İdarece, Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı ile park alanı olarak belirlenen taşınmazın satıldığı görülmüştür.

17.10.2019 tarih ve 702 sayılı Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı ile “Beşiktaş Dikilitaş Mahallesi 25 ada 77 parsel çevresindeki yoğun kent yapılaşmasının ihtiyacı olan yeşil alan gereksiniminin sağlanması, parsel içindeki mevcut ağaçların bulunması nedeni ile söz konusu 77 parselin Mer’i 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planındaki, Ticaret Alanı fonksiyonu iptal edilerek, bilgi paftasındaki şekli ile Park Alanı olarak düzenlenmesi…” şeklinde, niteliği Meclis tarafından değiştirilen taşınmaz, Belediye Encümenince İhale Komisyonu vasfıyla; 15.07.2015 tarihli 1154 sayılı Belediye Meclisi Kararında 5.738,75 m2'lik ilgili taşınmaz için daha önceden Belediye Encümenine verilen satış yetkisine dayandırılarak, 30.06.2021 tarih ve 1791-78 no.lu kararla 2886 sayılı Kanunun 36’ıncı maddesinde yer alan kapalı teklif usulü ile 175.000.000,00 TL muhammen bedel ve 176.500.000,00 TL sözleşme bedeli ile belediye şirketi olan İmar AŞ’ye satılmıştır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; Çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak görevleri büyükşehir belediyesine verilmiştir.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 5’inci maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak hâlihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plandır şeklinde tanımlanmaktadır.

Uygulama İmar Planı ise tasdikli hâlihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır.

Aynı Kanun'un “Planların hazırlanması ve yürürlüğe konulması” başlıklı 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; "… Planlar, plan değişiklikleri ve plan revizyonları; kayıt altına alınmak ve arşivlenmek üzere Bakanlıkça oluşturulan elektronik ortama yüklenmek ve aynı sistem üzerinden Plan İşlem Numarası almak zorundadır. Planlar, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi on beş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar…” denilmektedir.

Yine aynı Kanun'un “Kamuya ait gayrimenkuller” başlıklı 11’inci maddesinde; İmar planlarında; meydan, yol, su yolu, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlerin belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında özel idareye bedelsiz terk edileceği ve tapu kaydının terkin edileceği belirtildikten sonra bu suretle mâledilen arazi ve arsaların belediye veya özel idare tarafından satılamayacağı ve başka bir maksat için kullanılamayacağı ve bu hususta tapu kütüğünün beyanlar hanesine gerekli şerhin konacağı şartı konulmuştur.

14.06.2014 tarih ve 29030 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanıp yürürlüğe giren Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin "Planların ilanı, itirazlar ve kesinleşmesi" başlıklı 33'üncü maddesinde; Planların onaylandığı tarihte ilan ve duyuru yolları ile kesinleşmesine ilişkin; onaylandığı tarihten itibaren en geç on beş iş günü içinde otuz gün süreyle herkesin görebileceği şekilde idarelerce tespit edilen ilan yerlerinde asılmak suretiyle ve idarelerin internet sayfalarında eş zamanlı olarak ilan edileceği ve sair yollarla duyurulacağı ve itirazların idarece değerlendirileceği, en geç otuz gün içinde karara bağlanan planların kesinleşeceği hükmüne;

"Planların aleniyeti ve dağıtımı" başlıklı 34'üncü maddesinde ise, "Onaylanan ve kesinleşen planların aleniyetini sağlamanın İdarenin görevi olduğu ve Bu Yönetmeliğe göre hazırlanıp onaylanan mekânsal planlar ile bu planlara ilişkin revizyon, ilave ve değişikliklerine ilişkin coğrafi veri ve bilgilerin, idarelerce Bakanlar Kurulunca belirlenen usul ve esaslara uygun şekilde ve coğrafi bilgi sistemi ortamında sayısal olarak üretilmesi, elektronik ortamda

ilan edilmesi ve Bakanlıkça tesis edilecek elektronik ortam üzerinden paylaşılması, arşivlenmesi ve güncellenmesi zorunludur." hükmüne yer verilmiştir.

5216 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinde; Meclis Kararlarının kesinleşmesi;

“Büyükşehir belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü belediye meclisi kararlarını, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere belediye meclisine iade edebilir. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de büyükşehir belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Büyükşehir belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine idarî yargıya başvurabilir.

Büyükşehir belediye meclisi ve ilçe belediye meclisi kararları, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.

Büyükşehir kapsamındaki ilçe belediye meclisleri tarafından alınan imara ilişkin kararlar, kararın gelişinden itibaren üç ay içinde büyükşehir belediye meclisi tarafından nazım imar plânına uygunluğu yönünden incelenerek aynen veya değiştirilerek kabul edildikten sonra büyükşehir belediye başkanına gönderilir. Üç ay içinde büyükşehir belediye meclisinde görüşülmeyen kararlar onaylanmış sayılır.” şeklinde belirli şartlara bağlanmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin incelenmesinin neticesinde; büyükşehir belediyesine ait taşınmazların nazım imar planı değişikliklerinin yapılması yetkisinin büyükşehir belediye meclisi uhdesinde olduğu, her ne kadar İdarenin iç düzenlemelerinde büyükşehir belediye meclisinin büyükşehir taşınmazlarının içinde bulunduğu alanlara ilişkin doğrudan imar planı değiştirme yetkisine ilişkin bir boşluk olsa da meclisin tasarrufunun İmar Kanunu ve sair mevzuat uyarınca İdarece yerine getirilmesinin zorunlu olduğu anlaşılmaktadır.

17.10.2019 tarih ve 702 sayılı Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı ile vasfı park alanına çevrilen taşınmaza ilişkin alınan kararın 23.10.2019 tarihinde Belediye Başkanı tarafından meclise iade edildiği, 16.01.2020 tarihli 6 no.lu Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu ile Israr Kararı alındığı, bu kararın Belediye Başkanının 22.01.2020 tarihinde “dava açılacaktır” ibaresiyle kesinleştiği, ancak karara karşı belediye başkanının İstanbul 3. İdare Mahkemesine yürütmenin durdurulması ve kararın iptali davası açtığı Mahkemenin yürütmenin durdurulması talebini reddettiği ve İstanbul 4. Bölge İdare Mahkemesinin de talebin reddine karşı yapılan itirazı reddettiği ve dava sonucunda mahkemenin; dava konusu işlemin idari davaya konu kesin

ve yürütülmesi gereken bir işlem niteliğinde bulunmadığı sonucuna vardığı ve konunun Danıştay 6. Dairesinde 2022/465 sayılı Esas no ile Temyiz aşamasında olduğu tespit edilmiştir.

Davaya konu olayda Yetkili Mahkeme; “dava dosyası içeriği bilgi ve belgeler ile ara kararına verilen yanıtlardan; uyuşmazlığa konu taşınmazların "park alanı" olarak ayrılmasına yönelik 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı değişikliğine ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 17/10/2019 tarih ve 702 sayılı kararının İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 16/01/2020 tarih ve 6 sayılı ısrar kararı olarak aynen kabulüne karar verildiği, bu kararın mahiyetinin nazım ve uygulama imar planı değişikliğine ilişkin olduğu ancak, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 8'inci maddesinin b fıkrası ile Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin "Planların ilanı, itirazlar ve kesinleşmesi" başlıklı 33'üncü maddesinde öngörüldüğü biçimde ilan edilmediği, dolayısıyla ortada kesin ve uygulanabilir nitelikte nazım ve uygulama imar planı değişikliği bulunmadığı anlaşılmaktadır” kanısına varmıştır.

İlgili dosya ve mahkeme kararının incelenmesi neticesinde; Belediye Meclisi kararının Israr Kararı ile kesinleştiği ve alanın İdarece mevzuatına uygun yöntemlerle nazım imar planında park alanı olanı olarak düzenlenebileceği, Meclisin aldığı kararın usulüne uygun olmasa da usullü hale getirilerek Meclis İradesinin gereğinin yerine getirilebileceği; Meclisin 2015 yılında verdiği satış yetkisinin Encümence 2019 yılına kadar kullanılmadığı, 2019 yılında Meclis tarafından alanın park alanı olarak dönüştürülmesinin kabul edildiği ve 2021 tarihinde Meclisin iradesi hilafına belediye şirketine satış yapıldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 18'inci maddesinin (b) bendinde, "Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına..." karar vermek yetkisi Meclise verilmiş; Meclis satış yetkisi verdiği ve fakat İdarece bu yetkinin zamanında kullanmamasına karşın taşınmazın niteliğini değiştirerek satış yetkisini İdareden almıştır. Kesinleşen Meclis kararının gereği İdarece yerine getirilmeyerek taşınmaz rekabete aykırı koşullarda satılmıştır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; Beşiktaş ilçesi Dikilitaş Mahallesi 25 ada 77 parsel sayılı taşınmazın arşiv dosyasında yapılan inceleme sonucunda, söz konusu taşınmazın ihale edilmeden önce güncel imar durumunun İmar Müdürlüğünden 29.07.2020 tarihli, 5123 sayılı yazı ile sorulduğu; İmar Müdürlüğünden alınan 11.08.2020 tarihli ve 3227 sayılı cevabi yazıda özetle, bahse konu alana ait orijinal ölçeğinde plan

değişikliği paftası, plan değişikliği açıklama raporu, plan müellif bilgileri bulunmadığından imar planı askı, ilan ve dağıtım işlemleri yapılmadığı için güncel imar durum belgesi düzenlenememiş olduğundan 10.08.2020 tarihli ve 2901 sayılı İmar Müdürlüğü yazısı ekindeki İmar Durum Belgesinin gönderildiği ifade edilmiş ve 10.08.2020 tarihli ve 2901 sayılı İmar Müdürlüğü yazısı ekinde yer alan İmar Durum Belgesinde söz konusu taşınmazın imar durumunun “Ticaret ve Konut Alanı” olarak belirtildiği ve satış işleminin buna istinaden gerçekleştirildiği beyanında bulunulmuştur.

Sonuç olarak, mülkiyeti ve kullanım amacı ihtilaflı taşınmazın satışında yukarıda belirtilen hususlar satış şartnamesine eklenerek istekli olabileceklerin ihaleye girmesinin engellendiği, satılan alanın çok değerli bir arsa olduğu ancak kullanım amacı konusunda tereddütler yaşanması nedeniyle tek istekli olarak Belediye şirketinin ihaleye girmesinin doğal sonuç olduğu, böylece 2886 sayılı Kanunun İlkeler başlıklı 2’nci maddesindeki, “ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır” hükmüne aykırı davranıldığı düşünülmektedir.