine verilmiştir. Aynı Kanun'un 75’nci maddesinde belediye meclisi kararı ile belediyenin görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda kendilerine ait taşınmazları mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebileceği veya süresi 25 yılı
geçmemek üzere tahsis edebileceği hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda belirtildiği üzere, 5018 sayılı Kanun'un 47’nci maddesinde, kamu idarelerinin mülkiyetlerindeki taşınmazların tahsisinde kamu hizmeti ve kamu idaresi olmak üzere iki temel ölçütün varlığı aranmaktadır. Dolayısıyla kamu idarelerin mülkiyetlerindeki taşınmazları kamu hizmetinin bulunmadığı yahut tahsisi yapılacağı tarafın kamu idaresi olmadığı durumlarda tahsis mümkün değildir. Belediye çerçevesinde konu değerlendirilecek olursa eğer, kamu taşınmazının tahsisi hususundan kamu hizmeti ve kamu idaresi şartı varlığını korumaktadır.
5018 sayılı Kanun’un Tanımlar başlıklı 3’üncü maddesi kapsamında olan belediye, mülkiyetindeki taşınmazları, 5393 sayılı Kanun'un 75 ve 5018 sayılı Kanun’un 47’nci maddeleri çerçevesinde ancak mahalli müşterek nitelikteki hizmetleri yerine getirmek maksadıyla, belediye meclisinin bu konuya ilişkin alacağı karara istinaden, sadece mahalli idareler veya diğer kamu kurum veya kuruluşlarına tahsis edebileceklerdir.
Etimesgut Belediyesi’nde yapılan incelemede;
Eryaman Mahallesi 47396-45784-45785 adalarda “Yeşil Alan” olarak görülen taşınmazın 06.09.2011 tarih ve 512 sayılı Belediye Meclis kararına istinaden 10 yıllığına Etimesgut Belediyesi Etimesgut Spor Kulübü Derneği’ne,
Şehit Osman Avcı Mahallesi 46649 ada 1 parselde bulunan “Tesis” olarak görülen taşınmazın 06.05.2017 Tarih ve 324 Sayılı Belediye Meclis kararına istinaden 10 yıllığına Etimesgut Belediyesi Basketbol Spor Kulübü Derneği’ne tahsis edildiği tespit edilmiştir.
Tespit edilen bu hususlar yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar dikkate alındığında, taşınmaz tahsisine ilişkin yasal düzenlemelere aykırılık taşımaktadır. Çünkü spora verilen desteği esası bakımından kamu hizmeti olduğu kabul edilebilir olsa da, gerek 5393 sayılı Kanun’da gerek 5018 sayılı Kanun’da kamu idaresinin mülkiyetinde olan bir taşınmazın ancak mahalli idarelere ya da diğer kamu kurum ve ya kuruluşlarına tahsis edilebileceğine imkân tanınmıştır. Ne var ki; belediyenin taşınmazlarını tahsis ettiği Etimesgut Belediyesi Etimesgut Spor Kulübü Derneği ile Etimesgut Belediyesi Basketbol Spor Kulübü Derneği Belediyece yerine getirilmesi gereken hizmetleri amaç edinmesi ve ilçedeki sportif faaliyetleri yürüterek toplumsal fayda sağlaması bu derneklere kamu kurum ve kuruluşu niteliği kazandırmamaktadır.
Dolayısıyla, 5393 sayılı Kanun’un 18’nci maddesi ile Belediye Meclisi’ne verilen taşınmazların tahsisi yetkisi sınırsız bir yetki değildir. Bu yetkinin kullanımında 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi ile 5018 sayılı Kanun’un 47’nci maddesinde getirilen düzenlemelere riayet edilmesi gerekmektedir. 2017 Yılı Sayıştay Denetim Raporu'nda ilgili tahsis işlemlerinin hukuka aykırı olduğu belirtilmesine rağmen, belediye taşınmazlarının, spor kulüplerine tahsisen kullandırılması işlemi sürdürülmektedir.
Kamu idaresi cevabında; özetle, Etimesgut Belediyesi Spor Kulübü'nün, dernek statüsünde dahi olsa Etimesgut Belediyesi’nin adını taşıyan bir Spor Kulübü olması, ilçede spor faaliyetlerini yürüterek toplumsal fayda sağlaması nedeniyle yukarıda zikredilen yasal mevzuat çerçevesinde tahsis işleminin tesis edilmesinde bir sakınca görülmediği ve belediyelerce yerine getirilmesi gereken hizmetlere ilişkin olan taşınmaz tahsisinin esasen belediyelere kanunla tevdi edilen görevleri yerine getiren bir kuruluşa yapıldığından, uygulamanın mevzuata uygun olgun olduğu değerlendirilmesi yapılmıştır.
2019 mali yılı içerisinde mülkiyeti ve tasarruf hakkı Belediyeye ait taşınmazların; 10 yıllığına Etimesgut Belediyesi Spor Kulübüne tahsis edilmesine ilişkin Belediye Meclisinin 06.09.2011 tarih ve 512 sayılı ve 06.05.2017 tarih ve 324 sayılı kararlarının iptal edilmesine ilişkin Belediye Meclisine teklifte bulunularak mevzuatın gereğinin yerine getirileceği belirtilmiştir.
Sonuç olarak kamu idaresince verilen cevapta her ne kadar Etimesgut Belediyesi Spor Kulübü, dernek statüsünde dahi olsa Etimesgut Belediyesi’nin adını taşıyan bir Spor Kulübü olması, ilçede spor faaliyetlerini yürüterek toplumsal fayda sağlaması nedeniyle derneğe mülkiyeti belediyeye ait olan taşınmazların bedelsiz tahsis edilebileceği ve belediyelerce yerine getirilmesi gereken hizmetlere ilişkin olan taşınmaz tahsisinin esasen belediyelere kanunla tevdi edilen görevleri yerine getiren bir kuruluşa yapıldığı için tahsis işleminin mevzuata uygun olduğu ileri sürülmüş olsa da, spora verilen destek esası bakımından kamu hizmeti olduğu kabul edilebilir olsa bile, gerek 5393 sayılı Kanun’da gerekse 5018 sayılı Kanun’da kamu idaresinin mülkiyetinde olan bir taşınmazın ancak mahalli idarelere ya da diğer kamu kurum ve ya kuruluşlarına tahsis edilebileceğine imkan tanınmıştır. Ne var ki; belediyenin taşınmazlarını tahsis ettiği Etimesgut Belediyesi Etimesgut Spor Kulübü Derneği'nin belediyece yerine getirilmesi gereken hizmetleri amaç edinmesi ve ilçedeki sportif faaliyetleri yürüterek toplumsal fayda sağlaması bu derneklere kamu kurum ve kuruluşu niteliği kazandırmamaktadır.
Dolayısıyla 5393 sayılı Kanun'un 18’nci maddesi ile Belediye Meclisi’ne verilen taşınmazların tahsisi yetkisi sınırsız bir yetki olmayıp, bu yetkinin kullanımında yine 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi ile 5018 sayılı Kanun’un 47’nci maddesinde getirilen düzenlemelere riayet edilmesi gerekmektedir.
Belediye Meclisi’nce kamu kurum ve kuruluşu niteliği olmayan derneklere kamu taşınmazı tahsis edilerek mevzuata aykırı işlem yapılmıştır. Bu hususa 2017 denetim raporunda yer verilmiş olmasına rağmen 2018 yılında idarece mevzuata aykırılığı giderici herhangi bir işlem yapılmamış olup izleyen yıl denetim dönemlerinde bu hususun takibi yapılacaktır.