Karar Künyesi
İdarenin kiralama işlemine konu ettiği ve kendi işlettiği otopark ve sosyal tesis niteliğinde olan yerlerde mevzuata aykırı olarak belirli kişilere indirim uyguladığı görülmüştür.
İdare Sosyal Tesisleri ve Otoparklarında İlgili Mevzuat Hükümlerine Aykırı Olarak Belirli Kişilere İndirim ve Muafiyet Uygulanması
İdarenin sosyal tesislerinde sunulan hizmetler için bazı kişilere mevzuat hükümlerine aykırı olarak indirim uygulandığı, indirimin genel nitelikli olmadığı ve indirim oranının kendi personeli arasında farklı oranlarda belirlendiği görülmüştür.
4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen hizmet bedelleri hakkında değişiklikler yapılmış, bir kısım kişi ve kurumların kamu hizmetlerinden faydalanmada diğer kişi ve kurumlardan daha avantajlı olmasının önüne geçilmiştir.
Mezkûr Kanun’un 1’inci maddesinin birinci fıkrasında, belediye ve bağlı kuruluşlarının da içinde bulunduğu kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde herhangi bir kişi veya kurum lehine indirimli veya ücretsiz tarife uygulanamayacağı belirtilmiş, altıncı fıkrasında ise birinci fıkra hükmünden muaf tutulacak kişi ve kurumları tespit etmeye Cumhurbaşkanının (02.07.2018 öncesi Bakanlar Kurulu) yetkili olduğu ifade edilmiştir.
Kanun’un yayımı tarihinden itibaren Bakanlar Kurulunca çıkarılan muafiyet kararlarında belediye personeli ve yakınlarına, kamu kurum ve kuruluşlarına özgü genel bir muafiyet kararı bulunmamaktadır.
Bu nedenle İdare tarafından hazırlanacak tarife cetvellerinde sadece genel nitelikte çıkarılan muafiyet kararları ile diğer kanunlarda belirtilen muafiyet hükümlerinin uygulanabilmesi mümkündür.
Örneğin şehit aileleri, gaziler ve engelliler için indirimli tarife uygulanması mevzuata aykırı değildir. Çünkü söz konusu kişiler hakkında gerek 4736 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinde gerekse de 2002/3654 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda genel muafiyet hükmü yer almıştır.
Bununla birlikte Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 2022-1 sayılı Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in “Ortak Hususlar” başlıklı 7’nci maddesinin;
8’inci fıkrasının (b) bendinde; bir kurum veya kuruluşun eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, kreş, çocuk bakımevi, spor tesisi ve benzeri sosyal ve destek amaçlı tesislerde kurumun kendi personeline uyguladığı tarifeyi diğer kurum ve kuruluşların personeli ve emeklileri ile bunların eşleri, üstsoy ve altsoylarına da uygulayacağı,
9’uncu fıkrasında ise; “Eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, kreş, çocuk bakımevi, spor tesisi ve benzeri sosyal tesislerden sekizinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alanların dışında yararlandırılanlara kurum personeli için belirlenen tarifenin en az %50 fazlası uygulanacağı, belirtilmiştir.
İdarenin 2023 yılı için uygulanan fiyat tarifesinin incelenmesi neticesinde;
- %20 indirim oranının tüm kamu personelini kapsayacak şekilde düzenlenmediği sadece İdarenin kendi personeli ile belirli kurumlarda çalışan personel için düzenlendiği,
-%10 indirim oranının ise İdarenin kendi personeli ile belirli kurumlarda çalışan personel ve tüm kamu kurumlarının sadece memur personeli için öngörüldüğü,
-Kâğıthane Belediyesi İBB meclis üyeleri, belediye meclis üyeleri, muhtarlar ve sarı basın kartı sahiplerinin İdarenin işlettiği “K Park” otoparklarından ücretsiz; Kâğıthane Belediyesi eski meclis üyeleri ile kurum personelinin ise %20 indirim ile yararlanacağı, tespit edilmiştir.
Bu kapsamda İdareler sosyal tesislerinde kendi personeli için uyguladığı tarifeyi diğer kamu kurum ve kuruluş personeline, emeklilerine ve bunların eşleri, üstsoy ve altsoylarına da uygulamak zorundadır. Bu nedenle düzenlenen indirimlerin tüm kamu personelini kapsayacak şekilde yani genel nitelikli olması gerekmektedir.
Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’de geçen “diğer kurum ve kuruluşların personeli” lafzından anlaşılacağı üzere uygulanacak olan tarifelerde kamu personelinin statüsü açısından bir ayrım yapılmamıştır. Bu nedenle İdare tarafından uygulanan indirimlerin diğer kamu kurum ve kuruluşlarının sadece “memur” personelini kapsayacak şekilde düzenlenmesi indirimi genel nitelikli hale getirmemektedir.
Ayrıca bahse konu mevzuat hükümlerinde indirim oranlarının İdarenin kendi personeli arasında farklı oranlarda uygulanabileceğine dair bir hüküm de bulunmamaktadır. Bu nedenle meclis üyelerine farklı diğer kurum personeline farklı indirim uygulanması mümkün değildir. Kaldı ki Tebliğ hükümlerine göre sosyal tesislerden yararlanacak diğer kamu kurumlarının personeli ile İdarenin kendi personelinin tarifesinin aynı olması gerekmektedir. Bu nedenle İdare meclis üyelerine ücretsiz düzenleme yapılıp diğer personele %20 indirim uygulandığı durumda bahse konu mevzuat hükümlerinin uygulanması fiilen imkânsız hale gelecektir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; söz konusu indirimlerin ticari amaçla yapıldığı ve Sayıştay Başkanlığı'nın 7.Dairesinin; 2014 Yılı, 86 sayılı Kararı’na da uygun olduğu ifade edilerek mevzuata aykırı bir husus bulunmadığı belirtilmiştir.
Ancak söz konusu İdare cevabında, her ne kadar söz konusu indirimler sebebiyle mevzuata aykırı bir husus bulunmadığı belirtilmiş ise de, aynı zamanda, bulguda belirtilen hususlara uygun olarak; indirimlerin tüm kamu, kurum ve kuruluşlarında çalışan memur personeli kapsayacak şekilde düzeltileceği/genel nitelikte yapılacağı yada tamamen kaldırılacağı ayrıca ifade edilmiştir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki Sayıştay dairelerince münferit olaylarla ilgili verilmiş çeşitli kararlar bulunmaktadır. Söz konusu münferit olayların bulgu konusu husus için herhangi bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Ayrıca bağlayıcı olan 6085 sayılı Kanun'un 58'inci maddesi gereğince konu ile ilgili olmak üzere Sayıştay Genel Kurulunca alınmış içtihadı birleştirme kararlarıdır. Ancak bahse konu husus hakkında Sayıştay Genel Kurulunca alınmış herhangi bir içtihadı birleştirme kararı bulunmamaktadır.
Ayrıca bulguda ilgili mevzuat hükümlerine açıkça yer verilerek İdare tarafından indirim yapılamayacağından bahsedilmemiş yapılan bu indirimlerin genel nitelikli olması gerektiği vurgulanmıştır.
Sonuç olarak; İdarenin sosyal tesislerinden yararlanma kapsamında İdare personelinin tümüne aynı tarife uygulanmalı, personel arasında tarife farklılaştırılması yapılmamalı, söz konusu tarifelerden diğer tüm kamu kurum ve kuruluş personelinin aynı şekilde yararlanması sağlanmalıdır.
Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkı İşletmecilik Sözleşmesinde İndirim Düzenlemesi Yapılması
Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkına ziyaret amacı ile gelen Bakanlık personeli ve birinci derece akrabalarına verilecek hizmetlerde işletmeci tarafından %30 indirim uygulanacağı belirlenmiştir.
4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen hizmet bedelleri hakkında köklü değişiklikler yapılmış, bir kısım kişi ve kurumların kamu hizmetlerinden faydalanmada diğer kişi ve kurumlardan daha avantajlı olmasının önüne geçilmiştir.
Mezkûr Kanun’un 1’inci maddesinin birinci fıkrasında, belediye ve bağlı kuruluşlarının da içinde bulunduğu kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde herhangi bir kişi veya kurum lehine indirimli veya ücretsiz tarife uygulanamayacağı belirtilmiş, altıncı fıkrasında ise birinci fıkra hükmünden muaf tutulacak kişi ve kurumları tespit etmeye Cumhurbaşkanının (02.07.2018 öncesi Bakanlar Kurulu) yetkili olduğu ifade edilmiştir.
Kanun’un yayımı tarihinden itibaren Cumhurbaşkanı tarafından (02.07.2018 öncesi Bakanlar Kurulu) çıkarılan muafiyet kararlarında belediye personeli ve yakınlarına, kamu kurum ve kuruluşlarına özgü genel bir muafiyet kararı bulunmamaktadır.
Bu nedenle İdare tarafından hazırlanacak tarife cetvellerinde sadece genel nitelikte çıkarılan muafiyet kararları ile diğer kanunlarda belirtilen muafiyet hükümlerinin uygulanabilmesi mümkündür.
Örneğin şehit aileleri, gaziler ve engelliler için indirimli tarife uygulanması mevzuata aykırı değildir. Çünkü söz konusu kişiler hakkında gerek 4736 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinde gerekse de 2002/3654 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında genel muafiyet hükmü yer almıştır.
Yapılan incelemede; Doğa Koruma ve Milli Parklar I. Bölge Müdürlüğü, İstanbul Şube Müdürlüğü faaliyet alanlarından, Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkı sınırları içerisindeki kapı giriş ücretlerinin tahsili, tesislerin (1 adet kır lokantası, 1 adet büfe, 6 adet wc, 2 adet kır kahvesi)
işletilmesi ve saha işletmeciliği işinde İdare ile Bakanlık (Orman ve Su İşleri Bakanlığı) arasında 17.03.2022 tarihinde sözleşme imzalandığı, Sözleşmenin 84’üncü maddesinde ise; “İşletmeye konu yapı ve tesis ile sahanın bulunduğu Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkına ziyaret amacı ile gelen Bakanlık personeli ve birinci derece akrabasına verilecek hizmetlerde işletmeci tarafından %30 indirim uygulanır.” düzenlemesi yapıldığı görülmüştür.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 2022-1 sayılı Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in “Ortak Hususlar” başlıklı 7’nci maddesinin dokuzuncu fıkrasında; “Eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, kreş, çocuk bakımevi, spor tesisi ve benzeri sosyal tesislerden sekizinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alanların dışında yararlandırılanlara kurum personeli için belirlenen tarifenin en az %50 fazlası uygulanır. Ancak, tesislerden yararlanmada öncelik; o kurum personeli ve emeklisi ile bunların eşleri, üstsoy ve altsoylarına verilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Mezkûr Tebliğ'in sekizinci fıkrasının (b) bendinde; bir kurum veya kuruluşun eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, kreş, çocuk bakımevi, spor tesisi ve benzeri sosyal ve destek amaçlı tesislerde kurumun kendi personeline uyguladığı tarifeyi diğer kurum ve kuruluşların personeli ve emeklileri ile bunların eşleri, üstsoy ve altsoylarına da uygulanacağı belirtilmiştir.
Yapılan incelemede; İdarenin 2023 yılı ücret tarifesinde Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkı’nın içerisinde yer alan sosyal tesis alanları da dâhil olmak tüm sosyal tesis alanlarında kurum personeli için değişen oranlar olmakla birlikte en fazla %20 indirim oranı öngörüldüğü anlaşılmıştır. 2022-1 sayılı Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ’in amir hükmüne göre diğer kurum ve kuruluşların personeli ve emeklileri ile bunların eşleri, üstsoy ve altsoylarına da kurum personeli için geçerli olan tarifenin uygulanması gerekmektedir. Ancak bahse konu Sözleşmede Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkına ziyaret amacı ile gelen Bakanlık personeli ve birinci derece akrabasına verilecek hizmetlerde işletmeci tarafından %30 indirim uygulanacağı düzenlenmiştir.
Kaldı ki söz konusu indirim sadece Tarım ve Orman Bakanlığı personeli için düzenlenmiştir. Söz konusu indirimin sadece adı geçen Bakanlık personeli için düzenlenmesi mevzuat hükümlerine aykırı olup diğer kamu kurum ve kuruluşların personeline de indirim uygulanması gerekmektedir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; söz konusu indirimlerin ticari amaçla yapıldığı ve Sayıştay Başkanlığı'nın 7.Dairesinin; 2014 Yılı, 86 sayılı Kararı’na da uygun olduğu ifade edilerek mevzuata aykırı bir husus bulunmadığı belirtilmiştir.
Ancak söz konusu İdare cevabında, her ne kadar söz konusu indirimler sebebiyle mevzuata aykırı bir husus bulunmadığı belirtilmiş ise de, aynı zamanda, bulguda belirtilen hususlara uygun olarak; indirimlerin tüm kamu, kurum ve kuruluşlarında çalışan memur personeli kapsayacak şekilde düzeltileceği/genel nitelikte yapılacağı yada tamamen kaldırılacağı ayrıca ifade edilmiştir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki Sayıştay dairelerince münferit olaylarla ilgili verilmiş çeşitli kararlar bulunmaktadır. Söz konusu münferit olayların bulgu konusu husus için herhangi bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Ayrıca bağlayıcı olan 6085 sayılı Kanun'un 58'inci maddesi gereğince konu ile ilgili olmak üzere Sayıştay Genel Kurulunca alınmış içtihadı birleştirme kararlarıdır. Ancak bahse konu husus hakkında Sayıştay Genel Kurulunca alınmış herhangi bir içtihadı birleştirme kararı bulunmamaktadır.
Ayrıca bulguda ilgili mevzuat hükümlerine açıkça yer verilerek İdare tarafından indirim yapılamayacağından bahsedilmemiş yapılan bu indirimlerin genel nitelikli olması gerektiği vurgulanmıştır.
Sonuç olarak; Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkı içerisinde yer alan sosyal tesis alanlarında sunulan hizmetlerden yararlanma kapsamında sadece belirli kişilere yönelik indirim uygulanmamalı, bu indirimler kamu kurum ve kuruluşlarının geneline yönelik düzenlenmeli ayrıca diğer kamu kurum ve kuruluş personeline, İdarenin kendi personelinin yararlandığı indirim oranından daha yüksek bir indirim oranı uygulanmamalıdır.
İdarenin Kiraya Verdiği Taşınmazda Ücretsiz Kullanım Hakkı Şartının Bulunması
İdarenin, müştereken sahibi bulunması nedeniyle 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi kapsamında ihalesi yapılan, Hürriyet Mahallesi Dr. Cemil Cad. No:37/1’de bulunan, G-118 pafta, 5646 ada, 46 parselde yer alan taşınmazın (katlı otopark) Kira Özel Şartnamesinde mevzuat hükümlerine aykırı düzenleme yaptığı tespit edilmiştir.
Kira Özel Şartnamesinin 7’nci maddesinde; “Büyükşehir Belediye Meclis Üyeleri, İl Genele Meclis Üyeleri ile Kâğıthane Belediye Meclis Üyeleri otoparktan ücretsiz yararlanabilecektir.” düzenlemesi yapılmıştır.
İdare tarafından kiraya verilen otopark alanına ilişkin kira şartnamesinde mevzuat hükümlerinin ortaya koyduğu sınırlar dışında, söz konusu hizmetin bazı kişilere ücretsiz sunulması mümkün değildir. Söz konusu otopark İdare tarafından kiraya verilmiştir. Esasında İdare tarafından ücretsiz kullanım sağlanmamaktadır. Ancak, şartnameye yazılan bazı kişilerin otoparklardan ücretsiz yararlandırılacağı hükmü mevzuata aykırılık teşkil etmekte, aynı zamanda kiracının ödeyeceği kira miktarını da etkilemektedir.
Ayrıca bulgunun (a) bölümünde yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde İdare tarafından hazırlanacak tarife cetvellerinde sadece genel nitelikte çıkarılan indirim ve muafiyet kararları ile diğer kanunlarda belirtilen muafiyet hükümlerinin uygulanabilmesi mümkündür.
Bu nedenle, Sözleşmenin ilgili maddesi bu haliyle bahsedilen mevzuat hükümlerine açıkça aykırılık teşkil etmektedir.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; söz konusu indirimlerin ticari amaçla yapıldığı ve Sayıştay Başkanlığı'nın 7.Dairesinin; 2014 Yılı, 86 sayılı Kararı’na da uygun olduğu ifade edilerek mevzuata aykırı bir husus bulunmadığı belirtilmiştir.
Ancak söz konusu İdare cevabında, her ne kadar söz konusu indirimler sebebiyle mevzuata aykırı bir husus bulunmadığı belirtilmiş ise de, aynı zamanda, bulguda belirtilen hususlara uygun olarak; indirimlerin tüm kamu, kurum ve kuruluşlarında çalışan memur personeli kapsayacak şekilde düzeltileceği/genel nitelikte yapılacağı yada tamamen kaldırılacağı ayrıca ifade edilmiştir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki Sayıştay dairelerince münferit olaylarla ilgili verilmiş çeşitli kararlar bulunmaktadır. Söz konusu münferit olayların bulgu konusu husus için herhangi bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Ayrıca bağlayıcı olan 6085 sayılı Kanun'un 58'inci maddesi gereğince konu ile ilgili olmak üzere Sayıştay Genel Kurulunca alınmış içtihadı birleştirme kararlarıdır. Ancak bahse konu husus hakkında Sayıştay Genel Kurulunca alınmış herhangi bir içtihadı birleştirme kararı bulunmamaktadır.
Ayrıca bulguda ilgili mevzuat hükümlerine açıkça yer verilerek İdare tarafından indirim yapılamayacağından bahsedilmemiş yapılan bu indirimlerin genel nitelikli olması gerektiği vurgulanmıştır.
Sonuç olarak, İdare tarafından sözleşmenin 7’nci maddesinde belirli kişilere yönelik olarak düzenlenen ücretsiz yararlanma hükmünün ya genel nitelikli olarak tadil edilmesi ya da uygulanmaması gerektiği değerlendirilmektedir.