İdare binalarının tapu bilgilerinin fiili durumla uyumlulaştırılması, numaralandırılması, dosyalanması, cins tashihi işlemleri ile emlak vergi değerine göre yapılan muhasebe kayıtlarının yenilenmesi işlemlerinin tamamlanmadığı görülmüştür.

Taşınmazların yönetimi 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 44, 45, 47 ve 60’ıncı maddeleri ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 101’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine dayanılarak düzenlenmiştir. Hazine ve Maliye Bakanlığınca; bu düzenleme maddelerine dayanılarak Kanun kapsamında olan kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmallerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik çıkarılmıştır.

02.10.2006 tarihli ve 26307 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in 1’inci maddesinde, Yönetmelik’in amacının; genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı ve Kanun kapsamında olan kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmal cetvellerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu belirtilmiş ve Yönetmelik’in diğer maddelerinde kamu idarelerinin tasarrufunda bulunan taşınmazların kaydına ve buna ilişkin cetvellerin tutulmasına ilişkin usul ve esaslar ile bu işlerle ilgili görev, yetki ve sorumluluklar belirlenmiştir.

Yönetmelik’in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5’inci maddesinde, taşınmaz kayıt ve kontrol işlemlerinin; kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınması olduğu, “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazların maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenlerin ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Taşınmazların rayiç değeri; maliki kamu idaresince, başka bir kamu idaresinin yönetiminde veya kullanımında olanlar ise bu idarelerce tespit edilecek ve taşınmazların kayıtlara alınan değeri, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre güncellenecektir. Ayrıca, kayıt işlemleri, taşınmaz giriş ve çıkış kayıtlarının tutulması ve ilgili cetvellere kaydedilmesi süreçlerini kapsamaktadır.

Yönetmelik’in “Taşınmazların numaralandırılması” başlıklı 8’inci maddesinde, kamu idarelerince kaydedilen her taşınmaz için daha önce belirlenmiş taşınmaz numarası var ise bu taşınmaz numarası, yoksa kamu idarelerinin belirleyeceği taşınmaz numarası verileceği,

Yönetmelik’in “Dosyalama” başlıklı 9’uncu maddesinde, kamu idarelerince kaydedilen her taşınmaz için taşınmaz ile aynı numarayı taşıyan birer dosya oluşturulacağı,

Yönetmelik’in “Cins tashihlerinin yapılması” başlıklı 10’uncu maddesine göre, kamu idarelerince; mülkiyetlerinde, yönetimlerinde veya kullanımlarında bulunan taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kaydının birbirine uygun olmaması durumunda, taşınmazların mevcut kullanım şekli ile kayıtlara alınacağı, kamu idarelerinin taşınmazların cins tashihinin yapılması için gerekli işlemleri yapacakları ifade edilmiştir.

Diğer yandan, aynı Yönetmelik’in geçici 1’inci maddesinde de, tüm bu taşınmaz kayıt işlemlerinin 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanması gerektiği ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede, mevzuatında belirtilen süre itibariyle taşınmaz tapu bilgileri ile fiili durum uyumlulaştırılmasının yapılamadığı ve numaralandırma, dosyalama, cins tashihi işlemleri ve emlak vergisi değerine göre yapılan muhasebe kayıtlarının maliyet bedeli/rayiç değere göre yenilenme işlemlerinin tamamlanamadığı ve bunlara bağlı olarak da muhasebe kayıtlarının güncellenemediği, belirtilen eksikliklerin hâlihazırda da devam ettiği tespit edilmiştir.

Söz konusu denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; 2019 yılı itibariyle İdarenin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında olan taşınmazlardan arsa cinsinde olanların envanter çalışmalarının tamamlandığı, binaların envanter çalışması için cins değişikliği işlemlerinin yapılması gerektiği, ancak; Tapu ve Kadastro Müdürlüğünün 2019/13 sayılı Talebe Bağlı İşlemler ile Tescile Konu Harita ve Planların Yapımı ve Kontrolü Genelgesi’ne göre bir taşınmazın yapısızken yapılı hale getirilmesine ilişkin cins değişikliği işlemlerinde, taşınmaz malın güncel tapu senedi veya tapu kayıt örneği istendiğinden yapı ruhsatı düzenlenmesi gerektiği, yapı ruhsatının düzenlenmesi için de yapı projelerinin ilgili belediyece onaylanması

gerektiği, yapı ruhsatı alınmadan inşa edilen birçok yapı projesindeki görevlilere ulaşılamadığından cins değişikliği işlemlerinin gerçekleştirilemeyip arsa olarak kayıt altına alındığı bildirilmiştir.

Ancak, İdarenin de bildirdiği gibi, 2019/13 sayılı Talebe Bağlı İşlemler ile Tescile Konu Harita ve Planların Yapımı ve Kontrolü Genelgesi'nde talebe bağlı cins değişikliği işlemlerinin 5368 sayılı Lisanslı Harita Kadastro Mühendisleri ve Büroları Hakkında Kanun çerçevesinde Lisanslı Bürolarca yapılması öngörülmüş ve fakat İdarece bu yöntem kullanılmamıştır.

Bununla birlikte; İdarece, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun geçici 16’ıncı maddesinde belirtildiği gibi afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla 31 Aralık 2017 öncesinde yapılmış ve kat irtifakı, kat mülkiyeti olmayan, kaçak yapı statüsünde bulunan, idari para cezası ve yıkım kararı bulunan binaların mevcut halinin mimari rölövesinin çizilip, yapı kayıt belgesi ile belgelendirilerek kayıt altına alınmasını sağlamak üzere merkezi idarece sağlanan kolaylıktan da yararlanılmamıştır. Dolayısıyla, söz konusu taşınmaz kayıt işlemleri ile muhasebeleştirme işlemlerinin yapılmaması nedeniyle İdarenin 2021 yılı bilançosunda 25- Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubu hatalı tutarlarla yer almıştır.

Sonuç olarak, taşınmaz cins tashihi ve envanter çalışmalarının tamamlanarak muhasebe kayıtlarının güncellenmesi gerekmektedir.