İdarenin 2021 yılı içerisinde belediye hizmetlerinde kullanılmak üzere binek ve diğer türden araç teminine ilişkin gerçekleştirdiği araç kiralama ihalesinde, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’e aykırı olarak yabancı menşeli araç kiraladığı görülmüştür.

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 1’nci maddesinde, belediyelerin bu Kanun hükümlerine tabi olduğu; 7’nci maddesinin birinci fıkrasında, kurumların taşıt ihtiyaçlarını hizmet alımı suretiyle karşılamalarının esas olduğu ifade edilmiş, 12’nci maddesinin ikinci fıkrasının (f) bendinde de; “Hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usûller Cumhurbaşkanınca saptanır.” hükmü yer almıştır (02.07.2018 tarihli ve 703 sayılı KHK’nin 180’inci maddesiyle, “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.).

Yukarıda yer verilen yetkiye istinaden 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller”in “Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; hizmet alımı suretiyle yabancı menşeli binek ve station wagon cinsi taşıt edinilmesinin, Kanun’un 10’uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacağı ifade edilmiştir.

237 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinin beşinci fıkrasında ise, bu Kanun kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Cumhurbaşkanının (önceden Bakanlar Kurulu) yetkili olduğu hüküm altına alınmış ve bu çerçevede 2014/6425 sayılı Bakanlar Kurulu Karar’ı ekinde “237 Sayılı Taşıt Kanunu Kapsamında Edinilecek Taşıtların Menşei, Silindir Hacimleri ve Diğer Niteliklerinin Belirlenmesine Dair Karar” kabul edilmiştir.

Söz konusu Karar’a göre, 237 sayılı Taşıt Kanunu’na ekli (1) sayılı cetvelde ve son iki sırasında belirtilenler hariç olmak üzere (2) sayılı cetvelde yer alan makamlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar, koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunanlar ve idarelerin yurt dışı teşkilatları için yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilebileceği, bunlar dışında hibe dâhil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilemeyeceği ve yerli muhteva oranı %50’nin altında kalan taşıtların yabancı menşeli sayılacağı hususları düzenlenmiştir.

Mezkûr Karar’da, yabancı menşeli araç kullanabilecekler arasında sayılan ve 237 sayılı Kanun’a ekli (1) sayılı cetvel ile son iki sırası hariç olmak üzere (2) sayılı cetvelde yer alan makamlar sınırlı sayıda sayılmıştır. Kanun’da sayılanların dışında kalan makam veya hizmetler için yabancı menşeli araç temin edilmesi mevzuat hükümlerine uyarlı değildir.

Yabancı menşeli araç temin edilebilecek makamlar ile hizmetlere ilişkin yukarıda yer verilen düzenlemeler dışında herhangi bir düzenleme yapılmamış olup belediyeler yabancı menşeli binek araç edinebilecekler arasında yer almamıştır. Diğer bir ifade ile Kanun’a ekli mezkûr cetvellerde belediye teşkilatı içerisinde yer alan herhangi bir makam veya belediye hizmetleri için yabancı menşeli binek veya station-wagon cinsi araç temin edilebileceğine dair bir ibare bulunmamaktadır. Dolayısıyla, belediyelerin herhangi bir makamı veya hizmeti için yabancı menşeli binek araç temin edilmesi mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil edecektir. Yerli muhteva oranlarına ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının internet sitesinden ulaşılmaktadır.

Yapılan incelemede; kiralanan 11 adet aracın, mezkûr Usul ve Esaslar’a aykırı olarak, yerli muhteva oranının %50'nin altında kaldığı diğer bir ifadeyle yabancı menşeli olduğu görülmüştür.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, söz konusu ihalede istenilen araçlar ile ilgili olarak herhangi bir menşei bilgisinin belirtilmediği, ihale üzerine bırakılan isteklinin ihalede yer alan 2. Grup binek araçlara yabancı menşeili, ekonomik açıdan en

avantajlı ikinci teklif sahibinin ise 2.Grup binek araçlara yerli menşeili araç teklif ettiği, ihalede işin tamamı için teklif verileceği öngörüldüğünden, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi üzerine ihale bırakıldığı, ayrıca isteklilerin sundukları araçlar için teklif edilen birim fiyatların, bu araçların kasko değerinin %2’sini geçmediği, ilerleyen dönemlerde gerçekleştirilecek olan ihalelerde yabancı menşeili araç kiralanmaması için gereken hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

Bulguda eleştiri konusu yapılan husus, ihalenin hazırlık süreci ve şartname hükümlerinde İdarenin göz önünde bulundurması gereken mevzuat hükümleri hakkında olup, ihalenin sonuçlandırılması aşamasındaki komisyon kararıyla ilgili değildir.

İdare cevabında belirtildiği üzere, anılan Esas ve Usuller’e 2014/6814 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedelinin taşıtın kasko değerinin % 2’sini aşamayacağı hükmü eklenmiştir. İdare de bu düzenlemeyi göz önünde bulundurarak ihaleye ilişkin teknik şartnameyi bu minvalde hazırlamıştır. Ancak, bu düzenlemeye şartnamede yer verilmiş olması, diğer düzenlemelerin göz ardı edilebileceği anlamına gelmemektedir. Diğer bir ifade ile yalnızca sınır değere ilişkin yapılan bir düzenleme ile, aynı Esas ve Usuller’de belirtilen diğer gerekliliklerin yerine getirilmemesi mümkün bulunmamaktadır. Dolayısıyla teknik şartname; mevzuatın emredici hükümlerine uygun olarak hazırlanmalı ve yürürlükteki mevzuat hükümleri arasında ayrım yapılmamalıdır.

Sonuç olarak, yabancı menşeli araç kiralanması 237 sayılı Taşıt Kanunu ile bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan ve yürürlüğünü koruyan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’e ve 2014/6425 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na aykırılık teşkil etmektedir.