4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun "İş ve işyerinin sigortalanması" başlıklı 9’uncu maddesinde; “Yapım işlerinde yüklenici; işyerlerindeki her türlü araç, malzeme, ihzarat, iş ve hizmet makineleri, taşıtlar, tesisler ile sözleşme konusu iş için, işin özellik ve niteliğine göre ihale dokümanında belirtilen şekilde, işe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi risklere karşı, geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta yaptırmak zorundadır.” denilmektedir.

Bu hükme uygun olarak Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 9’uncu maddesi uyarınca yüklenici:

1. İşe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi tüm risklere karşı inşaat sigortası,

2. Geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise yürürlükteki İnşaat Sigortası Genel Şartları çerçevesinde kapsamı ihale dokümanında belirtilen

   
   

   genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta,

3. Yaptığı işlerden dolayı üçüncü kişilerin kendilerine veya mallarına zarar verilmesi ihtimaline karşı mali mesuliyet sigortası,

yaptırmakla yükümlüdür.

Dolayısıyla, all risk sigortasının düzenleme tarihi ve başlangıç tarihi en geç “işe başlama tarihi” olmalıdır. Sigorta poliçesinin başlangıç tarihi yani sigortacının sorumluluğunun başlaması ile ilgili tüm inşaat sigortalarında geçerli olmak üzere 01.02.2009 tarihinde yürürlüğe konulan İnşaat Sigortası Genel Şartları (Bütün Riskler)’nın "ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER" kısmının “Sigorta Priminin Ödenmesi, Sigortacının Sorumluluğunun Başlaması ve Sigorta Ettirenin Temerrüdü” başlıklı C.1 maddesinde;

“Sigorta priminin tamamının, primin taksitle ödenmesi kararlaştırılmışsa peşinatın (ilk taksit) akit yapılır yapılmaz ve en geç poliçenin teslimi karşılığında ödenmesi gerekir. Aksi kararlaştırılmadıkça, prim veya peşinat ödenmediği takdirde poliçe teslim edilmiş olsa dahi sigortacının sorumluluğu başlamaz ve bu husus poliçenin ön yüzüne yazılır.” denilmektedir. Buna göre inşaat sigortasının başlaması için sigorta priminin tamamının, primin taksitle ödenmesi kararlaştırılmışsa peşinatın ödenmesi şarttır. Prim ödemesi yapılmadığı müddetçe ilgili sigortanın sorumluluk yönüyle bir geçerliliği bulunmamaktadır.

İdare tarafından ihalesi yapılan ve yürütülen yapım işlerine dair inşaat sigortası ile ilgili tespit edilen hususlara ilişkin aşağıdaki tablo düzenlenmiştir:

Tablo 5: İnşaat Sigortası Ödemesini İşe Başlama Tarihinde veya Daha Önceki Bir Tarihte Yatırmayan İşlere İlişkin Liste

İşe başlama tarihi itibariyle peşinat ödenmemesi nedeniyle, işe başlama tarihi ile peşinat ödeme tarihi arasında sigorta poliçesi ile teminat altına alınan risklerin gerçekleşmesi halinde oluşabilecek zararlarda sigorta şirketlerinin bunların telafisine yönelik bir sorumluluğu bulunmamaktadır.

Yapım işlerine ait sigorta poliçelerinin; zamanında yapılmaması veya primlerinin ödenmemesine bağlı olarak sorumluluk başlama tarihlerinin işe başlama tarihi yerine ileri tarihlerde olması neticesinde, işe başlama tarihinden itibaren inşaatın sigortalı olmasına ilişkin sözleşme hükmü ile sözleşmenin eki durumda olan Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerinin gereği yerine getirilmemiş olacaktır. Bu durumun ise taahhüde aykırılık teşkil edeceği ve aynı zamanda inşaat işinin risklere karşı korumasız bırakılacağı anlamına gelmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "İdaremizce gerçekleştirilen tüm yapım işlerinde Kamu İhale Mevzuatı ve yapım işleriyle ilgili diğer mevzuatın uygulama hükümlerine uygun iş ve işlemlerde bulunulması amaç edinilmiştir.

Şöyle ki All Risk sigortaları ile ilgili olarak;

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 9’uncu maddesi uyarınca yüklenici:

"İşe başlama tarihinden geçici kabul tarihine kadar geçen süre içinde oluşabilecek deprem, su baskını, toprak kayması, fırtına, yangın gibi doğal afetler ile hırsızlık, sabotaj gibi tüm risklere karşı inşaat sigortası,

Geçici kabul tarihinden kesin kabul tarihine kadar geçecek süreye ilişkin ise yürürlükteki İnşaat Sigortası Genel Şartları çerçevesinde kapsamı ihale dokümanında belirtilen genişletilmiş bakım devresi teminatını içeren sigorta,

Yaptığı işlerden dolayı üçüncü kişilerin kendilerine veya mallarına zarar verilmesi ihtimaline karşı mali mesuliyet sigortası yaptırmakla yükümlüdür.” hükümlerine uyulmaya özen gösterilmiştir.

01.02.2009 tarihinde yürürlüğe konulan İnşaat Sigortası Genel Şartları (Bütün Riskler)’nın “ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER” kısmının “Sigorta Priminin Ödenmesi, Sigortacının Sorumluluğunun Başlaması ve Sigorta Ettirenin Temerrüdü” başlıklı C.1 maddesinde yer alan “Sigorta primin tamamının, primin taksitle ödenmesi kararlaştırılması peşinatın (ilk taksit) akit yapılır yapılmaz ve en geç poliçenin teslimi karşılığında ödenmesi gerekir. Aksi kararlaştırılmadıkça, prim veya peşinat ödenmediği takdirde poliçe teslim edilmiş olsa dahi sigortacının sorumluluğu başlamaz ve bu husus poliçenin ön yüzüne yazılır.” hükmü yer almakta olup tabloda yer alan işlere ait poliçeler incelendiğinde sigorta şirketi tarafından poliçe üzerine herhangi bir şerh düşülmediği görülmüştür. Bu durumun da poliçenin yürürlükte olduğu ve sigorta şirketinin sorumluluk altına girdiği şeklinde yorumlanması gerektiği kanaatinde olduğumuzu belirtir, işe başlama tarihi itibariyle peşinat ödeme tarihi arasında gün farkının, bundan sonra yapılacak iş ve işlemlerde yaşanmayacağı, söz konusu bu hususa riayet edilecektir." denilmektedir.

Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; poliçelerin ön yüzünde ödeme tarihi ile başlangıç tarihi arasında sigortacının sorumluluğunun bulunmadığına dair bilgi yer almadığından dolayı, sigorta poliçesinin geçerli olduğuna dair kanaate olduklarını belirtilmektedir.

Bulguda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere İnşaat Sigortası Genel Şartları (Bütün Riskler)’nın ilgili maddesinde; "Sigorta priminin tamamının, primin taksitle ödenmesi kararlaştırılmışsa peşinatın (ilk taksit) akit yapılır yapılmaz ve en geç poliçenin teslimi karşılığında ödenmesi gerekir. Aksi kararlaştırılmadıkça, prim veya peşinat ödenmediği

takdirde poliçe teslim edilmiş olsa dahi sigortacının sorumluluğu başlamaz ve bu husus poliçenin ön yüzüne yazılır." hükmü gereği sigortacının sorumluluğunun başlanması için sigorta bedelinin tamamı veya taksit ile ödeme öngörülmüş ise ilk taksitinin ödenmesi gerekmektedir. Bu maddeden hareketle genel kural sigorta bedelinin tamamının veya kararlaştırılan bir kısmının ödenmesi ile sigortacının sorumluluğunun başlayacağı anlaşılmaktadır. Bunun dışında sigortacı ile sigorta ettiren arasında herhangi bir ödeme yapılmasa dahi sigortanın geçerli olacağına yönelik anlaşma sağlanması gerekmektedir. Aksi halde poliçelerde teminat altına alan risklerin gerçekleşmesi halinde bunların tazminine yönelik süreçlerde ve yargı safhasında İdare için birtakım sorunların çıkacağı muhtemeldir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.