Yapılan incelemelerde Şirketin mal ve hizmet alım işlerinde hatalı fiyat farkı ödendiği tespit edilmiştir.

Şirket tarafından İzmir Su ve Kanalizasyon Genel Müdürlüğünden kiralanan İzmir İli Menderes İlçesi Şaşal Köyü Şaşal Su Dolum ve Şişeleme Tesisinde yapılacak bakım ve onarımlar, özünde yapım işi olmasına rağmen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3/g maddesi kapsamında yapılmak amacıyla mal ve hizmet olarak bölünmüş ve iki alımın da ekinde yer alan dokümanlarda “Yürürlükte bulunan fiyat farkına ilişkin esaslar dikkate alınarak fiyat farkı hesaplanacaktır.” hükmüne yer verilerek yüklenici lehine fiyat farkı verilmesine izin verilmiştir. Ancak alımlara ilişkin yapılan incelemelerde yürürlükteki esaslara aykırı uygulamalar olduğu tespit edilmiştir.

1. Mal Alım İşlerinde Hatalı Fiyat Farkı Ödenmesi

   4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 8’inci maddesinde sözleşme türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri tespite Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Cumhurbaşkanı’nın (02.07.2018 tarihi öncesi Bakanlar Kurulu Kararı) yetkili olduğu belirtilmiştir. Nitekim bu yetkiye dayanılarak 31.08.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Mal Alımlarına Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın 2’nci maddesinde;

   “4734 sayılı Kanuna göre ihale edilen ve 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa göre Türk parası üzerinden sözleşmeye bağlanan;

   1. Elektrik, doğal gaz, ilaç, petrol ürünleri ve sıvılaştırılmış petrol gazı ürünleri alımlarında, (a) bendi dışında kalan ve sözleşme süresi 180 takvim gününden fazla olan mal alımlarında teslimi 180 takvim gününden sonra yapılan kısım için,

   2. uygulanacak fiyat farkı bu Esaslara göre hesaplanır.” denilmektedir.

      Esasların ilk yayınlandığı halinde sadece elektrik, doğal gaz, ilaç, petrol ürünleri ve sıvılaştırılmış doğal gaz ürünleri alımında verilmesi öngörülen fiyat farkının kapsamı 24.02.2022 tarihli değişiklikle genişletilmiş ve süresi 180 takvim gününden fazla olan mal alımlarında, 180. günden sonra yapılan teslimler için de fiyat farkı verilmesi öngörülmüştür.

      Anılan Esasların 5’inci maddesinde fiyat farkının F = (M x B) x [(A2/A1)-1] formülü ile hesaplanacağı gösterilmiş olup madde devamında formülde yer alan harflerin detayları izah edilmiştir.

      Şirkette yapılan incelemede, 210 gün süreli “İzmir İli Menderes İlçesi Şaşal Köyü Şaşal Su Dolum ve Şişeleme Tesisi Bakım ve Onarım İşlerinde Kullanılmak Üzere İnşaat Malzemeleri Alım İşi’ne ilişkin sözleşme 11.11.2022 tarihinde imzalanmıştır. Anılan ihaleye ilişkin olarak 05.04.2023 tarihinde düzenlenen 3 No.lu hakediş belgesinde fiyat farkının hesaplandığı tespit edilmiştir. Anılan Esaslar’a göre, sözleşmenin üzerinden 180 gün geçmemesi nedeniyle fiyat farkının ödenmesine mevzuat izin vermemekte olup, mezkur ihale kapsamında ancak teslimi 10.05.2023 tarihinden sonra yapılması planlanan mal alımları için fiyat farkı ödenmesine imkan bulunmaktadır.

      Sonuç olarak 10.05.2023 tarihinden önce mal alımları için ödenen fiyat farklarının mevzuata aykırı olduğu, yapılan fazla ödeme tutarlarının Şirket tarafından tahsil edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

2. Hizmet Alım İşlerinde Hatalı Fiyat Farkı Ödenmesi

Yukarıda yer verilen mal alımı ihalesinde imalatların yapılması amacıyla hizmet alımı gerçekleştirilmiş olup, aynı yüklenici ile 05.05.2023 tarihinde 4.146.000,00 TL bedelli sözleşme imzalanmıştır. İhaleye ilişkin doküman ve hakedişlerde yapılan incelemede fiyat farkında;

F=An x (Pn-1) formülünün kullanıldığı görülmektedir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 8’inci maddesinde sözleşme türlerine göre fiyat farkı verilebilmesine ilişkin esas ve usulleri tespite Kamu İhale Kurumunun teklifi üzerine Cumhurbaşkanı’nın (2.07.2018 tarihi öncesi Bakanlar Kurulu Kararı) yetkili olduğu belirtilmiştir. Nitekim bu yetkiye dayanılarak 31.08.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın 5’inci maddesinde;

“(1) Fiyat farkı aşağıdaki formüllere göre hesaplanır:

1. Diğer hizmet alımlarında; F = An x B x ( Pn-1)” denilmektedir.

Ancak yukarıda da belirtildiği üzere Şirketin, formülde yer alan ve 0,90 katsayısını ifade eden B katsayını formülden çıkardığı görülmektedir. Bunun da 4735 sayılı Kanunun Geçici 6’ncı maddesinin hatalı yorumlanmasından kaynaklı olduğu değerlendirilmektedir. Zira mezkur maddeye dayanılarak yayınlanan esasların 5’inci maddesinin ikinci fıkrasına göre 1.1.2022 – 31.12.2023 tarihleri arası gerçekleştirilen kısımlar için B katsayısının 0,90 yerine 1,00 olarak uygulanacağı ifade edilmiştir. Ancak bu düzenleme 01.04.2022 tarihinden önce ihale edilen işlere ilişkin olup mezkur hizmet işine ait sözleşme 05.05.2023 tarihinde imzalanmıştır. Alımın ekinde yer alan fiyat teklif cetvelinde de en geç 16.11.2022 tarihine kadar fiyat teklifi verilmesi istenmiştir. Görüleceği üzere her iki tarih de 01.04.2022 tarihinden sonra olup esaslarda artırımlı fiyat farkı olarak ifade edilen düzenleme kapsamı dışındadır.

Sonuç olarak gerek mal, gerekse hizmet işleri alımlarında fiyat farkı hesabında mevzuata uyulmasının ve yükleniciye fazladan ödenen fiyat farklarının geri alınmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.