Yapılan incelemede, Üniversitenin Prof. Sami Şekeroğlu Sinema-TV Uygulama ve Araştırma Merkezindeki (Balmumcu Yerleşkesi) Türk Sinemasının erken dönemine ait en kapsamlı film arşivinde, tarihi ve sanatsal değere sahip film, sinema makine ve ekipmanları, tarihi afişler, fotoğraf, slayt, senaryo ve yönetmen notlarının son derece ilkel koşullarda tutulduğu, bu emtianın bir kısmının bozulduğu ve arşivin bulunduğu binanın yıkılma tehlikesi taşıdığı, arşivin tamamının sayılamadığı görülmüştür.

Söz konusu Merkezde, Üniversitenin Yapı Mühendisliği Bilim Dalı öğretim görevlileri tarafından yapılan incelemeler sonucu hazırlanan teknik rapor ile mevcut taşıyıcı sistemin zarar gördüğü tespit edilmiş ve binanın acilen boşaltılması gerektiği Üniversite yönetimince 11.04.2019 tarih ve 7147 sayılı yazıyla Merkez Müdürlüğüne bildirilmiştir.

Daha sonra, söz konusu hasarlı bina için İstanbul Büyükşehir Belediyesinin beton elemanları konusunda uzman bir Şirketinden teknik analiz talep edilmiştir. Söz konusu Şirketin 15.06.2020 tarihli Deprem Analizi Raporunda derslik (eski kütüphane) olarak kullanılan blokun kontrol hasar performans düzeyini ve bu yapıya bitişik olan ana binanın tamamının Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği şartlarını sağlayamadığı, depreme karşı risk içerdiği belirtilmiş ve gerekli tedbirlerin alınması tavsiye edilmiştir. Bunun üzerine yerleşkenin tamamen boşaltılması ve arşivin taşınması öncesinde durumunun tespit edilmesi ihtiyacı doğmuştur.

Bu amaçla, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ve İstanbul Üniversitesinden konu ile ilgili görevlendirilen 6 uzmanın 2021 yılı başında düzenledikleri raporlarda, nitratlı ve diğer filmlerin saklama koşullarının elverişsiz olduğu, arşiv depoları dışındaki filmlerin toz ve atıklarla iç içe gelişigüzel kalorifer dairesi gibi yerlerde yığıldığı, bir kısmının ve paslı kutularda bulunduğu ve zarar görmüş olduğu, film dışı görsel arşiv malzemelerin bir kısmı tasnif edilmemiş halde ve çeşitli kutularda karışık şekilde muhafaza edildiği, uygun saklama koşullarının bulunmadığı, merkezde yer alan koleksiyonların kültürel ve eğitsel miras olarak araştırmacıların kullanımına sunmak amacıyla standartlara uygun bir kataloglama veya arşivleme sisteminin ve bir koleksiyon yönetim programının bulunmadığı, Merkezde yeterli sayı ve nitelikte personel bulunmadığı, filmleri saklanan yapımcı firmaların hiç bir ödeme yapmadığı ve bu hususta herhangi bir hukuki düzenleme bulunmadığı gibi hususlar ile çözüm önerileri yer almaktadır.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şirketinin Raporu dolayısıyla, Balmumcu Yerleşkesinin can ve mal güvenliği açısından boşaltılması, bu süreçte akademik, idari personel ile öğrencilerin binalara alınmaması ve uzaktan çalışması gerektiği Rektörlük Makamı tarafından 09.07.2021 tarihli 20830 sayılı yazısı ile Merkez Müdürlüğüne bildirilmiştir.

Bu tarihten yaklaşık iki buçuk yıl önce, Sinema TV Merkezinin bulunduğu Balmumcu Yerleşkesinde, geçici kabulü 05.12.2018 tarihinde yapılan 2.412.024,00 TL’lik bedelli Öğrenci Dersliği, Kütüphanesi ile Ön Bahçe ve Çatı Katında Kantin Yapılması İşi yaptırılmıştır.

20.10.2021 tarih ve 17 sayılı Yönetim Kurulu Kararıyla, film ve belge arşivinin deprem riski nedeniyle başka bir mekana taşınması sürecinde yeni mekanın belirlenmesi, uygun şartların hazırlanması ve taşınmanın planlanması için Merkez Müdürlüğü ve Müdürlüğün Yönetim Kuruluyla birlikte çalışmak üzere öğretim elemanı ve uzman kişilerden oluşan 14 danışman belirlenmiştir. Bu uzmanlar; arşivin taşınacağı mekân, bu mekanın arşive uygun şekilde düzenlenmesi, iklimlendirme sisteminin kurulması, arşivin nasıl taşınacağı, taşınırken nasıl bir yol izleneceği, Merkezde bulunan cihazların taşınması, yeniden kurulumu ve taşınma- yerleştirme sürecinin bütçelendirilmesi gibi konuları kapsayan detaylı bir Rapor hazırlamıştır.

Üniversite bu Raporu Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü yetkilileri ile paylaşılmıştır.

30.08.2021 tarihinden itibaren Merkeze girişler Rektörlük Makamından izin alınarak yapılmakta, arşiv personeli, film arşivinin rutin bakımı için pazartesi günleri binaya girmekte, minimum sürede gerekli kontrolleri yaparak binadan çıkmaktadır.

Yukarıda belirtilen süreç ve hususlar Üniversitenin 29.12.2021 tarih ve 40782 sayılı yazısı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına intikal ettirilerek konu ile ilgili çalışmaların başlatılması talep edilmiştir.

Söz konusu film arşivi bu filmlerin yapımcı şirketlerine ait olmakla beraber, Merkezde film makine, ekipman ve kameraları gibi tarihi eserlerden oluşan bir müze de bulunmaktadır. Aynı zamanda, taşınır kayıt sistemine kayıtlı masa, sandalye, koltuk, güvenlik kamerası, klima, yazıcı, video gibi taşınırlar da mevcut olup bu taşınırların da Merkezden tahliyesi gerekmektedir.

Merkezde, 10.000’e yakın film olup bunların 6011 adedi yerli filmdir. Nitratlı filmler 2335 adettir ve diğer filmlere göre daha özel koşullarda saklanmaları gerekmektedir.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 11’inci maddesinde, üst yöneticilerin sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden sorumlu oldukları belirtilmektedir.

Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 No.lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin

277’nci maddesinde, tarihi ve kültürel değerleri korumak, kültürel konularda kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliğinde bulunmak Kültür ve Turizm Bakanlığının görevleri arasında sayılmaktadır. Aynı Kararnamenin 284’üncü maddesinde ise sinema alanındaki kültür mirasımızın gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamak, müze, arşiv, kütüphane ve gözlemevi gibi birimler aracılığıyla sinematografik eserlerin paylaşılmasını ve korunmasını sağlamak ve bunları kamunun istifadesine sunmak, görev alanına giren konularda her türlü bilgi ve veriyi oluşturmak veya ilgili kurum ve kuruluşlardan toplamak görevleri ise bu Bakanlığa bağlı Sinema Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmıştır.

Bu düzenlemeler gereğince gerek Üniversite gerekse Kültür ve Turizm Bakanlığı söz konusu eserlerin güvenliği ve tahliyesi ile ilgili sorumluluk altındadır. Türkiye’nin sinema belleği niteliğindeki söz konusu eserlerin tahliyesi geciktikçe eserler deforme olmakta, riskli bir yapı içerisinde tutulduğundan tamamının yok olması tehlikesi ortaya çıkmaktadır.

Açıklanan nedenlerle, Üniversitenin Sinema-TV Uygulama ve Araştırma Merkezindeki Türk Sinemasının hafızası niteliğindeki film arşivi ile diğer eser ve taşınırların elverişli saklama koşullarında muhafazası ile yukarda belirtilen uzman raporlarındaki önerilerin ivedilikle hayata geçirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.