İdarenin, bazı taşınmazlarının işgal edilmesi nedeniyle bu taşınmazlar üzerindeki işgalciler adına ecrimisil tahakkuku gerçekleştirdiği, ancak tahakkuk eden söz konusu ecrimisil alacaklarından vadesi geçenler bulunmasına rağmen bunlar için takip ve tahsil işlemlerinin yeterli düzeyde yapılmadığı görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 18’inci maddesinde, büyükşehir belediyesinin hak ve menfaatlerini izleme, alacak ve gelirlerinin tahsilini sağlama görevleri büyükşehir belediye başkanına verilmiş ve bu konuda büyükşehir belediye başkanı birinci derecede sorumlu kılınmıştır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun 8’inci maddesinde, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından,

muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu oldukları ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda bulundukları belirtilmiştir.

Kanun’un 38’inci maddesine göre de; kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda öngörülen tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumludur.

Mezkûr Kanun’un “Malî hizmetler birimi” başlıklı 60’ıncı maddesinde, malî hizmetler birimi tarafından yürütülecek işler sayılmış ve ilgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirme ile gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmenin söz konusu birim tarafından yerine getirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Aynı Kanun’un 61’inci maddesinde ise, muhasebe yetkilisine gelirlerin ve alacakların tahsili görevi verilmiştir.

Diğer yandan, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 1’inci maddesi ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesi gereğince, ecrimisil alacakları amme alacağı kapsamındadır. 6183 sayılı Kanun’un “Tahsil zamanaşımı” başlıklı 102’nci maddesinde;

“Amme alacağı, vadesinin rasladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Para cezalarına ait hususi kanunlarındaki zamanaşımı hükümleri mahfuzdur.

Zamanaşımından sonra mükellefin rızaen yapacağı ödemeler kabul olunur.” hükmü yer almaktadır.

Kanun’un 103’üncü maddesinde de, tahsil zamanaşımını kesen haller sayılmış, bu hallerden birinin vuku bulması halinde zamanaşımının kesileceği ve kesilmenin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren ise zamanaşımının yeniden işlemeye başlayacağı ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede, İdarece düzenlenen ecrimisil ihbarnamesinde belirtilen vade süresi dolmuş ve 31.12.2021 tarihi itibariyle vadesi geçmiş olan toplam 136.612.011,81 TL ecrimisil alacağının bulunduğu, bu alacağın 26.607.706,42 TL’lik kısmı için takip işlemlerinin başlatıldığı, ancak geriye kalan 110.004.305,39 TL’lik kısmı için henüz takip işlemlerinin başlatılmadığı tespit edilmiştir.

Buna göre, 31.12.2021 tarihi itibariyle vadesi geçmiş ve takip başlatılabilir halde bulunan ecrimisil alacaklarından %80,52’lik kısmı için herhangi bir takip işleminin başlatılmadığı, bu durumdaki alacaklardan yalnızca %19,48’lik kısım için takip işlemlerinin başlatıldığı görülmektedir.

Vadesi geçmiş olmasına rağmen takip işlemi başlatılmamış ecrimisil alacaklarının vadesinin rastladığı dönem, borçlu sayısı ve toplam alacak tutarına ilişkin ayrıntılara aşağıdaki tabloda yer verilmiştir:

Tablo 18: Vadesi Geçtiği Halde Takip İşlemi Başlatılmamış Ecrimisil Alacakları

Aşağıdaki tabloda ise, 31.12.2021 tarihi itibariyle Belediyenin en yüksek ecrimisil alacağına sahip olduğu belediye taşınmazı üzerindeki işgalciler listelenmiştir. Buna göre en yüksek tutarda ecrimisil alacağı bulunan 20 adet ecrimisil borçlusunun Belediye olan toplam borcu 72.583.210,87 TL olup, bu tutar takip işlemleri başlatılmayan toplam 110.004.305,39 TL’lik takipsiz ecrimisil alacağının yaklaşık %65,98’lik kısmını oluşturmaktadır. Bir diğer ifadeyle; 110.004.305,39 TL takibi henüz başlatılmayan ecrimisil alacağının 72.583.210,87 TL’lik kısmı yalnızca 20 gerçek veya tüzel kişiye ait bulunmaktadır.

Tablo 19: En Yüksek Tutarda Ecrimisil Borcu Bulunan 20 Kişinin Listesi

Belirtildiği üzere, vadesi geçmiş ecrimisil alacaklarının yaklaşık %80,52’lik kısmı için herhangi bir takip işleminin başlatılmaması, Belediye gelirlerinin artırılmasına engel olduğu gibi söz konusu alacakların zamanaşımına uğraması riskini de beraberinde barındırmaktadır. Ayrıca zamanaşımına uğrama riskinin vuku bulması halinde ise, zamanaşımına uğradıktan sonra talep edilecek alacaklar, kişiler tarafından dava konusu edilebilecek ve süresi geçtiği için kaybedilen bu davalar ile ilgili olarak Belediye bütçesinden bu kez “vekalet ücreti”, “yargılama gideri”, “harçlar” ve “dosyada yapılan diğer masraflar” ayrıca ödenmek zorunda kalınacaktır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, bulgu konusuna ilişkin olarak gerekli işlemlerin yapılacağı ifade edilmiştir.

Netice olarak; İdarenin alacaklarının tahsilini süresi içinde gerçekleştirmesi, vadesi geçen her alacak için zamanaşımını kesecek veya durduracak işlemler yapması ve en nihayetinde zamanaşımı süresi dolmadan tahsilatı gerçekleştirerek muhtemel gelir kaybının önüne geçmesi Belediye gelirlerinin artırılması açısından önem arz etmektedir.