İdarece bazı müze paylarının tahakkuk kaydının yapılmadığı ve diğer kamu idarelerine gönderilecek bazı tahsilatların da hatalı muhasebeleştirildiği görülmüştür.

1. Bazı Müze Paylarının Tahakkuk Kaydı Yapılmadan Doğrudan Gelir Kaydedilmesi

İdarenin bazı müze payı tahsilatlarını tahakkuk kaydı yapılmaksızın gelir kaydettiği görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 04.12.1985 tarihinde eklenen mükerrer 97’nci maddesinde, Cumhurbaşkanlığına bağlı milli saraylar hariç belediye ve mücavir alan sınırları içinde gerçek ve tüzelkişilerce işletilen her türlü müzelerin giriş ücretlerinin %5'i belediye payı olarak ayrılacağı; belediye payı olarak ayrılan miktarın, tahsilini takip eden ayın 15 inci günü akşamına kadar müzenin bulunduğu yer (27.6.1984 gün ve 3030 sayılı Kanunun uygulandığı şehirde Büyükşehir Belediyelerine) belediyesine ödenmesi mecburi olduğu belirtilmektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “120 Gelirlerden alacaklar hesabı” başlıklı 87’nci maddesinin birinci fıkrasında;

“a) Gelirlerden alacakların tahakkuk işlemleri

1. İlgili servislerce tahakkuk bordroları ile ya da tahakkuk fişleri ile muhasebe birimine bildirilen gelirlerden alacak tahakkukları, düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle ilgili hesaplara alınarak tahakkuk kayıtları yapılır. Gün içindeki gelirlerden alacak tahakkukları gün sonuna kadar muhasebe servisine bildirilir. İlgili mevzuatı uyarınca diğer kamu idarelerinden alınması gereken yardımlar, paylar veya benzeri gelirler ile nakden alınacak hasılat ve kâr payları tahakkuk ettiğinde gelirlerden alacaklar hesabına kaydedilir.” denilmektedir.

   “Hesabın işleyişi” başlıklı 88’inci maddesinde de gelir tahakkuk tutarlarının bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedileceği belirtilmektedir.

   Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinden, belediye ve mücavir alan sınırları içinde işletilen her türlü müzelerin giriş ücretlerinin %5'i belediye payı olarak ayrılacağı ve müzenin bulunduğu yer belediyesine ödeneceği, ilgili payın da 120-Gelirlerden Alacaklar hesabına tahakkuk kaydı yapılacağı anlaşılmaktadır.

   İdareye ait hesap ve işlemlerin incelenmesi neticesinde, alınan bazı müze paylarının tahakkuk kayıtlarının yapılmayarak doğrudan gelir kaydının yapıldığı ve haliyle 120- Gelirlerden Alacaklar hesabında takip edilmediği tespit edilmiştir.

   Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; gerekli düzeltmelerin yapıldığı ifade edilse de kanıtlayıcı evrak gönderilmemiştir. Söz konusu muhasebe işlemlerinin yapılmamasından dolayı, 2023 yılı mali tablolarında 120-Gelirlerden Alacaklar hesabı eksik tutarlarla yer almıştır.

   Sonuç olarak, müze payı gelirlerinin 120-Gelirlerden Alacaklar hesabında izlenmesi gerekmektedir.

2. Kamu İdareleri Payları Hesabına Kaydedilmesi Gereken Payların Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı ve Emanetler Hesabına Kaydedilmesi

İdarenin müze paylarından diğer ilçe belediyelerine göndermek zorunda olduğu payları 362-Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı ve 333-Emanetler Hesabında muhasebeleştirdiği görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Müze giriş ücretleri ile madenlerden belediyelere pay” başlıklı mükerrer 97’nci maddesinde;

“…

Büyükşehir Belediyelerince tahsil edilen payın yüzde 75'i İçişleri Bakanlığınca bildirilecek son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre nüfusları oranında ilgili ilçe belediyelerine dağıtılır.” hükmü yer almaktadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “363-Kamu İdareleri Payları Hesabı” başlıklı 276’ncı maddesinde ise; bu hesabın bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben tahsil edilip, özel kanunları gereğince diğer kurumlara aktarılmak üzere hesaplanan tutarların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmektedir.

Yukarıdaki hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere, Büyükşehir belediye sınırları içerisindeki gerçek ve tüzel kişilerce işletilen her türlü müzelere ait giriş ücretlerinin %5’i büyükşehir belediyesinin payı olduğu, büyükşehir belediyesi ise elde ettiği müze giriş ücret payının %75’ini nüfusları oranında ilçe belediyelerine 363-Kamu İdareleri Payları Hesabına kaydederek dağıtacağı belirtilmektedir.

İdareye ait hesap ve işlemlerin incelenmesi neticesinde, diğer kamu idarelerine gönderilmesi gereken müze paylarının bir kısmının 362-Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabına kalan kısmının da 333-Emanetler Hesabına kaydedilerek ilgili idarelere aktarıldığı böylece bu hesapların yılı içinde olması gerekenden fazla 363-Kamu

İdareleri Payları Hesabının ise olması gerekenden az olmasına neden olunduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda bütçeye gelir kayıtlarının da yapılmamasından kaynaklı olarak 800-Bütçe Gelirleri hesabının da olması gerekenden az bakiye vermesine sebep olunmuştur.

Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; yıl içerisinde ilçe belediyeleri adına tahsil edilen ve aktarılmak üzere ayrılan tutarlar 333-Emanetler Hesabının kullanılmaması gerektiğini kabul etmiş ancak, 363-Kamu İdareleri Payları Hesabı yerine 362- Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabında ilgili yeni bütçe kodu tanımlanarak takip edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Yukarıda belirtildiği üzere, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 363- Kamu İdareleri Payları Hesabı başlıklı 276’ncı maddesinde, bu hesabın bütçe geliri olarak nakden veya mahsuben tahsil edilip, özel kanunlar gereğince diğer kurumlara aktarılmak üzere hesaplanan tutarların izlenmesi için kullanılır denilmekteyken, 362-Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı başlıklı 274’üncü maddesinde ise bu hesabın bütçe ile ilişkilendirilmeksizin mevzuatları gereği, diğer kamu idareleri adına yapılan tahsilatların izlenmesi için kullanılır denilmektedir. Yani bu hesabın diğer kamu idareleri adına yapılan tahsilatların izlenmesi gerektiğinde kullanılması gerekmekte iken 363-Kamu İdareleri Payları Hesabı idarenin tahsili sonrası diğer komu idarelerine gönderilmesi gereken tutarlar için kullanılması gerekmektedir.

Mevcut durumda İdare, müze paylarını tahsil ettikten sonra diğer idarelere göndermek zorunda olduğu payı diğer idareler adına tahsil etmemiş olmakta, yalnızca elde edilen tahsilattan pay göndermektedir.

Sonuç olarak, İdarenin yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre müze paylarını 363-Kamu İdareleri Payları Hesabında izlemesi gerekmektedir.