Karar Künyesi
2018/525645 ihale kayıt numaralı “2019 Yılı Üsküdar İlçesi Genelinde Muhtelif Yerlerde İksa Yapım İşi” nde; yaklaşık maliyet cetveli birim fiyatlarına göre yüksek fiyat teklif edilen iş kalemlerine öncelik verilmiş ve bu iş kalemlerinde yüksek oranlarda iş artışlarına gidilmiştir. Düşük fiyat teklif edilen iş kalemlerinde ise imalatların bir kısmı yapılmamış veya çok az yapılmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;
“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” denilmektedir.
Aynı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde ise; ihale komisyonu tarafından diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanların tespit edileceği, teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğu İdarece tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılı bilgi isteneceği, aşırı düşük tekliflerin tespit ve değerlendirilmesinde Kamu İhale Kurumu tarafından yapılan düzenlemelerin esas alınacağı ifade edilmiştir.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına
esas miktarların tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde özetle; Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için yapılması gereken çalışmalardan bahsedilmiştir. Bu çalışmalar; arazi ve zemin etüdünün yapılması, projelerin hazırlanması, mahal listesinin hazırlanması, metraj listelerinin hazırlanması, birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanması olarak ifade edilmiştir.
Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10’nuncu maddesine göre; idarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde; ihaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar, kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler, ilgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler, yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler ve idarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri esas alınır.
Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11’inci maddesine göre: İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmelik’ in 10’uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir. Yaklaşık maliyet, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncellenir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “İş programı” başlıklı 17’nci maddesinde;
“Yüklenici, yer tesliminin yapıldığı tarihten itibaren on beş gün içinde, idarece verilen örneklere, sözleşmedeki ödeme şartlarına ve imalatların niteliği, teknik özelliği ve yapım sürelerine uygun bir iş programını hazırlayarak, onaylanmak üzere idareye teslim edecektir. İdare, iş programını verildiği tarihten başlamak üzere sözleşme veya eklerinde belirtilen süre içinde, olduğu gibi veya gerekli gördüğü değişiklikleri yaparak onaylar ve onaylı bir nüshasını yükleniciye verir. İş programları idarenin onayıyla geçerli olur. Yüklenici idarece onaylanmış iş programına aynen uymak zorundadır. Ancak zorunlu hallerde idarenin uygun görüşü ile iş programında değişiklik yapılabilir.” denilmektedir.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden ve açıklamalardan anlaşılacağı üzere, aşırı düşük teklif sorgulaması sadece toplam teklif bedeli üzerinden yapılmakta, iş kalemi bazında
tekliflerin sorgulanması ve teklifin değerlendirme dışı bırakılmasına yönelik mevzuatta herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle birden fazla kalemden oluşan ihalelerde bazı istekliler bazı iş kalemlerine çok yüksek, bazı iş kalemlerine ise çok düşük teklifler verebilmektedir. Ancak, iş kalemlerine ait fiyat teklifi verilirken o kalemlerin rayiç fiyatları dikkate alınmamaktadır. Yani İhalelere katılan istekliler, toplamda (bütün iş kalemleri bazında) en düşük teklifi vererek ihaleyi kazanabilmektedirler. Dolayısıyla iş kalemlerinin bazılarına aşırı yüksek bazılarına ise aşırı düşük teklif verilmekte ve sözleşmeler de bu şekilde imzalanmaktadır.
İhale konusu iş için toplamda ekonomik açıdan en avantajlı teklif verilmiş ise de bazı iş kalemleri için uygun teklif verildiği söylenemez. Yani bazı iş kalemleri için teklif edilen fiyatlar gerçeği yansıtmamakta, bu gibi durumlar kamu kaynağının korunması açısından da birtakım riskler oluşturmaktadır. Şöyle ki, sözleşmenin uygulama aşamasında İhale konusu işe ait imalatlardan yüksek teklif edilen iş kalemleri yapılmakta, düşük teklif edilen iş kalemleri ise yapılmamakta veya çok az yapılmaktadır. Yaklaşık maliyet belirlenirken iş kalemlerinin ve yaptırılacak iş miktarlarının doğru tespit edilmesi gerekmektedir.
İsteklinin bazı iş kalemlerine aşırı yüksek veya aşırı düşük fiyat teklif vermiş olduğu durumlarda; idare işin tamamını göz önüne alarak iş programının kaynakların verimli kullanılması sağlayacak şekilde hazırlanmasını/revize edilmesini sağlamalıdır. İdare tarafından ihale öncesi ihtiyaçların tam ve doğru olarak belirlenmesi, sözleşmede belirlenen işlerin miktarlarında önemli bir sebep olmadıkça değişime gidilmemesi ve işin projesine bağlı kalınması esastır. Dolayısıyla idarenin sağlıklı, uygulanabilen ve kamu menfaatini gözeten ihale dokümanı hazırlaması ve yüklenicilerinde bu kapsamda kalmalarının sağlaması son derece önemlidir.
İdarenin Fen İşleri Müdürlüğü sorumluluğunda olan “2019 Yılı Üsküdar İlçesi Genelinde Muhtelif Yerlerde İksa Yapım İşi” nde yaklaşık maliyet cetveli birim fiyatlarına göre yüksek fiyat teklif edilen iş kalemlerine öncelik verildiği ve bu iş kalemlerinde yüksek oranlarda iş artışlarına gidildiği (sözleşmedeki imalat miktarlarının aşıldığı), düşük fiyat teklif edilen iş kalemlerinde ise imalatların yapılmadığına veya çok az yapıldığına yönelik tespit aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
Tablo 9: “2019 Yılı Üsküdar İlçesi Genelinde Muhtelif Yerlerde İksa Yapım İşi” nde Yaklaşık Maliyet Cetveli Birim Fiyatlarına Göre Yüksek Fiyat Teklif Edilen İş Kalemlerine Öncelik Verildiği ve Bu İş Kalemlerinde Yüksek Oranlarda İş Artışlarına Gidildiği (Sözleşmedeki İmalat Miktarlarının Aşıldığı), Düşük Fiyat Teklif Edilen İş Kalemlerinde İse İmalatların Yapılmadığın veya Çok Az Yapıldığını Gösterir İcmal
Açıklamalar: | |||||||||||
İşin Tanımı | Birim | Sözleşme Miktarı (M) | Toplam İmalat Miktarı (N) | İmalat Farkı (Sözleşmeye Göre Fazla Yapılan) (N-M) | Yüklenici Teklif Birim Fiyatı (TL) (K) | Yaklaşık Maliyet Hesap Cetveli Birim Fiyat (TL) (L) | Birim Fiyat Farkı (TL) (Yaklaşık Maliyete Göre Fazla Olan) (K-L) | Yüklenici Toplam İmalat Tutarı (TL) (X=N*K) | Yaklaşık Maliyete Göre İmalat Tutarı (TL) (Y=N*L) | Toplam İmalat Tutarı Farkı (X-Y) | Açıklamalar |
0,6 inç çapında ve 3 halatlı öngermeli ankraj yapılması | Metre | 3.850,00 | 7.366,00 | 3.516,00 | 450,00 | 103,63 | 346,37 | 3.314.700,00 | 763.338,58 | 2.551.361,42 | (A) |
Çimento enjeksiyonu yapılması | Metreküp | 50,00 | 196,79 | 146,79 | 6.500,00 | 122,65 | 6.377,35 | 1.279.135,00 | 24.136,29 | 1.254.998,71 | (A) |
0-20 m (20 m dâhil) arasında her türlü zeminde her türlü açıda ve çapta ankraj deliklerinin açılması | Metre | 6.600,00 | 10.336,00 | 3.736,00 | 90,00 | 89,68 | 0,32 | 930.240,00 | 926.932,48 | 3.307,52 | |
Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C 25/30 basınç dayanım sınıfında, gri renkte, normal hazır beton dökülmesi (beton nakli dahil) | Metreküp | 338,00 | 465,19 | 127,19 | 750,00 | 250,80 | 499,20 | 348.892,50 | 116.669,65 | 232.222,85 | (A) |
Plywood ile düz yüzeylü betonarme kalıbı yapılması | Metrekare | 880,00 | 510,27 | -369,73 | 600,00 | 45,50 | 554,50 | 306.162,00 | 23.217,29 | 282.944,72 | (B) |
Hasır çelik nakliyesi | Ton | 67,65 | 15,49 | -52,16 | 4.000,00 | 33,79 | 3.966,21 | 61.960,00 | 523,407 | 61.436,59 | (B) |
Nervürlü çelik hasırın yerine konulması 1,500-3,000 kg/m2(3,000 kg/m2 dahil) | Ton | 81,00 | 15,481 | -65,52 | 4.000,00 | 3.616,56 | 383,44 | 61.924,00 | 55.987,97 | 5.936,04 | (B) |
El ile her derinlikte yumuşak ve sert küskülük zeminde geniş derin kazı yapılması | Metreküp | 540,00 | 315,47 | -224,53 | 70,00 | 61,43 | 8,57 | 22.082,90 | 19.379,32 | 2.703,58 | |
32'' Çelik borudan strut yapılması (Boru,Montaj,Nakliye Dahil) | Ton | 138,00 | 3,82 | -134,18 | 2.500,00 | 10.771,86 | -8271,86 | 9.550,00 | 41.148,51 | -31.598,51 | (C) |
Şantiye dışına kamyonla kazı malz. ve moloz nakli | Ton | 22.093,50 | 672,98 | -21.420,52 | 4,00 | 23,11 | -19,11 | 2.691,92 | 15.552,57 | -12.860,65 | (C) |
Çimento nakli (normal) | Ton | 627,55 | 187,8 | -439,75 | 10,00 | 37,31 | -27,31 | 1.878,00 | 7.006,82 | -5.128,82 | (C) |
= Yaklaşık Maliyet Cetveli Birim Fiyatlarına Göre Yüksek Fiyat Teklif Edilen İş Kalemlerine Öncelik Verilmesi ve Bu İş Kalemlerinde Yüksek Oranlarda İş Artışlarına Gidilmesi,
= Yaklaşık Maliyet Cetveli Birim Fiyatlarına Göre Yüksek Fiyat Teklif Edilen İş Kalemlerine Öncelik Verilmesi
= Düşük Fiyat Teklif Edilen İş Kalemlerine Ait İmalatların Yapılmaması veya Çok Az Yapılması
Makine ile her derinlik ve her genişlikte yumuşak ve sert toprak kazılması (derin kazı) | Metreküp | 6.050,00 | 136,67 | -5.913,33 | 6,00 | 4,63 | 1,37 | 820,02 | 632,782 | 187,24 | (C) |
Her çeşit b.a düz ve nervürlü ve profil demir nakli(Karabük Anadolu) | Ton | 111,045 | 3,6 | -107,45 | 10,00 | 180,65 | -170,65 | 36,00 | 650,34 | -614,34 | (C) |
Ø14-Ø28 mm nervürlü beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi. Bükülmesi ve yerine konulması. | Ton | 81,00 | 3,6 | -77,40 | 4,75 | 3.504,78 | -3500,03 | 17,10 | 12.0617,21 | -12.600,11 | (C) |
El veya kompr.ve patlayıcı madde kull.her derinlikte yumuşak kayada geniş derin kazı yapılması | Metreküp | 270,00 | 0,00 | -270,00 | 7,00 | 81,96 | -74,96 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
El veya kompr.ve patlayıcı madde kull.her derinlikte sert kayada geniş derin kazı yapılması | Metreküp | 135,00 | 0,00 | -135,00 | 9,00 | 103,06 | -94,06 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Kazılara tam ahşap kaplamalı iksa yapılması | Metrekare | 405,00 | 0,00 | -405,00 | 15,00 | 58,31 | -43,31 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Her cins zeminde el ile yapılan(geniş-dar)derin kazılara derinlik zammi(karşılıklı aralıklı sık kaplamalıve tam iksalı kazılarda) | Metreküp | 675,00 | 0,00 | -675,00 | 1,00 | 45,5 | -35,50 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Makine ile demirli demirsiz beton inşaat yıkımı | Metreküp | 193,00 | 0,00 | -193,00 | 600,00 | 90,43 | 509,57 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
ø150 mm spiral sarımlı pvc boru döşenmesi (drenaj,y.suyu için) | Metre | 2.200,00 | 0,00 | -2200,00 | 5,00 | 35,65 | -30,65 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Açıkta Püskürtme Beton (Shotcrete) Uygulaması | Ton | 400,00 | 0,00 | -400,00 | 45,00 | 178,35 | -133,35 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Her çeşit saç nakli (ereğli) (anadolu yakası) | Ton | 2.695,00 | 0,00 | -2,695,00 | 125,00 | 138,08 | -13,08 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Makine ile her derinlik ve her genişlikte yumuşak ve sert küskülük kazılması (derin kazı) | Metreküp | 3.960,00 | 0,00 | -3.960,00 | 7,00 | 6,8 | 0,20 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Makine ile patlayıcı madde kullanmadan her derinlik ve her genişlikte yumuşak kaya kazılması (derin kazı) | Metreküp | 990,00 | 0,00 | -990,00 | 11,00 | 11,29 | -0,29 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Her uzunluk, her açı ve her türlü zeminde Ø60 cm jet grout imalatı yapılması (jet1 yöntemi ile) (delgi dâhil) | Metre | 385,00 | 0,00 | -385,00 | 40,00 | 72,33 | -32,33 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Her uzunluk, her açı ve her türlü zeminde Ø80 cm jet grout imalatı yapılması (jet1 yöntemi ile) (delgi dahil) | Metre | 275,00 | 0,00 | -275,00 | 5,00 | 83,73 | -33,73 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
250 gr/m2 ağırlıkta geotekstil keçe serilmesi | Metrekare | 165,00 | 0,00 | -165,00 | 3,00 | 3,45 | -0,45 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Ø8-Ø12 mm nervürlü beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi Bükülmesi ve yerine konulması | Ton | 47,50 | 0,00 | -47,50 | 4,50 | 3.548,84 | -3544,34 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C 30/37 basınç dayanım sınıfında, gri renkte, normal hazır beton dökülmesi (beton nakli dâhil) | Metreküp | 608,00 | 0,00 | -608,00 | 45,00 | 259,65 | -214,65 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | (C) |
6.340.089,44 | 2.007.793,21 | 4.332.296,23 |
“2019 Yılı Üsküdar İlçesi Genelinde Muhtelif Yerlerde İksa Yapım İşi”nin imalat miktarları tablosu incelendiğinde; ihale kapsamında toplam 29 (yirmi dokuz) farklı iş kaleminin bulunduğu, 29 (yirmi dokuz) iş kaleminden toplam 15 (on beş) tanesinin imalat gerçekleşme yüzdesinin % 0 olduğu, imalatı yapılan 14 (on dört) iş kaleminden 5 (beş) tanesinin gerçekleşme yüzdesinin % 5’ in altında olduğu, 5 (beş) tanesinin imalatının %19 ile %58 arasında gerçekleştiği, kalan 4 (dört) iş kaleminin ise imalat gerçekleşme yüzdesinin %137 ile %393 arasında gerçekleştiği görülmektedir. Yani imalatların büyük bir kısmı “0,6 İnç Çapında ve 3 Halatlı Öngermeli Ankraj Yapılması”, “Çimento Enjeksiyonu Yapılması”, “0-20 M (20 M Dâhil) Arasında Her Türlü Zeminde Her Türlü Açıda ve Çapta Ankraj Deliklerinin Açılması” ve “Beton Santralinde Üretilen veya Satın Alınan ve Beton Pompasıyla Basılan, C 25/30 Basınç Dayanım Sınıfında, Gri Renkte, Normal Hazır Beton Dökülmesi (Beton Nakli Dâhil)” işlerinde gerçekleşmiştir. Bu 4 (dört) iş kaleminin toplam imalat miktarı tutarı 5.872.967,50 TL’dir. 29 (yirmi dokuz) iş kalemi bazında toplam imalat tutarının 6.340.089,44 TL olduğu değerlendirildiğinde iş kalemi bazında dengeli bir imalat dağılımının yapılmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.
Şöyle ki: “0,6 İnç Çapında ve 3 Halatlı Öngermeli Ankraj Yapılması” imalatının sözleşme miktarı 3.850 metredir. İmalat, 3.516 metre fazla ile 7.366 metre olarak tamamlanmıştır. Yaklaşık maliyet hesap cetveli birim fiyatı 103,63 TL olan bu imalata, istekli/yüklenici tarafından 450,00 TL birim fiyat teklifi verilmiştir. Yaklaşık maliyet birim fiyatının piyasa rayicine en uygun fiyat olduğu düşünüldüğünde, İsteklinin/yüklenicinin piyasa fiyatına göre 4,30 katı kadar fazladan teklif verdiği bir imalatı, sözleşme miktarından 3.516 metre fazlasıyla tamamlamıştır. Sadece Bu kalem için toplam imalat tutarı 3.314.700,00 TL olarak gerçekleşmiştir. Benzer durum “Çimento Enjeksiyonu Yapılması” ve “Beton Santralinde Üretilen veya Satın Alınan ve Beton Pompasıyla Basılan, C 25/30 Basınç Dayanım Sınıfında, Gri Renkte, Normal Hazır Beton Dökülmesi (Beton Nakli Dâhil)” işleri içinde söz konusudur.
Yukarıda yer alan denetim tespitine binaen, İdare tarafından; Aşırı düşük teklif sorgulamasının sadece toplam teklif bedeli üzerinden yapıldığı, iş kalemi bazında tekliflerin sorgulanması ve teklifin değerlendirme dışı bırakılmasına yönelik ilgili mevzuatlarda herhangi bir düzenleme bulunmadığı,
“2019 Yılı Üsküdar İlçesi Genelinde Muhtelif Yerlerde İksa Yapım İşi” Üsküdar ilçesi sınırlarında planlanan ve karşılaşılabilecek iksa işlerini kapsadığı, bu kapsamda ekte gönderilen 2019 Yılı Bütçesi ile yapımı planlanan Mimoza Pazaryeri ve Otoparkı Yapımı İşi için gerekli
iksa sistemine ait iş kalemlerinin de eklendiği, ancak Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 26.10.2018 tarih ve 194399 sayılı yazısında belirtilen tasarruf tedbirleri çerçevesinde yapımından vazgeçilmiş ve Mimoza Pazaryeri ve Otoparkı Yapımı için eklenen iksa imalatına ait iş kalemlerinin kullanılmadığı,
Ferah Yaşam Merkezi İnşaatı İksası için yapılması planlanan iş kalemlerinin miktarları, yaklaşık maliyet çalışmaları sırasında belirlendiği, ancak iksa imalatlarının yapılması sırasında zemin ve yolda deformasyonların gözlemlendiği, bu nedenle de inşaat alanı ve çevresinde can ve mal kaybının oluşmaması için iksa sisteminde güçlendirme yapılmasına ihtiyaç duyulduğu,
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi başlıklı 24’üncü maddesi hükmü doğrultusunda, söz konusu imalatların aynı yükleniciye yaptırıldığı ve bahsi geçen işte revize birim fiyat uygulandığı,
Yapılacak ihalelerde; ihale öncesi ve sonrası süreçlerin sağlıklı yürütülmesi, adına yaklaşık maliyet cetveli birim fiyatları belirlenirken iş kalemlerinin ve imalat miktarlarının doğru tespiti ve ihale konusu işin tamamını dikkate alarak iş programını imzalanan sözleşme ve eki belgeleri çerçevesinde sonuçlandırılması hususlarında hassasiyetle iş ve işlemlerin yürütüleceği,
Bulguya konu durumun ortaya çıkması esasen yasal düzenlemelerdeki eksiklikten de kaynaklandığı, birim fiyat esaslı yapılan ihalelerde aşırı düşük sorgusu toplam ihale bedeli üzerinden yapıldığı, bu durumda gerçekten aşırı yüksek veya aşırı düşük birim fiyatların sorgulanamadığı, ihale komisyonlarının mecburen toplam teklif üzerinden ihaleleri sonuçlandırdığı,
Açıklanan nedenlerle Başkanlığımızın (Sayıştay Başkanlığı) kamu ihale mevzuatında bu hususla ilgili yasal düzenleme yapılmasıyla ilgili teklifte bulunmasının uygun olacağı,
İfade edilmiştir.
Sonuç olarak; kamu idaresi cevabında bulgu aksine bir değerlendirme yapılmamış ise de bulgu konusunu oluşturan tespitin temel nedeni olarak; yasal düzenleme eksikliği ve çeşitli dönemlerde oluşan tasarruf tedbirleri ile toplumsal risklerin önlenmesi için alınan tedbirler gösterilmiştir. Yapılacak ihalelerde; ihale öncesi ve sonrası süreçlerin sağlıklı yürütülmesi, kamu ihale mevzuatının temel esas ve ilkelerine uygunluk açısından önemlidir. Bu kapsamda
yaklaşık maliyet cetveli birim fiyatları belirlenirken iş kalemlerinin ve imalat miktarlarının doğru tespit edilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte isteklinin/yüklenicinin karlı iş kalemlerine yüksek fiyat verdiği durumlarda idare ihale konusu işin tamamını dikkate alarak iş programını imzalanan sözleşme ve eki belgeleri çerçevesinde sonuçlandırmalıdır. Aksi takdirde kamu menfaati açısından olumsuz sayılabilecek riskler oluşabilecektir. İhalelerde saydamlığın, rekabetin, eşit muamelenin, ihtiyaçların uygun şartlarda ve zamanında karşılanmasının ve kaynakların verimli kullanılmasının sağlanması esastır.