Büyükşehir Belediyesince 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26 ncı maddesine aykırı olarak ihalesiz bir şekilde 1 ada 3 parselde bulunan fuar merkezinin Kültür A.Ş.’ye kiraya verildiği yapılan incelemeler sonucunda tespit edilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket Kurulması” başlıklı 26 ncı maddesinde;

“Büyükşehir belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir. Genel sekreter ile belediye ve bağlı

kuruluşlarında yöneticilik sıfatını haiz personel bu şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında görev alabilirler. Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir. (Ek cümle: 12/11/2012-6360/10 md.) Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.” denilmektedir.

Yukarıdaki kanun hükümleri incelendiğinde; Büyükşehir Belediyeleri Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaksızın büyükşehir belediyeleri % 50 sinden fazla hissesine sahip olduğu belediye şirketlerine mülkiyetindeki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini devredebilecektir. Ayrıca belediye şirketlerinin devraldıkları bu yerleri üçüncü kişilere devretmek istemeleri halinde (kiraya vermek gibi) belediye şirketlerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri doğrultusunda hareket etmeleri gerekmektedir. Büyükşehir belediyesi tarafından belediye Şirketlerine devredilen mezkûr yerler ilgili Şirketler tarafından üçüncü kişilere devrinde 2886 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerektiği mevzuatın açık hükmüdür.

Buna karşın yapılan incelemeler neticesinde 05.08.2015 tarihinde fuar merkezi yapım işi olarak ihale edilen ve 15.02.2017 tarihinde kabulü yapılan yer fuar merkezi olarak faaliyet göstermektedir. 06.06.2018 tarihinde belediye meclisi tarafından alınan kararla bu fuar merkezi sosyal tesis olarak değerlendirilip 5216 sayılı Büyükşehir Kanunu’nun 26 ncı maddesi hükmüne istinaden ihalesiz bir şekilde Belediye iştiraki olan Kültür A.Ş’ye kiraya verilmiştir.

Bununla beraber Belediye iştiraki olan Kültür A.Ş. ise 31.01.2018 tarihinde 5216 sayılı Büyükşehir Kanunu’nun 26 ncı maddesine aykırı olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre ihaleyle kiraya verilmesi gereken yeri ihalesiz bir şekilde TUYAP A.Ş.’ye fuar alanı olarak kiralamıştır.

Yukarıdaki açıklamalar ve mevzuat hükümleri doğrultusunda Büyükşehir Belediyesi tarafından fuar merkezi olarak inşa edilen yerin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine aykırı olarak ihalesiz bir şekilde kendi iştiraki olan Kültür A.Ş.’ye kiraya verildiği tespit edilmiştir. Oysaki kiraya ihalesiz bir şekilde verilen yer fuar merkezi niteliğinde olup sosyal tesis özelliği bulunmamaktadır. Ancak buna rağmen Belediye Meclisi 06.06.2018 tarih ve 259

sayılı Meclis Kararı ile burayı sosyal tesis olarak değerlendirmiş ve mevzuat hükümlerine aykırı olarak ihalesiz bir şekilde kendi iştiraki olan Kültür A.Ş.’ye kiralamıştır.

Kamu idaresi cevabında; "Söz konusu husus Sayıştay Raporunda yer alan Bulgu 5 'te ifade edildiği gibidir. Ancak kanunda geçen “sosyal tesis” kavramı geniş bir kavramdır. Kanun koyucu sosyal tesisleri tek tek saymamış, genel bir ifade kullanmıştır. Bu genel kavram, idareye takdir yetkisi tanıyan bir kavramdır. Erzurum ili 1. Derecede kalkınmada öncelikli iller arasındadır. Bu sebeple Erzurum’da sanayi ve ticareti geliştirecek fuarlara acil ihtiyaç bulunmaktadır. Fuarcılık kolay bir iş değildir. Firmaları organize edip Erzurum’a getirmek bir profesyonellik gerektirmektedir. Burada belediyenin menfaatinden ziyade şehrin menfaati ön plandadır.

Konuyla ilgili olarak 01.06.2013 tarih ve 28664 sayı ile Resmi Gazetede yayımlanan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'teki Sosyal ve Kültürel Altyapı Alanları başlığı altında açıklanan kavramlara atıfta bulunulmuştur;

Sosyal ve kültürel altyapı alanları:

a) Yeşil alanlar: Toplumun yararlanması için ayrılan oyun bahçesi, çocuk bahçesi, dinlenme, gezinti, piknik, eğlene ve kıyı alanları toplamıdır. Metropol ölçekteki fuar, botanik ve hayvan bahçeleri ile bölgesel parklar bu alanlar kapsamındadır.

...

1. Sosyal ve kültürel tesis alanı: Kütüphane, sergi salonu, müze, sinema ve tiyatro, kreş, anaokulu, kurs, yurt, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, yaşlı ve engelli bakımevi, rehabilitasyon merkezi, kadın ve çocuk sığınma evi, şefkat evleri gibi kullanımlara ayrılan kamuya veya özel şahıslara ait alanlardır ...

   Yukarıdaki mevzuat hükmüne istinaden Erzurum Büyükşehir Belediye Meclisi, etkin, hızlı ve pratik bir şekilde fuar hizmetlerinin halkın istifadesine sunulmasını teminen takdir yetkisini kullanarak fuar merkezini sosyal tesis kabul etmiş ve belediye iştiraki olan Kültür A.Ş. ye kiraya vermiştir ve hukuka aykırı herhangi bir husus bulunmamaktadır." denilmektedir.

   Sonuç olarak Kamu İdaresi cevabında Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine atıf yapmıştır ve hukuka aykırılığın olmadığını ileri sürmüştür. Fakat atıf yapılan yönetmeliğin içerdiği hükümler bulgu metninde yer alan mevzuata aykırı durumu tasdik eder mahiyettedir. Zira Yönetmelik hükümlerinde de

   
   

   anlaşılacağı üzere fuar alanı sosyal ve kültürel altyapı alanı başlığı altında tanımlanan yeşil alanlar kapsamında sayılmıştır bu nedenle atıf yapılan yönetmeliğe göre de sosyal tesis değildir.

   Yönetmelikte sosyal tesis olarak sayılan alanlar ise; Kütüphane, sergi salonu, müze, sinema ve tiyatro, kreş, anaokulu, kurs, yurt, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, yaşlı ve engelli bakımevi, rehabilitasyon merkezi, kadın ve çocuk sığınma evi, şefkat evleri gibi kullanımlara ayrılan kamuya veya özel şahıslara ait alanlardır.

   Ayrıca Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca İşletilen Sosyal Tesislerin Muhasebe Uygulamalarına Dair Esas ve Usuller'in Tanımlar başlıklı 4. maddesinde sosyal tesis; Kapsama dâhil kamu kurum ve kuruluşlarınca işletilen eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, kreş, anaokulu, spor tesisi, yemekhane ve benzeri sosyal tesisler olarak tanımlanmıştır.

   Bunu yanında Kamu Sosyal Tesislerine İlişkin Tebliğ'in Amaç ve Kapsam başlıklı 1. maddesinde; Bu Tebliğin amacı, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri, kamu bankaları ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının tasarrufunda bulunan eğitim ve dinlenme tesisi, misafirhane, kreş, çocuk bakımevi, spor tesisi ve benzeri sosyal ve destek amaçlı tesislerden dinlenme amacıyla veya diğer amaçlarla yararlanacaklardan alınacak yemek, konaklama ve diğer hizmet bedellerinin tespitinde ve elde edilen gelirlerin kullanımında uyulacak usul ve esasları belirlemektir denilerek sosyal tesis kavramının kapsamı belirlenmiştir.

   Sosyal Tesis kavramının kapsamına fuar alanlarının dâhil olmadığı yukarıdaki mevzuat hükümlerinden anlaşılmaktadır.

   Bu bağlamda sosyal ve kültürel altyapı olarak kabul edilen fuar alanını meclis kararıyla sosyal tesis olarak kabul edip ihalesiz bir şekilde belediye şirketine kiraya verilmesi mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.