Belediye ile TÜM-YEREL-SEN arasında akdedilen sosyal denge sözleşmesinde, yasal mevzuata aykırı olarak sözleşmenin konusuna girmeyen düzenlemelere yer verildiği görülmüştür.

375 sayılı KHK'nin ek 15'inci maddesinde, Belediyelerin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebileceği, ödenebilecek aylık tutarın 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan

toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçemeyeceği ve anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenebileceği hüküm altına alınmıştır.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32'nci maddesinde “27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu hüküm gereğince; sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince karar verilmekte ve verilecek sosyal denge tazminat tutarı ise ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendika ile belediye başkanı arasında imzalanan sözleşme ile belirlenmektedir. Madde metninden anlaşılacağı üzere belediye başkanı ile sendika temsilcisi sadece ödenecek olan sosyal denge tazminat tutarını kanuni sınırlarda içinde tespit etmek üzere yetkilendirilmiştir. Bu sözleşmenin Kanun'un uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmayacağı açıkça belirtilmiştir. Bu nedenle sosyal denge tazminatı sözleşmesini, toplu sözleşme gibi değerlendirmek ve sözleşme metnine yetkilendirilen husus dışında hükümler koymak mümkün değildir.

Belediye ile yetkili sendika arasında imzalanan sosyal denge tazminatı sözleşmesi incelendiğinde; “Doğal Afet ve Zarar Yardımı”, “Diğer Haklar ve İzinler”, “İş Sağlığı ve Güvenliği”, “Performans – İkramiye”, “Yemek Verilmesi” vb. gibi mevzuata aykırı hususların düzenlendiği tespit edilmiştir.

İdare ile Tüm-Yerel Sen arasında akdedilen ve 15/08/2020 - 14/08/2021 döneminde geçerli olan Sosyal Denge Sözleşmesi’nin “Doğal Afet ve Zarar Yardımı” başlıklı 16’ncı maddesinde;

“Çalışanın ikametgâhı, adrese dayalı kayıt sisteminde belirtilin adresidir. Yangın, sel, deprem ve bunun dışında merkezi idare tarafından afet kapsamına alınan doğal afet ve

zararlarda, yetkili kurum ve/veya birimlerin raporu doğrultusunda zarar miktarı tüm yükümlükleri yerine getirilmiş olmak şartı ile devletten tahsil edilir. Edilemediği durumlarda işveren tarafından oluşturulacak komisyon marifetiyle komisyonun takdir edeceği miktarı kadar işveren tarafından bir ay içinde ödenir.”

“Diğer Haklar ve İzinler” başlıklı 19’uncu maddesinde;

“a) 1 Mayıs İşçi Bayramında tüm çalışanlar yasal olarak izinlidir. Yasalarda böyle bir düzenlemenin bulunmaması söz konusu olduğunda, işveren tarafından işi aksatmayacak şekilde belirlenecek sayıda çalışana dönüşümlü olarak izin verilebilir.

b) 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ve 25 Kasım kadına karşı şiddetle mücadele gününde, işveren tarafından işi aksatmayacak şekilde belirli sayıda kadın çalışana dönüşümlü olarak izin verilebilir.”

“İş Sağlığı ve Güvenliği” başlıklı 20’nci maddesinde;

“a) Yılda bir kez tüm memurlara yasal hükümler çerçevesinde işverence sağlık taraması yaptırılabilir.

b) İşveren, çalışanların çalıştıkları iş yeri ve muayene için sevk edildikleri hastane arasında olanaklar ölçüsünde vasıta tahsis edilir.”

“Performans – İkramiye” başlıklı 22’nci maddesinde;

“23/08/2015 Tarihli Resmi Gazetede Yayınlanan ‘‘Kamu Görevlilerinin Geneline Ve Sosyal Haklarına İlişkin 2016 Ve 2017 Yıllarını Kapsayan 3. Dönem Toplu Sözleşme’nin 4. Bölümünün 3. Maddesinde Belirtilen Memurlara Verilecek 30.000 Gösterge Rakamlı İkramiye

36.000 Gösterge Rakamı Olarak Uygulanır.”

“Yemek Verilmesi” başlıklı 23’üncü maddesinde

“Tüm çalışanlara yemek mevzuatı çerçevesinde yemek verilir.”

hükümlerine yer verildiği görülmüştür.

Sosyal denge tazminatı sözleşmesine, sosyal denge tazminatının tutarının belirlenmesi ile uygulanmasına ilişkin hükümler dışında herhangi bir hüküm konulması kanuna aykırılık teşkil etmektedir. Sosyal denge sözleşmelerinde, mevzuatında yer almayan hususların düzenlenmemesi gerekmektedir.