Yıl sonu itibariyle bilançoda, Belediyenin ihtiyacı için satın alınan bilgisayar yazılımları, benzeri nitelikteki hak ve yetkiler ile bunların güncellenmesinin kaydedildiği “260 Haklar Hesabı” ile amortismanlarının izlendiği “268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı”nın bakiyelerinin sıfır olduğu tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin “260 Haklar Hesabı”nı düzenleyen "Hesabın niteliği" başlıklı 210'uncu maddesinde; "Bu hesap, bedeli karşılığı edinilen hukuki tasarruflar ile belirli alanlarda tanınan kullanma ve yararlanma gibi hak ve yetkiler dolayısıyla yapılan ve ekonomik değer taşıyan harcamaların izlenmesi için kullanılır." hükmüne yer verilmiştir. Mevzuat hükmüne göre herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve kurumun belli bir şekilde yararlandığı veya yararlanmayı beklediği bilgisayar yazılımları ve benzeri nitelikteki hak ve yetkilere ilişkin harcamaların "260 Haklar Hesabı"nda takip edilmesi gerekmektedir.

Yönetmeliğin, “268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)” nı düzenleyen “Hesabın niteliği” başlıklı 214’üncü maddesinde; “Bu hesap, maddi olmayan duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde yok edilmesini izlemek için kullanılır.” hükmüne yer verilmiş ve “Hesabın işleyişi” başlıklı 215’inci maddesinde de maddi olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman tutarlarının yıl sonunda 268 no.lu hesaba alacak, 630 Giderler Hesabına borç kaydedileceği belirtilmiştir.

Ayrıca 04.11.2015 tarih, 29522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Muhasebat Genel Müdürlüğü Amortisman ve Tükenme Payları Genel Tebliği’nin (Sıra No: 47) “Amortisman ve tükenme payı süre ve oranları” başlıklı 6’ncı maddesinin ikinci fıkrasında “…tutarına bakılmaksızın Maddi Olmayan Duran Varlıklar ve Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar hesap gruplarında izlenen varlıklar için amortisman oranı % 100 olarak belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle maliyet bedeli bu tutarlara kadar olan duran varlıklar, hesaplara alındığı yılın sonunda tamamen amorti edilir.” hükmü yer almıştır.

Yapılan incelemeler sonucu, geçen yıl “260 Haklar Hesabı”nın ve “268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)”nın 47.200,00 TL olarak bilançoda yer aldığı, yıl içinde 260 no.lu hesaba toplam 203.035,20 TL giriş yapıldığı, geçen yıldan devreden 47.200,00 TL ile birlikte toplam "Haklar"ın 250.235,20 TL olduğu görülmüştür. Ancak, 31.12.2021 tarihli 8826 no.lu yevmiye ile 2021 yılında 260 no.lu hesaba girişi yapılan 203.035,20 TL’nin mevzuatı gereği “630.13.02 Maddi Olmayan Duran Varlıkların Amortisman Giderleri” hesabına kaydedilerek amortisman ayrıldığı ve amortisman giderlerinin borcuna karşılık alacaklı hesap olarak 268 no.lu hesap yerine 260 no.lu hesabın kullanıldığı, geçen yıldan devreden 47.200,00 TL’nin de 260 ve 268 no.lu hesapların ters kaydedilerek kapatıldığı, sonuçta bilançoda 260 ve 268 no.lu hesapların bakiye vermediği, tespit edilmiştir.

Dolayısıyla yıl sonu itibariyle bilançoda 250.235,20 TL tutarındaki “Haklar” ve bu haklara ilişkin birikmiş amortismanları yer almadığından 260 ve 268 no.lu hesaplar gerçeği yansıtmamaktadır.

Muhasebenin tam açıklama kavramı ve Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin hükümleri dikkate alınarak; hesapların mahiyetine uygun kullanılması, herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve kurumun belli bir şekilde yararlandığı veya yararlanmayı beklediği yazılım ve benzeri nitelikteki hak ve yetkileri ile bunların güncellenmesine ilişkin harcamaların, "260 Haklar Hesabı"nda takip edilmesi ve mevzuatı gereği ayrılan amortismanlarının da “268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı”nda gösterilmesi gerekmektedir.

Belediye tarafından verilen cevapta; 2022 yılında gerekli hesap düzeltme işleminin yapıldığı belirtilmiş olup yapılan düzeltme kaydının 2021 yılı mali tablolarını düzeltme etkisi bulunmamaktadır. Bu haliyle 2021 yıl sonu itibariyle 260 no.lu hesabın bakiye vermemesi sonucu, gerçekte mevcut olan ancak hesap bazında kaydı bulunmayan "haklar" niteliğindeki maddi olmayan duran varlıklar bilançoda da görülmemektedir.

Sonuç olarak; yıl sonu işlemlerinde gerekli envanter işlemlerinin yapılarak yanlış kayıtlar düzeltilmeli ve bu suretle mali tabloların sağlıklı bilgileri içermesi sağlanmalıdır.