A-Bazı İşyerlerinin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Olmadan Faaliyette Bulunmaları

Belediye sınırları içerisinde yer alan bazı işletmelerin işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyette bulundukları görülmüştür.

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in “İşyeri açılması” başlıklı 6’ncı maddesinde;

“Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre

verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır.

…” hükmü yer almaktadır.

Anılan Yönetmelik, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde yetkili idareyi belediye olarak tanımlamaktadır. Dolayısıyla belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının ilgili belediye tarafından verilmesi, ruhsatsız faaliyette bulunan işyerlerinin ise kapatılması gerekmektedir.

Vergi dairesinden 2017 yılı itibariyle Belediye tarafından alınan bilgilere göre, belediye sınırları içerisinde vergi mükellefi olarak faaliyette bulunan 31.015 adet işyerinin olduğu, bu işyerlerinden 25.008 adedine Belediye tarafından ruhsat verilmesi gerektiği kalan 6.007 adedinin ise Belediye dışındaki yetkili idareler tarafından ruhsatlandırılması gereken işyerlerinden olduğu anlaşılmıştır. Belediye bu listeden yola çıkarak sayılara ilişkin güncellemeleri yapmaktadır.

Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünden vergi dairesinin listesinin güncellenmesi neticesinde alınan verilere göre ise belediye sınırları içerisinde 22.165 aktif işyeri olduğu ve bu işyerlerinden 12.986 adedinin ruhsatlı olduğu, 9.179 adet işyerinin ise ruhsatsız şekilde faaliyette bulunduğu anlaşılmıştır.

Sonuç olarak Belediye tarafından ruhsatsız faaliyette bulunan işyerlerinin ilgili mevzuatı uyarınca kapatılmasına yönelik çalışmaların başlatılmasının gerektiği değerlendirilmektedir.

Bir önceki denetim döneminde de Sayıştay Raporunda yer alan bu hususa ilişkin, Kamu İdaresi tarafından gerekli düzeltmelerin yapılmadığı anlaşılmıştır.

B- İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Olmadan Faaliyette Bulunan İşyerlerinden Tespiti Yapılanlara Kapatma Yaptırımının Uygulanmaması

Belediye tarafından ruhsatsız çalıştığı tespit edilen işyerlerine süre verildiği, gerekli takibin yapılmadığı ve kapatma yaptırımının uygulanmadığı görülmüştür.

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin “İşyeri Açılması” başlıklı 6’ncı maddesinde;

“Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır.

…” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükmü değerlendirildiğinde, ruhsatı olmadan açılan ve çalıştırılan işyerlerine ilişkin yetkili idareler tarafından kapatma yaptırımının uygulanması gerektiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla belediye tarafından ruhsat verilmesi gereken işyerlerinden ruhsatsız çalıştırılanlara ilişkin doğrudan kapatma cezasının uygulanması gerekmektedir.

Yapılan incelemede Belediye tarafından yapılan denetimlerde 1.859 adet işyerinin ruhsatsız çalıştığına ilişkin tespit yapıldığı, ancak bu işyerlerine ruhsat için süre verildiği ve kapatma cezasının uygulanmadığı görülmüştür. Ayrıca yapılan tespitlerin devamında etkili bir takibin olmadığı öğrenilmiştir.

Sonuç olarak Belediye tarafından ruhsatsız çalıştığı tespit edilen işyerlerine ilişkin kapatma cezasının uygulanmamasının mevzuata aykırı olduğu ve gerekli çalışmaların yapılması gerektiği düşünülmektedir.

Bir önceki denetim döneminde de Sayıştay Raporunda yer alan bu hususa ilişkin, Kamu İdaresi tarafından düzeltme veya çalışmaların yapılacağı belirtilmesine rağmen gerekli düzeltmelerin yapılmadığı anlaşılmıştır.

Kamu idaresi cevabında; “Bulgu 21-a maddesinde belirtilen; 2017 yılında vergi dairesi listesinin güncellenmesi neticesinde alınan verilere göre gerekli düzeltmelerin yapılmadığı; B maddesinde ise ruhsat verilmesi gereken işyerlerinden ruhsatsız çalışanları hakkında doğrudan kapama cezası verilmesi ve tespitlerin devamında etkili bir takibin yapılmadığı belirtilmekte ise de, ilçemize yapı stokunun %50 sinin imara aykırı olması sebebiyle işyeri açma ve çalışma ruhsatının düzenlenemediği, 31.05.1985 tarih ve 3194 sayılı imar kanuna eklenen geçici 6. maddede belirtilen imar barışından (yapı kayıt belgesi) yararlanan işyerlerine açma ve çalışma ruhsatlarının düzenlendiği denetimlerimizin devam edip ve gerekli yasal işlemler yapılmaktadır.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresi cevabında ilçede yapı stoklarının yarısının imara aykırı olması sebebiyle işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenemediği belirtilmekte ise de, bulguda Belediye verilerinden yola çıkılarak 9.179 adet işyerinin ruhsatsız faaliyette bulunduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla bu sayıda işyerinin ruhsatsız olmasının yalnızca imara aykırı yapı olmalarıyla açıklanamayacağı düşünülmektedir. Ayrıca bu işyerlerinin kaç adedinin imara aykırı yapı olduğu gibi bir bilgi İdare cevabında yer almamaktadır. Açıklanan nedenlerle cevabın bulguda belirtilen hususu karşılamadığı ve ruhsatsız faaliyet gösteren işyerlerine ilişkin daha etkin bir çalışma ve takibin yapılması gerekmektedir.