Belediye meclis kararı ile otobüs sahipleriyle sözleşme yapma hakkı Belediye şirketi olan Eskişehir Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. A.Ş'ye (ESTRAM) devredilmiştir. ESTRAM A.Ş. söz konusu meclis kararına istinaden ihale yapmaksızın otobüs işletmecileriyle sözleşme imzalamıştır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde;

“… Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. (Ek cümle: 12/11/2012-6360/10 md.) Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.” hükmü yer almaktadır.

Söz konusu meclis kararında; “ESTRAM A.Ş. ile Büyükşehir Belediyesi arasında sözleşme yapılmasından sonra 01.01.2015 tarihinden geçerli olmak üzere en geç 28.11.2014 tarihine kadar ESTRAM A.Ş. nin belirleyeceği koşullar ile 166 adet özel halk otobüsü işletmecisi arasında sözleşme yapılmasına” denilmektedir.

5216 sayılı Kanun’un yukarıda yer verilen 26’ncı maddesinin son cümlesi uyarınca; söz konusu otobüs hatlarının ESTRAM A.Ş. tarafından üçüncü kişilere devri ancak 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale yapılmak suretiyle mümkündür. Buna göre; ulaşım hizmetleri işinin ESTRAM tarafından ihale yapılmak suretiyle üçüncü kişilere gördürülmesinin yasal bir zorunluluk olduğu ve bu şekilde saydamlık, rekabet, eşit muamele, güvenilirlik, kamuoyu denetimi ve kaynakların verimli kullanılmasının sağlanması gerektiği değerlendirilmektedir.

Şirkete ulaşıma ilişkin hizmetlerin devri, Belediye’nin söz konusu hizmetlere ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Bu nedenle; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 26'ncı maddesi gereğince, Belediye şirketlerince üçüncü kişilere yapılacak devir işlemlerinin 2886 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak yapılıp yapılmadığının Belediye tarafından kontrol edilmesi ve izlenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “5216 sayılı kanun ve ilgili tüm belediye mevzuatı uyarınca kentiçi toplu taşıma hizmetlerini yerine getirme görev ve yetkisi Belediyemiz uhdesindedir.

Bu düzenlemelerden hareketle 5216 sayılı kanunun 26. Maddesi uyarınca Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 08.09.2014 tarih ve 301 sayılı kararı ile şehrimizde yürütülen toplu taşıma hizmetlerinin 10 yıl süre ile Belediyemiz şirketlerinden Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. A.Ş.’ne verilmesi ve bu konuda adı geçen şirketle sözleşme imzalanması hususunda Başkanlığa yetki verilmesi için konunun ilgili komisyonlara sevkine karar verilmiştir.

İlgili komisyonların ortak raporunda aşağıda sayılan gerekçeler belirtilmiştir:

6360 Sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediye ve Yirmialtı İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1. maddesinin 2. bendi gereği 31.03.2014 tarihinden itibaren Eskişehir Büyükşehir Belediyesinin sınırı İl Mülki Sınırı olarak değiştirilmiştir. Söz konusu yasa ile Büyükşehir Belediyesinin yetki alanına 12 ilçe daha ilave edilmiştir.

Toplu Ulaşım hizmetlerinin gelişen koşullara uyumlu ve ihtiyaçları karşılayacak şekilde tüm Eskişehir genelinde kaliteli ve sürdürülebilir ulaşım hizmeti anlayışına sahip olması önemlidir. Bu nedenlerle ulaşım hizmetlerinin yeniden yapılandırılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır.

Bu noktada toplu ulaşım hizmetini sunarken kamu kaynaklarının yetersizliği, kamu eliyle bu hizmetlerin sunulmasında hareket kabiliyet kısıtlılığı, mevzuat açısından karşılaşılan sorun ile yaptırımlar nedeniyle gelişen ve değişen yolcu talepleri karşısında belediyelerin farklı çözümler üretme arayışı içinde oldukları açıktır. Toplu ulaşım hizmetinin gelişen ve değişen yolcu taleplerini karşılayacak şekilde vatandaş memnuniyeti odaklı gerçekleştirilmesi için 5216 Sayılı Kanunun 26. maddesi uyarınca diğer Büyükşehir Belediyelerinin de uyguladığı üzere özel sektör çalışma anlayışıyla hizmet veren Belediye şirketlerine devredilmesi zorunluluk haline gelmiştir.

1. Eskişehir Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde kamu ve belediye hizmetlerinin aksamaması, güvenli, konforlu ve kaliteli toplu ulaşımın tüm Eskişehir halkının hizmetine sunulması, raylı sistem ve lastik tekerlekli toplu ulaşım araçlarının bir bütün olarak planlanması, yönetilmesi, koordinasyonunun sağlanması ve işletilmesi gerekmektedir. Bu amaçla bütünleşik bilet sistemi içerisinde çalışan ve ileride bütünleşik bilet sistemi içerisinde çalışacak olan Eskişehir il sınırları içerisinde, UKOME’nin belirleyeceği adet ve güzergahlarda tüm lastik tekerlekli toplu ulaşım araçlarının işletmesinin 5216 Sayılı Kanun'un 26. maddesi uyarınca; Tramvay sistemini, on yılı aşkın süredir işleten, Eskişehir Elektronik Ücret Toplama Sisteminin işleticiliğini yapan ve işlerliğini sağlayan Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. A.Ş.’ne, 10 yıllığına devredilmesine;

   Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. A.Ş. tarafından, ulaşım hizmetine sokulan her bir aracın aylık yolcu bilet hasılatının her ay %3’ünün Büyükşehir Belediyesi’ne ödenmesine;

   
   

2. Toplu taşıma ve kamu düzeninin zarar görmemesi, özel halk otobüsü işletmecilerinin de mağdur olmamaları ve sosyal adaleti sağlamak adına hali hazırda faaliyet gösteren 166 adet özel halk otobüsünün işletme sözleşmeleri kapsamında faaliyetlerinin 31.12.2014 tarihine kadar devamına;

3. Söz konusu Meclis kararı uyarınca Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. A.Ş. ile Büyükşehir Belediyesi arasında sözleşme yapılmasından sonra 01.01.2015 tarihinden geçerli olmak üzere en geç 28.11.2014 tarihine kadar Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. A.Ş.'nin belirleyeceği koşullar ile 166 adet özel halk otobüsü işleticisi arasında sözleşme yapılmasına;

Yukarıdaki maddelerle ilgili Estram Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. A.Ş. ile sözleşme yapılabilmesi için Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığına yetki verilmesine; Komisyonca oybirliği ile kabul edilmiştir.

İşbu rapor, Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 10.10.2014 tarih ve 344 sayılı kararı ile aynen ve oybirliği ile kabul edilmiş olup; kararın bir sureti yazımız ekindedir.

İşbu meclis kararının iptali istemiyle Eskişehir İdare Mahkemelerinde çeşitli davalar açılmış, davaların tamamı red ile sonuçlanmıştır.

Ayrıca bahsi geçen 166 adet halk otobüsünde günümüz itibariyle ekonomik koşullar halk otobüsü işleticilerinin gerekli şartları taşımaması sonucu 73 adete kadar düşmüş, bu eksilen otobüsler idaremizin araçları ile takviye edilmiştir. İdaremizin eksik araç alımları süreci devam etmektedir.

Kamu denetimi ve kaynakların verimli kullanılması yönünde denetimlerimiz titizlikle yapılmaktadır.” Denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, toplu taşıma hizmetlerinin 10 yıl süre ile Belediye şirketlerinden Estram'a verilmesine ilişkin Büyükşehir Belediye Meclisinin 08.09.2014 tarih ve 301 sayılı kararından bahsedilmiştir. Söz konusu karara ilişkin idare mahkemesinde açılan davaların reddedildiği belirtilmiştir.

Ancak bulguda söz konusu Meclis Kararının içeriğine ilişkin bir tespit ya da değerlendirme yapılmamıştır. Aynı şekilde ulaşım hizmetlerinin ESTRAM'a devredilmesi de tarafımızca bulgu konusu yapılmamıştır. Bulgumuzda ifade edilen husus, söz konusu otobüs

hatlarının ESTRAM A.Ş. tarafından üçüncü kişilere devri için 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale yapılması zorunluluğuna ilişkindir.

5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesinin son cümlesi uyarınca; ulaşım hizmetleri işinin ESTRAM tarafından ihale yapılmak suretiyle üçüncü kişilere gördürülmesinin mümkün olduğu, bu şekilde İdare'nin iş ve işlemlerinde saydamlık, rekabet, eşit muamele, güvenilirlik, kamuoyu denetimi ve kaynakların verimli kullanılmasının sağlanması ve Belediye tarafından söz konusu hususların takip edilmesi gerektiği düşünülmektedir.