5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde belediyenin görev ve sorumlulukları tek tek sayılmış, amatör spor kulüplerine yapılacak yardım dışında diğer derneklere, vakıflara, sivil toplum kuruluşlarına veya kişilere ücretsiz hizmet ve yardım yapılabileceğine dair bir hükme yer verilmemiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasında:

“Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.” hükmü yer almaktadır.

Mezkûr düzenleme önceleri belediyeleri de kapsamakta iken,12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesine üçüncü fıkra eklenmiş ve belediyelerin dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapabilmesinin önü tamamen kapatılmıştır.

Yukarıda anlatılan mevzuat hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere belediyeler tarafından yardım

yapılabilmesinin kanuni dayanağı yoktur.

İdareye ait araçların görevlendirme yazılarının incelenmesi sonucunda; çeşitli dernek (il, ilçe, köy dernekleri, eğitim ve kültür dernekleri vs.), vakıf, sivil toplum kuruluşu ve kişiler için İdareye ait otobüs ve minibüs gibi araçların görevlendirildiği, bunun için de söz konusu kişi ve kurumlardan herhangi bir ücret alınmadığı görülmüştür. 2018 yılında bu şekilde yapılan tahsislerden bir kısmına örnek mahiyetinde aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

Tablo 13:2018 Yılı İçinde ki Araç Tahsislerinden Bir Kısmı

Kanunî dayanağı olmadan dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilmesi veya kamu kaynağı kullandırılması hem 5018 sayılı Kanun’a hem de 5393 sayılı Kanun’a aykırıdır. Bu şekilde yapılan araç tahsisleri kamu imkânlarından faydalanmada eşitliği sağlamaktan uzak olacağı gibi kamu kaynaklarının ekonomik ve verimli kullanılmasının da önüne geçecektir.

Kamu idaresi cevabında; özetle 5393 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesine yer verilerek hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapmanın belediyelerin görevleri arasında olduğu, belediye tarafından bu bağlamda çalışmalar yapılarak konunun değerlendirildiği,

5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinde sosyal ve kültürel hizmetlerin belediyelerin görevleri arasında sayıldığı, derneklere kurum araçlarının kullandırılmasının kültürel hizmetlerin başarıyla uygulanmasına yönelik olduğu,

Aynı Kanun’un 75’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belediyelerin mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabileceğinin, geçici olarak araç ve personel temin edebileceğinin düzenlendiği,

Hemşehrilerin aidiyet duygusunun dışa vurumunun bu derneklerde yüksek düzeyde olduğu, belediyenin bunu göz ardı ederek sosyal ve kültürel çalışma yapmamasının mümkün olmayacağı,

Söz konusu hizmetlere başvuran kişi ve kurumların taleplerinde kamu imkânlarından faydalanmakta tutarlılık ve eşitlik ilkesinin zedelenmemesinin gözetildiği, iş ve görevlendirmelerin bir hizmet üretimi olarak gerçekleştirildiği,

Bulguda yer alan tespit ve tavsiyeler dikkate alınarak işlemlerin başlatılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak gerek hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla gerekse de genel olarak sosyal ve kültürel hizmetler amacıyla yapılan işlerde belediyeler sınırsız yetkiye sahip değillerdir. Kamu kurumlarına verilen görev ve yetkilerin nasıl kullanılacağı, hangi kısıtlamalara tabi oldukları yine kanun ve diğer mevzuatta ayrıntılı olarak düzenlenmektedir. Kanunlarda yazılı bazı maddelerin esas alınarak diğer maddelerin görmezden gelinmesi hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmaz.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçelerden yardım yapılması” başlıklı 29’uncu maddesinin birinci fıkrasında:

“Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu

idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.” hükmü yer almaktadır.

Mezkûr düzenleme önceleri belediyeleri de kapsamakta iken,12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesine üçüncü fıkra eklenmiş ve belediyelerin dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapabilmesinin önü tamamen kapatılmıştır. Bir başka deyişle kanun koyucu açık bir irade beyanı ile belediyelerden dernek, vakıf ve benzeri kuruluşlara yapılacak kamu kaynağı transferlerini, yardım ve menfaati tamamen yasaklamıştır.

5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinde bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri yapılması hususu düzenlenmiş, söz konusu husus ise belli şart ve kurallara bağlanmıştır. Bu nedenle kurallarına uygun bir ortak hizmet projesi olmadan sadece ilgililerin talebi üzerine belediye kaynaklarının mezkur dernek, vakıf ve benzeri kuruluşlara kullandırılması kanuna açık aykırılık oluşturmaktadır.

Kamu idaresi cevabında belirtilen “belediyelerin mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabileceği, geçici olarak araç ve personel temin edebileceği” hususunun ise bulgu konusu görevlendirmelerle hiçbir ilgisi bulunmamaktadır. Zira 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinde yer alan bu hükme ilişkin madde metninde de açıkça görüleceği üzere diğer mahalli idareler ile merkezi idareye yapılabilecek araç ve personel temininden bahsedilmektedir. Dernek, vakıf ve sivil toplum kuruluşları ne mahalli idare ne de merkezi idare tanımı içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle söz konusu maddenin ilgili bendinin bu kuruluşlar için uygulama alanı bulunmamaktadır.

Bulguda yer alan tespit ve tavsiyeler dikkate alınarak işlemlerin başlatılacağı ifade edilmiş ancak düzeltme amacıyla ne gibi işlemlerin yapıldığı bildirilmemiştir. Bu nedenle söz konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.