Belediyenin KIRGAZ Kırıkkale-Kırşehir Doğalgaz Dağıtım Pazarlama ve Ticaret A.Ş. nezdindeki ortaklık payının, anılan şirkete olan borçların ödenmesi suretiyle azaltıldığı, dolayısıyla 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı'nda yer alan tutarın Belediyenin belirtilen şirketteki iştirak payını doğru göstermediği görülmüştür.

Kırıkkale Belediyesi muhasebesinin 2019 yılı açılış yevmiye ile, 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı'nın borcunda 507.809 lira bulunmaktadır.

Sonra 182 numaralı yevmiyede “Kır-Gaz dağıtım paz. a.ş. yönetim kurulunun 30.11.2018 tarih 57 nolu kararı gereği belediyemize hissesi oranınca 2017 yıl sonu itibari ile verilen kar payının borcumuza karşılık mahsup işlemi” açıklamasıyla anılan 241 numaralı hesabın borç ve alacağına 419.115,09 lira kaydedilmiş, aynı zamanda 600 Gelirler Hesabı'nın alacağına ve 320 Bütçe Emanetleri Hesabı'nın da borcuna aynı tutar yazılarak adı geçen şirkete olan borçlar azaltılmıştır. Aynı yevmiye ile bu tutar bütçe geliri haline de getirilmiştir.

Daha sonra, 3498 numaralı yevmiyede “Kır-Gaz dağıtım paz. a.ş. yönetim kurulunun 30.12.2019 tarih 917 nolu kararı gereği belediyemize hissesi oranınca 2018 yıl sonu itibari ile verilen kar payının borcumuza karşılık mahsup işlemi” açıklamasıyla belirtilen 241 numaralı hesabın alacağına ve 320 numaralı hesabın borcuna 64.531,70 lira yazılmıştır.

Sonuç itibarıyla 2019 yıl sonu bilançosunda, Belediyenin Kır-Gaz AŞ’deki sermaye

payı 64.531,70 lira azaltılarak 443.277,30 olarak yer almıştır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 241 numaralı hesabın niteliğini açıklayan 181’inci maddesinde, bu hesabın mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kâr ve zararlar ile bütçeye iade olunan sermayelerin izlenmesi için kullanılacağı tespit edilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in 182’nci maddesinde, hesaba ilişkin işlemler izah edildikten sonra, 183’üncü maddesinde de, anılan hesabın işleyişi açıklanmıştır.

Anılan 183’üncü maddede; mal ve hizmet üreten kuruluşlara verilen sermayenin işletilmesi sonucunda ortaya çıkan ve özel kanunlarında sermayeye eklenmesine yetki verilen kârların 241 numaralı hesaba borç yazılacağı; öte yandan mal ve hizmet üreten kuruluş faaliyet zararlarının ödenmiş sermayesinden mahsup edilmesi halinde tutarın, bu idarelerce düzenlenen ve yetkili organlarınca onaylanan bilanço ve ayrıntılı cetvellere dayanılarak bu hesaba alacak yazılacağı hüküm altına alınmıştır.

Buna göre esasen, sermayeye eklenmesine karar verilmeyen kâr payı dağıtımları ile ödenmiş sermayeden mahsup edilmesine karar verilmeyen faaliyet zararlarının 241 numaralı hesaba kaydedilmesi mümkün bulunmamaktadır. Zira, sözü edilen 183’üncü madde incelendiğinde, bu hesabın yalnızca sermaye artış ve eksilişlerini kapsadığı anlaşılmaktadır. Sermaye artış ve eksilişini ilgilendirmeyen temettü dağıtımları ile faaliyet zararlarının ise, gelir ve gider hesaplarıyla ilişkilendirilmesi gerekir.

Yukarıda bahsedilen yevmiye kayıtlarında herhangi bir faaliyet zararından söz edilmemektedir. Dolayısıyla adı geçen şirketteki ortaklık payını azaltıcı bir kayıt yapılması imkânı yoktur. 182 ve 3498 numaralı yevmiyelerde yapılması gereken, sermayeye eklenmesine karar verildiğine dair herhangi bir karar bulunmayan 2017 ve 2018 kâr paylarının (eğer sadece temettü dağıtımı ise), 120 hesap borçlu, 600 hesap alacaklı gelir kaydı, peşinden de 320 Bütçe Emanetleri Hesabı borçlu, 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı alacaklı mahsup kaydı yapılmalıydı.

İzah edildiği üzere, 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı'nda azalmayı gerektirecek ödenmiş sermayesinden mahsup edilmesi kararı verilmemiş bir faaliyet zararı bulunmadığı halde, anılan hesapta gösterilen sermaye payı azaltıldığından, belirtilen 241 numaralı hesaptaki tutar, Belediyenin adı geçen şirketteki payını doğru olarak göstermemektedir.

Bu itibarla, 241 numaralı hesaba Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'ne uygun kayıtlar yapılması gerekmektedir.