Karar Künyesi
Belediyenin son 5 yıla ait bütçe tahminlerinin gerçekçi olarak belirlenmediği görülmüştür.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin (f) bendinde; “Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge” olarak tanımlanmaktadır.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Bütçe” başlıklı 5’inci maddesinde:
“İl özel idaresi, belediye, bağlı idare ve birliklerin bütçesi, mali yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösteren, gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin veren bir Meclis Kararıdır.
Mali yıl bütçesi, stratejik plan ve performans programları dikkate alınarak izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri ile birlikte görüşülür ve değerlendirilir.
Bütçe, kurumların plan ve programlarının gerekleri ile fayda ve maliyet unsurları göz önünde tutularak verimlilik, tutumluluk ilkeleri ile uluslararası standartlara uygun olarak hazırlanır ve uygulanır.” hükümleri yer almaktadır.
Buna göre; idarelerin; bütçelerini, kalkınma planı ve programlarında yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun şekilde, stratejik plan ile performans ölçütlerine göre ve fayda maliyet analizine dayanarak, bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık, doğruluk ve malî saydamlık ilkelerine uygun olarak hazırlayacağı ilgili maddelerle ortaya konulmaktadır.
Belediyenin son 5 yıla ilişkin bütçe gerçekleşmelerinin yer aldığı Tablo aşağıdaki
gibidir:
Tablo 8: Belediyenin Son Beş Yıla Ait Bütçe Gelir ve Gider Tahminleri ile Gerçekleşmeleri
Bütçe Yılı | Gider Bütçesi (TL) | Gider Gerçekleşme (TL) | Gider Gerçekleşme Oranı | Gelir Bütçesi (TL) | Gelir Gerçekleşme (TL) | Gelir Gerçekleşme Oranı |
2015 | 1.310.000.000,00 | 1.035.597.428,20 | 79% | 1.180.000.000,00 | 802.299.701,95 | 68% |
2016 | 1.485.000.000,00 | 1.230.480.393,28 | 83% | 1.350.000.000,00 | 918.050.257,09 | 68% |
2017 | 1.680.000.000,00 | 1.382.386.833,06 | 82% | 1.500.000.000,00 | 1.089.632.322,80 | 73% |
2018 | 2.157.000.000,00 | 1.836.317.551,77 | 85% | 1.972.000.000,00 | 1.236.877.487,09 | 63% |
2019 | 2.350.000.000,00 | 1.641.756.991,33 | 70% | 2.000.000.000,00 | 1.326.764.596,68 | 66% |
Gelir bütçesi tahminleri ile gerçekleşmeleri arasında önemli sapmalar meydana geldiği
görülmektedir. Gerçekleşmelerin, tahmini gelir bütçesine olan oranı son beş yılda %73’ü geçememiştir. Özellikle 2019 yılında bu oran %66 civarında kalarak önemli oranda tahmini bütçeden sapmıştır.
Gider bütçesi tarafında da sapmalar olmakla birlikte, gerçekleşmelerin tahmini bütçeye olan oranı daha yüksek seviyelerde seyretmektedir. Ancak 2019 yılında gerçekleşen 1.641.756.991,33 TL’lik gidere karşın 1.326.764.596,68 TL’lik gelir gerçekleşmesi olmuştur.
Bu da 314.992.394,65 TL’lik ciddi bir farka neden olmuştur. Dolayısıyla bu fark gelir bütçesinin gider bütçesinden önemle tutarda sapma gösterdiğini göstermektedir.
Son beş yılda gider bütçelerinin gelir bütçelerine oranla yüksek belirlenmesi ve gelir tahminlerinin de düşük olarak gerçekleşmesi sonucunda aradaki fark borçlanma suretiyle karşılanmakta olup bu durum Belediyenin mevzuatla belirlenen borçlanma limitinin aşılmasına neden olmaktadır.
Bu itibarla, bütçe gelir ve gider gerçekleşmeleri ve yukarıda belirtilen hususlar birlikte değerlendirildiğinde, belediye bütçesinin ve diğer stratejik belgelerin hazırlanmasında ilgili mevzuat hükümleri ile evrensel bütçe ilkeleri olarak kabul görmüş “doğruluk” ve “gerçeklik” ilkelerine uygun hareket edilmediği anlaşılmaktadır.