Belediyelerin kira, trampa ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi gibi işleri 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamındadır. Bu nedenle gerek mülkiyeti doğrudan belediyelere ait olan gerekse de mülkiyeti belediyelere ait olmamakla birlikte tasarruf hakkı kanunlarla bu kurumlara bırakılan taşınmazların kiralanmasına ilişkin işlemler 2886 sayılı Kanun’da yazılı amir hükümlere uygun olarak gerçekleştirilmelidir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden ecrimisil isteneceği, ayrıca işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği belirtilmiştir.

Yukarıdaki mevzuattan da anlaşılacağı üzere, ecrimisil bir kiralama yöntemi olmadığı gibi olağan bir usul de değildir. İşgale uğrayan ve bu işgal sonradan tespit edilen kamuya ait taşınmaz mal için fuzuli şagilden bunun bedelinin adeta bir tazminat suretinde alınmasıdır. Maddenin dördüncü fıkrasında da belirtildiği üzere işgal edilen taşınmaz mal için mülkiye

amirine talepte bulunulması ve mülkiye amirince söz konusu taşınmazın 15 gün içinde tahliye ettirilmesi esastır. Aksi bir durum, yani işgal eden kişinin ödemesi için tespit edilen ecrimisil bedelinin kira ödemesi gibi esas alınarak ileriye doğru devam ettirilmesi, 2886 sayılı Kanun’un her türlü satış ve kiralama gibi hususlarda ihale yoluna gidilmesi gerektiğini ifade eden amir hükümlerine aykırı olacaktır, Ayrıca mevzuata aykırı bu gibi bir uygulama idare malını haksız ve hukuksuz bir şekilde işgal edenin ödüllendirmesi sonucunu da doğuracaktır.

Yukarıda açıklandığı üzere, idareye ait olan veya idarenin yetki ve sorumluluk bölgesinde bulunup da kamuya terkini yapılan taşınmazlarda herhangi bir işgal vuku bulduğunda bunlar için hem ecrimisil tespit edilerek geriye doğru 5 yılı geçmeyecek şekilde bu ecrimisiller tahsil edilmeli hem de aynı zamanda 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca konu mülki amire intikal ettirilerek söz konusu taşınmazın tahliyesi sağlanmalıdır.

Kuruma ait taşınmazlar ile yol, yeşil alan, sosyal donatı gibi sebeplerle tapuda kamuya terk edilen ve Kurum’un yetki ve görev sınırları içerisinde yer alan yerlerin incelenmesi neticesinde; Avcılar Belediyesine ait bir kısım mülk ve işletmeler ile kamuya terkini yapılan bazı yerlerin (yol, yeşil alan vs. gibi) herhangi bir ihale yapılmadan bir kısım kişi, şirket ve spor kulübü dernekleri tarafından işgal edildiği, bu işgalcilerin mezkûr yerlerden çıkarılmadığı, bunun yerine geçmişe dönük olarak tespit edilen ecrimisillerin kira gibi uygulanarak işgallerin devam ettirildiği tespit edilmiştir.

Avcılar Belediyesinde 2018 yılı için adına ecrimisil tahakkuku bulunan yaklaşık 1.600 kişi bulunduğu, söz konusu ecrimisil dosyalarının yaklaşık 795 tanesinin işgalin fiilen son verilmesinin mümkün bulunmadığı imar artıklarından oluştuğu görülmüştür. İmar artığı dışında kalan ecrimisil dosyalarındaki işgallerin ise bina, bahçe, otopark, benzin istasyonu, büfe, kafe ve müştemilatı, kış bahçesi, lostra salonu, oto yıkama alanı, site içi yol ve sosyal tesis vb. şekilde kullanılmak suretiyle fuzuli şagiller tarafından işgal edilmiş, işgalciler adına ecrimisil tahakkuk ettirilmesi suretiyle işgallerin sürekli hale getirilmiş, işgalciler hakkında tahliye talebinde bulunulmamış, işgale son verilmesi için yasal mercilere başvurulmamıştır.

Yapılan incelemede imar artığı durumunda olan taşınmazların büyük çoğunluğunun 15 m2’den daha küçük olduğu, işgaline son verilmesi mümkün olmayan yerler olduğu, ancak sayıları az olmakla birlikte imar artığı durumunda olup 100 ila 3.000 m2 arasında değişen büyüklüklerde kullanılabilir alanlı işgallerin de mevcut olduğu görülmüştür. Buna göre imar artığı işgaller için yapılması gereken, çok küçük boyutlarda olan ve işgale son verilmesi

mümkün bulunmayan yerler dışında kalan işgalli alanlardan kiraya verilebilir durumda olanlar için işgale son verilerek 2886 sayılı Kanun uyarınca ihale yapılması, bunlardan kiraya verilebilir durumda olmayanlar için ise işgale son verilerek tahliyelerinin sağlanması gerekmektedir.

İmar artığı olmayan ecrimisil dosyalarının incelenmesi sonucunda ise; Belediye tarafından ecrimisil uygulamasının kiralama usulüne çevrildiği, işgalciler adına ecrimisil tahakkuk edilerek söz konusu kişilerin işgallerine devam etmesinin sağlandığı tespit edilmiştir.

Örneğin, aşağıdaki tablonun 5 sıra numaralı satırında yer alan Yeşilkent Mahallesi 385 ada 1 parselin yanında bulunan ve plandaki fonksiyonu park ve spor alanı olan 41.951,14 m2’lik alanın lüks bir site tarafından etrafının duvarlarla çevrildiği, söz konusu yer üzerinde sadece site sakinlerinin kullanımına ayrılmış yürüyüş yolları, spor sahaları ve sosyal tesis bulunduğu görülmüştür. Lüks villalardan oluşan site tarafından etrafı çevrilmek suretiyle işgal edilen toplam alan 41.951,14 m2 olmasına rağmen Kurum tarafından yapılan ecrimisil tahakkukunun spor sahaları ve sosyal tesisin toplam taban alanı olan 3.973,43 m2 üzerinden yapıldığı tespit edilmiştir. Söz konusu lüks villalardan oluşan site, ecrimisil ödediği alanın yaklaşık 10,5 katı kadar alan işgal etmiş olmasına rağmen, Belediye tarafından yalnızca 3.973,43 m2 için ecrimisil tahakkuk ettirilmesinin hukuka uyar bir yönü bulunmamaktadır.

Ayrıca, aşağıdaki tablonun 6 sıra numaralı satırında yer alan ve plan fonksiyonu okul alanı olan ancak üzerinde büfe, mutfak, kapalı kış bahçesi, futbol, basketbol, voleybol sahası ve tenis kortu bulunan alan bir amatör spor kulübü derneği tarafından işgal edilmiş, Kurum tarafından ecrimisil karşılığı kullanılmasına izin verilmiştir. Söz konusu işgalli alan 2886 sayılı Kanun uyarınca ihale edilerek 16.08.2018 tarih ve 704 sayılı Encümen Kararı ile aylık

15.000 TL + KDV bedel ile kiraya verilmiş, ancak işgalci durumda bulunan amatör spor kulübü derneği tarafından işgal sonlandırılarak yer teslimi yapılmadığından kiracı tarafından sözleşme tek taraflı olarak feshedilmiştir. Söz konusu amatör spor kulübü derneği adına 2018 yılı için tahakkuk ettirilen 2.712,50 TL ecrimisil bedeli ile ihaleyi kazanarak sözleşme imzalayan, ancak sözleşmesini tek taraflı fesheden istekli tarafından teklif edilen 15.000,00 TL kira bedeli karşılaştırıldığında, Belediyenin önemli bir gelir kaleminden mahrum kaldığı açıkça görülmektedir.

Ecrimisil karşılığı kullandırılan taşınmazlara aşağıdaki tabloda örnek mahiyetinde yer verilmiş olup, söz konusu örnek sayısını artırmak mümkündür.

Tablo 19: Ecrimisil karşılığı kullandırılan yerler listesi

Öncelikle yapılması gereken işgal edilen alanların doğru hesaplanarak ecrimisil tahakkuk işlemlerinin gerçek değerler üzerinden yapılması, ecrimisil uygulamasının kiralama

şekline dönüştürülmeyerek tahliyelerinin sağlanmasıdır. Daha sonra ise mezkûr yerlerin 2886 sayılı Kanun uyarınca ihale ile kiraya verilmesi sağlanarak Kurum iş ve işlemleri mevzuata uygun hale getirilmelidir.

İşgal altında bulunan taşınmazların tahliye işlemlerinin gerçekleştirilmemesi, kamuya ait veya kamunun tasarrufunda bulunan bir kısım taşınmazların sadece belli kişiler tarafından ecrimisil karşılığında kullanılmasına sebebiyet vermektedir ki açıkça hukuka aykırı olan bu husus kamu kaynaklarının kullanımı açısından da oldukça sakıncalı sonuçlar doğurmaktadır. Bu nedenle hatalı uygulamadan vazgeçilerek mevzuata uygun tasarrufta bulunulması önem arz etmektedir.

Kamu idaresi cevabında özetle; Kurumun hüküm ve tasarrufunda bulunan bazı yerlerin ihale olmaksızın işgalci konumunda bulunan kişilere ecrimisil karşılığında kullandırılmasına ilişkin işgallere son verilerek mevzuata uygun hale getirilmesi hususunda gerekli işlemlerin başlatıldığı bildirilmiş, cevap tarihi itibariyle işgaline son verilenlerin listesi cevap ekinde gönderilmiştir.

Sonuç olarak Kurum tarafından gönderilen cevapta ecrimisil karşılığında kullandırılan yerlere ilişkin işgallere son verilerek mevzuata uygun hale getirilmesi hususunda gerekli işlemlerin başlatıldığı bildirilmiştir.

Ancak, yine bulguda yer verilen Yeşilkent Mahallesi 385 ada 1 parselin yanında bulunan, lüks villalardan oluşan bir site tarafından işgal edilen 41.951,14 m2 alanlı, plandaki fonksiyonu park ve spor alanı olan yerin yalnızca 3.973,43 m2’lik kısmı için ecrimisil tahakkuk ettirilmesine ilişkin herhangi bir cevap gönderilmemiştir. Söz konusu sitenin gerçekte işgal ettiği alan ecrimisil ödediği alanın yaklaşık 10,5 katı olmasına rağmen, etrafı çevrili bütün alan üzerinden ecrmisil alınmamasının herhangi bir hukuki izahı bulunmamaktadır.

Gerekli ek tahakkuk işlemlerinin başlatılarak, mevcut tahakkukların gerçekteki duruma uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.