Belediye mücavir alanı içerisinde, işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmayan iş yerlerinin faaliyette bulundukları tespit edilmiştir.

5393 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15'inci maddesinin (c) bendine göre, Belediyenin, gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek; (l) bendine göre, gayrisıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek ve

(o) bendine göre de gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak; görev ve yetkisi bulunmakta olup, aynı maddede, (l) bendinde belirtilen gayrisıhhî müesseselerden birinci sınıf olanların ruhsatlandırılması ve denetlenmesinin, büyükşehir ve il merkez belediyeleri dışındaki yerlerde il özel idaresi tarafından yapılması gerekmektedir.

3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 3'üncü maddesinin (b) bendinde, belediye hudutları ile mücavir alan içinde kalan tüm işyerleri ve işletmelere İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatını vermeye belediyelerin yetkili olduğu belirtilmektedir.

10.08.2005 tarihli 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2005/9207 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin “İşyeri açılması” başlıklı 6'ncı maddesinde, yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamayacağı ve çalıştırılamayacağı, işyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemlerin bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmayacağı ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerlerinin yetkili idareler tarafından kapatılacağı ve ayrıca 39'uncu maddesinde de, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun 8'inci maddesinde belirtilen hususların tespiti halinde geçici süreyle faaliyetten men ve 6'ncı maddesinde belirtilen hususların tespiti halinde ise idari para cezası uygulanacağı belirtilmektedir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “İşyeri açma izni harcı” başlıklı 81’inci maddesinde; “Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması İşyeri Açma İzni Harcına tabidir.” denilmektedir.

Kurum Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünden alınan verilerden, mücavir alan sınırları içinde sadece 1.168 adet İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı verildiği tespit edilmiştir. Ancak Gürsu Vergi Dairesi Müdürlüğünden edinilen bilgilere göre Gürsu Belediyesi sınırları içinde 2.626 adet aktif işyeri bulunmaktadır. .

Belediyenin kiraya verdiği bazı taşınmazlarının bile işyeri açma ve çalışma ruhsatının bulunmadığı ve bu yerlerden işyeri çevre temizlik vergisinin alınmadığı tespit edilmiştir. Yine belediye tarafından işyeri çevre temizlik vergisi alınan bazı mükelleflerin işyeri açma ve çalışma ruhsatının bulunmadığı görülmüştür. Buna bağlı olarak da Belediye, işyeri açma ve çalışma ruhsat harcı gelirinden mahrum kalmıştır. Mevzuata uygun bir iç kontrol sisteminin hayata geçirilememesi ve birimler arası iletişim eksikliği nedeniyle çok sayıda işyerinin işyeri açma ve çalışma ruhsatı almadan faaliyetlerini yürüttüğü değerlendirilmektedir.

Bu durum hem belediyenin gelirlerinden mahrum kalmasına sebebiyet vermekte hem de bazı işyerlerinin belediyenin kontrolü dışında ruhsatsız bir şekilde faaliyetini sürdürmesine

neden olmaktadır. Belediye sınırları içerisinde faaliyette bulunan işyerlerine yönelik denetimlerle, ruhsatsız çalışan işletmelerle ilgili gerekli yasal süreçlerin başlatılması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Ruhsat Denetim Müdürlüğü tarafından yürütülmekte olan denetimler kapsamında 2018 yılı içerisinde toplamda 852 adet işyeri denetlenmiş, yapılan denetimlerde İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı olmadığı tespit edilen 72 adet işyerine 2005/9207 sayılı İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına Dair Yönetmeliği'n 6 ve 32'nci maddeleri gereğince faaliyetten men cezası uygulanmış, ayrıca 1608 Sayılı Kanunu’ un 1'inci maddesi hükmüne göre söz konusu işyerlerine toplamda 15.170,00 para cezası uygulanmıştır.

Diğer taraftan bulguda yer verilen, Vergi Dairesi Müdürlüğünün kayıtlarındaki işyeri sayısının Belediyemizdeki ruhsatlı işyeri sayısından fazla oluşunun nedenlerinden birinin; sorumluluk alanımızda ki her vergi mükellefinin ( İlçemiz sınırlarında bulunmasına rağmen OSB de yer alan işyerleri, özel öğretim kurumları, Büyükşehir Belediyesi yetkisinde olan işyerleri, 3572 sayılı Kanun'da zikredilen istisnalar, dernek vakıf lokalleri vb.) Belediyemizden ruhsat alma zorunluluğu bulunmayışı olduğu değerlendirilmektedir. Yukarıda haklarında cezai müeyyide uygulandığı belirtilen ruhsatsız olarak açılmış olan işyerinin ruhsatlandırmasına yönelik denetim faaliyetleri devam etmektedir.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kurum cevabında, 2018 yılı içerisinde 852 adet işyerinin denetlendiğini ve bunlardan 72 adet işyerine faaliyetten men cezasının uygulandığını belirtmiştir. Buna ek olarak vergi dairesinden alınan yazıdaki işyeri sayısı ile belediyede kayıtlı ruhsatlı işyeri sayısı arasındaki farkın sebebinin ilçe belediyesinden ruhsat alma zorunluluğu bulunmayan işyerleri nedeniyle olduğunu ifade etmiştir. Konuya ilişkin olarak idare tarafından ifade edilen hususlar bulgudaki eleştiriyi tam olarak karşılayamamaktadır. Vergi dairesinden alınan yazıda 2.626 adet işyerinin olduğu ifade edilmektedir. Belediye kayıtlarındaki işyeri sayısı 1.168 adet olup bu işyeri sayısı vergi dairesinden alınan sayının % 44’ü ile sınırlı kalmaktadır. Kalan

%56’lık kısmın tamamının ilçe belediyesinden ruhsat alma zorunluluğu bulunmayan Organize Sanayi Bölgesi içindeki işyerleri, özel eğitim kurumları ve birinci sınıf gayrisıhhi müessese kapsamında olması olanaksızdır. Buna ek olarak belediye tarafından kiraya verilen bazı taşınmazlarda faaliyetini sürdüren işyerlerinde dahi işyeri açma ve çalışma ruhsatının olmadığı tespit edilmiştir. Bu noktadan hareketle her ne kadar ruhsatsız işyerlerinin denetimine ilişkin çalışma yapılmış olsa da bu çalışma yetersiz kalmaktadır. Takip eden yıllarda işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmadan faaliyetini sürdüren işyerlerine ilişkin tüm

ilçe sınırları içerisinde kapsamlı bir çalışma yürütülmesi gerekmektedir. Mevzuat hükümleri gereğince ilçe belediyesi tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyetini sürdüren işyerlerine ilişkin ilgili kanun hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.