Emekli aylığı almaya hak kazanan işçilerin emekli edilmesi sırasında ihbar süresi verildiği tespit edilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nda; “Süreli fesih Madde 17- Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. İş sözleşmeleri; a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra, b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra, c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra, d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra, Feshedilmiş sayılır.

Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir. Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir…

Yeni iş arama izni Madde 27- Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten (Toplu iş sözleşmesi madde 28 ile üç saat)

az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.” hükümleri yer almaktadır.

7079 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun’un (696 KHK)

118. Maddesinde “375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.

Geçici madde 24- Sınavlarda başarılı olanlar,…sınav sonuçlarının kesinleşmesini müteakip, ek 20 nci madde kapsamındaki şirketlerinde işçi statüsünde topluca işe başlatılır. Bunların istihdam süreleri hiçbir şekilde sosyal güvenlik kurumlarından emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazandıkları tarihi geçemez.” denilmiştir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 23.11.2005 tarih ve E. 2005/9-631 K. 2005/643 sayılı Kararın’da; “İHBAR TAZMİNATI (İş Kanununda Belirsiz Süreli ve Sürekli Hizmet Akitlerinin Taraflarca Feshinden Evvel Önceden Haber Verme Suretiyle Bir Fesih Güvencesi Sağlamak Amacıyla Yer Verilmiş Olması); İŞÇİNİN EMEKLİ OLMASI (İhbar Tazminatı Yeni Bir İş Arama Olanağı Sağlama Amacına Yönelik Olduğundan Emekliye Ayrılan Bir İşçi için İhbar Tazminatı Verilmesinin Tazminatın Mahiyeti ile Bağdaşmaması); İHBAR ÖNELİ (Süresi Belirli Olmayan Sürekli İş Akitlerinin Feshinden Önce Durumun Diğer Tarafa Bildirilmesinin Gerekmesi- İşçinin Hizmet süresine Göre İki ila Sekiz Hafta Arasında Değişen Öneller Kabul Edilmiş Olması); İŞ AKDİNİN FESHİ (Hizmet Akdinin Bildirimin Diğer Tarafa Yapılmasından Başlayarak Yasada Belirlenen Sürelerin Bitiminde Feshedilmiş Olması); İŞTEN AYRILMA (Yaşlılık Aylığından Yararlanmaya Hak Kazanmış Sigortalının Bu Haktan Yararlanabilmesi için Çalıştığı İşten Ayrılmasının ve Yazılı İstekte Bulunmasının Zorunlu Olması); YAŞLILIK AYLIĞI ( Bu Aylığı Almaya Hak Kazanmış Sigortalının Bu Haktan Yararlanabilmesi için Çalıştığı İşten Ayrılmasının ve Yazılı İstekte Bulunmasının Zorunlu Olması);hususları Karar altına alınarak mevzuattaki boşluk içtihat oluşturularak doldurulmuş ve belirsizlik ortadan kaldırılmıştır.

Kararda özetle, ihbar tazminatının yeni bir iş arama olanağı sağlama amacına yönelik olduğu; emekliye ayrılan bir işçi için ihbar tazminatı verilmesinin, tazminatın mahiyeti ile

bağdaşmadığı; davacının iş akdinin emeklilik nedeniyle sona erdirildiği anlaşıldığından, ihbar tazminatı isteme hakkına sahip olmadığı; davacının emeklilik nedeniyle iş aktinin sona erdirildiği anlaşıldığından ihbar tazminatının reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde bu tazminatın tahsiline karar verilmesinin hatalı olduğu; ifade edilmiştir.

4857 sayılı Kanun feshin geçerli sebebe dayandırılması, feshin bildiriminin yazılı olarak yapılması ve belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce diğer tarafa süre verilmesini öngörmüştür.

7079 sayılı Kanun’da işçi statüsünde işe başlatılanların istihdam sürelerinin hiçbir şekilde sosyal güvenlik kurumlarından emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazandıkları tarihi geçemeyeceği hükmü, emekli aylığı almaya hak kazananın emekli edilmesini zorunlu kılmaktadır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı, emeklilik hakkını kazandığından dolayı iş akdi feshedilen kişiye fesih süresi veya tazminatı verilmemesini; ihbar tazminatının yeni bir iş arama olanağı sağlama amacına yönelik olduğunu; emekliye ayrılan bir işçi için ihbar tazminatı verilmesinin, tazminatın mahiyeti ile bağdaşmadığını; hüküm altına almıştır.

Bu itibarla, kurum uygulamasında emekli aylığı almaya hak kazanan işçilerin emekli edilmesi sırasında fesih süresi ve bu süre (sözleşme ile dokuz hafta) içerisinde iş saatlerinde günde üç saat veya toplu olarak çalışma günü şeklinde izin verilmesi mevzuata ve yargı kararlarına aykırılık oluşturmakta ve mesai kayıplarına neden olmaktadır.

Kamu idaresi tarafından bulguya iştirak edilmiş ve ilgili mevzuat hükümlerine uyulacağı belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.