İzmit Şehirlerarası Otobüs Terminal Binası, arsası ve müştemilatının işletme hakkının Meclis Kararı ile Belediye şirketi olan Ulaşım Park A.Ş’ye verildiği görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde, “Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.” denilmektedir. Belediye Meclisinin 13.04.2017 gün ve 173 sayılı kararıyla, “Plan ve Bütçe Komisyonu’nun, İzmit İlçesi, Ş.Durhasan Mah. 670 ada 1 parsel ve Körfez Mahallesi 3414 ada 5 nolu parsellerin üzerindeki tüm yapı, müştemilat ve tesisleri ile birlikte ayni sermaye artırımı yoluyla Ulaşımpark Ulaştırma Hizmetleri Ticaret A.Ş’ye devir edilmesi ile ilgili Plan ve Bütçe komisyonu raporu; komisyondan geldiği şekliyle oylandı ve …oyçokluğu ile kabul edildi.” denilerek İzmit Şehirlerarası Otobüs Terminal Binası arsası ve müştemilatı ile birlikte şirketine devredilmiştir. Söz konusu İzmit Şehirlerarası Otobüs Terminal Binası arsası ve müştemilatının bedeli 59.552.000,00TL olarak belirlenmiştir.

5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine göre toplu ulaşım hizmetlerinin meclis kararı ile şirketine devretmesi mümkündür. Nitekim toplu ulaşım hizmetleri meclis kararıyla belediye şirketine devredilmiştir. Ancak şehirlerarası otobüs terminali işletme hakkı maddede sayılan toplu ulaşım hizmeti kapsamında değildir.

5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine aykırı olarak İzmit Şehirlerarası Otobüs Terminal Binası, arsası ve müştemilatının işletme hakkının Meclis Kararı ile Belediye şirketi olan Ulaşım Park A.Ş’ye verilmesi işleminin iptali ile Belediyenin mahrum kaldığı gelirlerin tahsili için gerekli işlemin yapılması gerekir.

Kamu idaresi cevabında; "Bulgu konusu devir, sadece bir işletme hakkı devri olmayıp, Belediyemiz Şirketine ayni sermaye devri ve devredilen taşınmazın ayrılmaz parçası olarak işletme hakkının da devridir. Ayrıca, 26. Madde kapsamında değerlendirilecek olsa dahi, terminal işletmesini toplu taşıma hizmetinden bağımsız ve ayrı düşünmemek gerekir. Belediyemiz bu taşınmazın ayrılmaz parçası olan işletme işinden %10 pay almakla beraber bu alanın tüm genel giderlerinin de Ulaşımpark A.Ş. tarafından karşılandığı göz önüne alınmalıdır." denilmiştir.

Sonuç olarak İdare cevabında konunun sadece işletme hakkı devri olmayıp aynı zamanda Belediye şirketine ayni sermaye devri ve devredilen taşınmazın ayrılmaz parçası olarak da işletme hakkının devri olduğu, 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi kapsamında değerlendirilecek olunması halinde bile, terminal işletmesini toplu taşıma hizmetinden bağımsız ve ayrı düşünmemek gerektiği, belediyenin taşınmazın ayrılmaz parçası olan işletme işinden %10 pay almakla beraber bu alanın tüm genel giderlerinin de Ulaşımpark A.Ş. tarafından karşılandığı belirtilmiştir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Ayni sermaye konulabilecek malvarlığı unsurları” başlıklı 342’nci maddesinde, “Üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz.” denilmektedir. Belediye şirketin sermaye artırımını Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde nakdi verebileceği gibi, ayni sermaye olan taşınmaz veya haklar da verebilir. Ancak burada sermaye artırımında Ticaret Kanunun hükümlerinin yanında 5216 ve 5393 sayılı Kanun hükümleri de dikkate alınmalıdır.

Belediye Meclisinin 13.04.2017 gün ve 173 sayılı kararında terminalin ayni sermaye

artırımı olarak devredildiği belirtilmiş olsa da, kararın detayında yer alan devir şartlarından işletme hakkı devrinin söz konusu olduğu anlaşılmaktadır.

Herhangi bir taşınmaz ayni sermaye olarak verilebilir. Taşınmazın sermaye olarak verilmesi durumunda devredenin sorumluluğu devralana geçmektedir. Ancak terminal gibi işletmelerde Belediyenin sorumluluğu bulunmaktadır. Bu nedenle terminalin ayni sermaye olarak devredilmemesi gerekir.

08.01.2018 gün ve 30295 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde terminal işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlarına (T) türü yetki belgesi verileceği ve 44’üncü maddesinde terminal işletmecilerinin yükümlülükleri, 11.06.2009 gün ve 27255 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde terminal işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlarına (T) türü yetki belgesi verileceği ve 32’nci maddesinde terminaller ile ilgili genel kurallar ile 33’üncü maddesinde terminallerin sahip olması gereken fiziki özellikler belirtilmiştir.

Yapılan devirde terminal çıkış ücretleri üzerinden %10 belediye payı alınacağı, bu payın aylık otobüs çıkışlarından alınan bedel üzerinden olacağı, çıkış ücretlerini Büyükşehir Belediye Meclisinin belirleyeceği, terminal işletmeciliğinin gerektirdiği denetimlerin Büyükşehir Belediyesinin ilgili birimleri tarafından yapılmaya devam edileceği, kararda belirtilmeyen bir hususun olması veya yeni bir durumun ortaya çıkması durumunda yeni bir düzenleme yapılması gerektirdiği durumda ilgili Daire Başkanlığına müracaat edilerek konunun Meclis tarafından karara bağlanacağı belirtilmiştir.

5216 sayılı Kanun’un “Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinin (l) fıkrasında, “Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.” , (p) fıkrasında, “Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek. (Ek cümle: 16/5/2018-7144/14 md.) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek.” denilmektedir. İki fıkrada ayrı ayrı düzenleme yapılmasından terminal ile toplu taşıma hizmetinin ayrı olduğu anlaşılmaktadır.

5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine göre toplu ulaşım hizmetlerinin meclis kararı ile şirketine devretmesi mümkündür. Nitekim toplu ulaşım hizmetleri meclis kararıyla belediye şirketine devredilmiştir. Ancak şehirlerarası otobüs terminali işletme hakkı maddede sayılan toplu ulaşım hizmeti kapsamında değildir. Yukarıda belirtilen 5216 sayılı Kanun’un “Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinin (l) ve (p) fıkralarından terminal ile toplu taşıma hizmetinin ayrı olduğu açıktır. Yani terminal işletmesi 26’ncı maddede belirtilen toplu taşıma hizmeti kapsamında değildir.

5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine aykırı olarak İzmit Şehirlerarası Otobüs Terminal Binası, arsası ve müştemilatının işletme hakkının Meclis Kararı ile Belediye şirketi olan Ulaşım Park A.Ş’ye verilmesi işleminin iptali ile Belediyenin mahrum kaldığı gelirlerin tahsili için gerekli işlemin yapılması sağlanmalıdır.