Belediye tarafından nihai tüketici olarak satın alınan mal ve hizmetlere ilişkin ödenen katma değer vergisi, mevzuata göre indirim hakkı doğmadığı halde, söz konusu mal veya hizmetin maliyet bedeline ilave edilmeden indirim konusu yapıldığı görülmüştür.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 1'inci maddesinin 3-g bendinde, belediyelerin ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetlerinin KDV'ye tabi olduğu hüküm altına alınmış, bu hükme KDV Genel Uygulama Tebliği'nin “Mükellefiyet” başlıklı bölümünde yer alan “kamu kurum ve kuruluşları, dernek ve vakıflar ile mesleki kuruluşların vergilendirilmesi” başlığı altında (1/3-g) maddesinde de yer verilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 191-İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabının niteliğini düzenleyen 153'üncü maddesinde;

“Mahalli idareler, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin olarak ödemiş oldukları Katma Değer Vergisini indirim konusu yaparlar. Bunun dışında kurumun satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış mal veya hizmet için ödenen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılmaz ve bu tutarlar ilgili gider hesabı veya varlık hesabına yapılacak muhasebe kaydında maliyet bedeline ilave edilir.” <span>hükmü bulunmaktadır.</span>

Mezkûr Yönetmelik'in 191-İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabının işleyişini düzenleyen 154'üncü maddesinde ise;

“1) Kurumların katma değer vergisi tahsilatı yaptıkları faaliyetleri ile ilgili mal ve hizmet alımları nedeniyle yapılan giderin, Katma Değer Vergisi hariç tutarı 630-Giderler Hesabına veya aktifleştirilecek bir unsur ise ilgili hesaba borç, indirilecek katma değer vergisi tutarı bu hesaba borç (...) kaydedilir.” denilmektedir.

Yine Yönetmelik'e göre, belediyenin iktisadi faaliyetleri kapsamında ay içerisinde mal ve hizmet alımları dolayısıyla ödenen KDV'nin, mal ve hizmet satışı dolayısıyla tahsil edilen KDV'den fazla olması durumunda aradaki farkın 190-Devreden KDV hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede idarenin satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın aldığı mal veya hizmet için yaptığı ödemelerde ödenen Katma Değer Vergisini indirim konusu yaparak, 191-İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabında takip ettiği, böylece 190- Devreden Katma Değer Vergisi Hesabı bakiyesinin 31.12.2023 tarihli bilançoda 8.672.163,98 TL olarak gerçekleştiği görülmüştür. Örneğin idare, 2023 yılında satışa konu olmayan faaliyetleri arasında olduğu halde başlıca iştiraki olan şirketten personel hizmet alımı ve güvenlik personel hizmeti alımı, bazı personele ait emeklilik kıdem tazminatı, sondaj makinesi baskı balata gibi tamir-bakım masrafları, belediyenin görev ve sorumluluk alanındaki işlerle ilgili harcamaları 191- İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabına kaydetmiştir.

İdarenin ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamına girmeyen, kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetlerine ilişkin KDV'yi indirim konusu yaparak 191- İndirilecek KDV Hesabına kaydetmesi neticesinde 2023 yılı mali tablolarında 190- Devreden KDV Hesabı, 630- Giderler Hesabı ile ilgili varlık hesapları itibariyle hataya neden olunmuştur.

İdare, yukarıda açıklanan tespit hususunda, indirilecek KDV hesabının, Belediyenin İşletme ve İştirakler Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren GES (Güneş Enerji Santrali) ve Seracılık işletmelerinden dolayı (mal ve hizmet üretiminden) kullanıldığını belirtmiştir. Ancak yukarıda bulguyla ilgili örneklerde de belirtildiği üzere idare tarafından indirilecek KDV hesabına, hem 2023 yılında hem de geçmiş yıllarda, muhtelif tesis yapım işleri hakkediş ödemeleri, personel maaş ve kıdem tazminatı ödemeleri, sondaj makinası bakım onarımı gibi işlemlere ait tutarların da kaydedildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'ne göre Belediyenin bir bedel karşılığı satmak üzere ürettiği mal veya hizmetin üretim girdisi olarak satın aldığı mal veya hizmetlere ilişkin olarak ödemiş olduğu Katma Değer Vergisini indirim konusu yapması, bunun dışında idarenin satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın aldığı mal veya hizmet için ödediği Katma Değer Vergisini indirim konusu yapmaması ve bu tutarları ilgili gider hesabına kaydetmesi veya varlık hesabına yapılacak muhasebe kaydında maliyet bedeline ilave etmesi gerekmektedir.