Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında yükleniciye yapılan hakediş ödemelerinden kesilen asgari ücret destek primlerinin yüklenici hakedişlerinden kesildiği ancak mevzuat gereği gönderilmesi gereken kurumlara gönderilmeyip emanet hesaplarında bekletildiği görülmüştür.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Geçici 75’inci maddesinin birinci fıkrasında; 2018 yılında bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının, 2018 yılı Ocak ile Eylül ayları için Bakanlar Kurulunca tespit edilen günlük tutar ile çarpımı sonucu bulunacak tutarın, bu işverenlerin Kuruma ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup edileceği ve bu tutarın İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacağı hüküm altına alınmıştır.

Aynı maddenin 8’inci fıkrasında ise 4734 sayılı Kanun’un 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler tarafından ilgili mevzuatı uyarınca yapılan ve sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü işçilikler için birinci fıkra uyarınca İşsizlik Sigortası Fonu tarafından karşılanacak tutarların bu idarelerce işverenlerin hakedişinden kesilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Belediyeler 4734 sayılı Kanun’un 2’nci maddesinin (a) bendinde sayılan idareler arasında yer aldığından, belediyelerce asgari ücret destek kesintilerinin yapılması gerekmektedir.

Uygulamaya ilişkin olarak Sosyal Güvenlik Kurumunca yayımlanan 20.06.2018 tarih ve 2018/20 sayılı Genelge’nin “İhale Makamlarınca Destekten Yararlanan İşverenlerin Hakedişlerinden Yapılacak Kesintilere İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı 6.4. maddesinde; asgari ücret desteğine ilişkin olarak daha önce yayımlanan Genelgelerde hakedişten kesilen tutarların veya emanete alınan tutarların, Sosyal Güvenlik Kurumunun “İdarelerce e-borç sorgulama” ekranından görülebileceği belirtilmiştir. Ayrıca, söz konusu destek tutarının, kesinleşmesinden sonra genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere illerde muhasebe müdürlüklerinin, ilçelerde ise mal müdürlüklerinin banka hesaplarına aktarılması gerektiği düzenlenmiştir.

Asgari Ücret Destek Primi uygulaması, 5510 sayılı Kanun’a eklenen Geçici 78’inci madde ile 2019 yılında, Geçici 80’inci madde ile 2020 yılında ve Geçici 85’inci madde ile 2021 yılında da uygulanmaya devam etmiştir. 5510 sayılı Kanun’un Geçici 78’inci maddesine dayanarak 2019 yılında Sosyal Güvenlik Kurumunca 2019/8 sayılı Genelge, Geçici 80’inci maddesine dayanarak 2020 yılında 2020/10 sayılı Genelge ve Geçici 85’inci maddesine dayanarak 2021 yılında 2021/28 sayılı Genelge çıkarılmıştır.

2019/8 sayılı Genelge, 2020/10 sayılı Genelge ve 2021/28 sayılı Genelge’de desteğin genel bütçeye gönderileceğine dair bir ifade bulunmamakla birlikte, “Tereddüt Edilen Hususlarla İlgili Başvuru Yapılması Gereken Kurum” başlıklı 8.5’inci maddesinde; ihale

makamlarının destek tutarına ilişkin hakedişlerden yaptıkları kesintilerin İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılıp aktarılmayacağı, aktarılacaksa her ay mı yoksa yılsonunda mı İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılacağı gibi hususlardaki sorularına ilişkin başvuru merciinin Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü olduğu ifade edilerek belirtilen hususlarda ilgili kuruma müracaat edilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Yukarıda yer alan düzenlemelerden anlaşıldığı üzere, 2019 yılına kadar hakedişlerden kesilen asgari ücret destek tutarlarının kesinleşmesinden sonra genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere illerde muhasebe müdürlüklerinin, ilçelerde ise mal müdürlüklerinin banka hesaplarına aktarılması; 2019 yılından sonra söz konusu kesintilerin İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılıp aktarılmayacağı konusunda Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğüne müracaat edilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında 2017 yılında 268.820,91 TL, 2018 yılında 391.065,21 TL, 2019 yılında 255.575,00 TL, 2020 yılında

408.780,00 TL, 2021 yılında 291.640,00 TL olmak üzere toplam 1.615.881,12 TL asgari ücret destek priminin işverenlerin hakedişlerinden kesilerek 333 Emanetler hesabına kaydedildiği görülmüştür. Ancak 2017 ve 2018 yıllarına ilişkin olarak kesilen 659.886,12 TL destek tutarının genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe müdürlüğünün banka hesabına aktarılmadığı, 2019, 2020 ve 2021 yıllarına ilişkin olarak kesilen 955.995,00 TL destek tutarına ilişkin ise İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılıp aktarılmayacağı ile ilgili olarak Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğüne müracaat edilmediği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında; 5510 sayılı Kanunda idarelerce işverenlerin hakedişlerinden kesilen asgari ücret destek primlerinin herhangi bir yere ödeneceğine dair bir hüküm bulunmadığı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Geçici 75’inci maddesinin 7’inci fıkrasında “Bu madde hükümleri, 5018 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde sayılan kamu idarelerine ait kadro ve pozisyonlarda 4 üncü maddenin birinci fıkrasının

(a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için uygulanmaz.” hükmünün yer aldığı ve bu hükmün Geçici 78’inci, Geçici 80’inci ve Geçici 85’inci maddelerde yer almadığı, Asgari Ücret Destek Primi uygulamasının faydalanıcısının asıl işveren olan kurum olduğu, faydalanıcı asıl işveren olan kurum olmasaydı Belediyelerinde Asgari Ücret Destek Priminden muaf tutulmasının gerektiği ve sağlanan desteğin desteği veren kuruma geri iade edilmesi yasanın düzenleniş amacına aykırı olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca yasada yer almayan bir konunun genelge veya idarelerin görüşü ile genel bütçeye veya işsizlik fonuna aktarılmasının genel hukuk kurallarına

aykırı olduğu ve dolayısıyla Asgari Ücret Destek Primi uygulamasının faydalanıcısı olarak söz konusu destek tutarlarını kurum tarafından irat kaydedilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Ancak yukarıdaki mevzuat hükümlerinde ifade edildiği üzere; asgari ücret destek tutarlarının kurum bütçesine gelir kaydedilmesi gerektiği ve kanunda yer almayan bir konunun genelge veya idarelerin görüşü ile genel bütçeye veya işsizlik fonuna aktarılmasının genel hukuk kurallarına aykırı olduğu ifade edilmişse de söz konusu durumlar mevzuat hükümlerine aykırılık oluşturmaktardır. Yukarıdaki söz konusu genelgeler kapsamında 2019, 2020 ve 2021 yıllarında hakedişlerden kesilen 955.995,00 TL asgari ücret destek tutarı ile ilgili olarak Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü ile görüşülmesi gerektiği, 2019 yılı öncesi kesilen tutar olan 659.886,12 TL’nin ise genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere gönderilmesi gerektiği mevzuat hükümlerinde açıkça ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, 2017 ve 2018 yıllarına ilişkin olarak kesilen 659.886,12 TL destek tutarının genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe müdürlüğünün banka hesabına aktarılması, 2019, 2020 ve 2021 yıllarına ilişkin olarak kesilen 955.995,00 TL destek tutarına ilişkin ise İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılıp aktarılmayacağı ile ilgili olarak Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğüne müracaat edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.