1. İmara Aykırı Yapılarla İlgili Yıkım Sürecinin İşletilmemesi

   Belediye sınırları içerisinde İmar Kanunu’na aykırılığı tespit edilerek alınan yapı yıkım kararlarının uygulanmadığı görülmüştür.

   3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Yapı ruhsatiyesi” başlıklı 21’inci maddesinde, aynı Kanun’un 26’ncı maddesinde gösterilen istisnalar hariç her türlü inşaat yapımının ilgisine göre belediye veya valiliklerden alınacak yapı ruhsatına tabi olduğu, “Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar” başlıklı 32’nci maddesinde, istisnalar dışında ruhsat alınmadan yapıya başlanması, kaçak yahut ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapılması durumunda mevcut yapının yerel idarelerce yıktırılacağı, yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde yapı sahibi tarafından yapının ruhsata uygun hale getirilmediğinin veya ruhsat alınmadığının ilgili idaresince tespit edilmesine rağmen iki ay içinde hakkında yıkım kararı alınmayan yapılar ile hakkında yıkım kararı alınmış olmasına rağmen altı ay içinde ilgili idaresince yıkılmayan yapıların Bakanlıkça yıkılabileceği ve yıkım maliyetinin %100 fazlası ile ilgili idareden tahsil edileceği belirtilmiştir.

   Yapılan incelemede, geçmiş yıllar itibarı ile toplam yıkım cezası verilen yapı sayısının 338’inin 2022 ve 2023 yıllarına ait olmak üzere toplam 836 adet olduğu, yıkılan yapı sayısının ise 5’inin 2022 ve 2023 yıllarına ait olmak üzere toplam 30 adet olduğu görülmüştür.

   Mevzuata aykırı olan ve haklarında Belediye Encümeni tarafından yıkım kararı alınan yapıların, mevzuat gereğince yıkımlarının yapılması için İdare tarafından gerekli işlemlerin başlatılması gerektiği ve bu yıkım kararlarının uygulanmasının; kentin tarihi, kültürel dokusu ve doğal yapısının korunması açısından da gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

2. İmara Aykırı Yapılaşmalar Nedeniyle Kesilen İdari Para Cezalarının Tahsil Edilememesi

Belediye sınırları içerisinde İmar Kanunu’na aykırılığı tespit edilerek kesilen idari para cezalarının bir kısmının tahsilatının sağlanamadığı görülmüştür.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun “İdari Müeyyideler” başlıklı 42’nci maddesinde; imar mevzuatına aykırılık teşkil eden yapılarla ilgili idare encümenince, sorumlular hakkında uygulanacak idari para cezalarının türleri ve miktarları belirtilmiştir.

Belediyeler tarafından verilen para cezaları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 1’inci maddesine göre kamu alacağı hükmündedir ve yine aynı Kanun’un 37’nci maddesine göre usule göre yapılacak tebliğden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Ödeme müddeti içinde ödenmeyen amme alacağının tahsil dairelerince cebren tahsil olunacağı, amme alacağını vadesinde ödemeyenlere öncelikle 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumu bir “ödeme emri” ile tebliğ edileceği, bundan sonraki süreçte borçlunun idarece gönderilen ödeme emrine karşılık gerçekleştireceği işlemlere göre belirlenen esaslar dâhilinde işlem yapılarak, amme alacağının borçludan cebren tahsilinin sağlanması gerektiği belirtilen Kanun’un amir hükümleri arasında yer almaktadır.

Ayrıca tahsil zamanaşımına tabi olan idari para cezalarına gecikme zammı da uygulanmamaktadır.

İdari para cezalarının tahsilat oranı 2021 yılında yüzde 4,95 iken bu oran 2022 yılında yüzde 16,78’e, 2023 yılı sonunda ise yüzde 57,90 seviyesine ulaşmış olsa da 2023 yılında

22.825.000 TL’ye ulaşan toplam tahakkuk miktarından 13.210.000 TL’si tahsil edilebilmiştir.

Sonuç olarak, gecikme zammı da uygulanamayan idari para cezalarının belirtilen mevzuat hükümleri gereğince tahsilinin sağlanması için gerekli çalışmaların yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.