Belediye tarafından kiraya verilen taşınmazlardan kira süresi sona erenlerin ihaleye çıkılmaksızın encümen kararıyla kira sürelerinin 10 yılı aşan sürelerde uzatıldığı görülmüştür.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; “…belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.” denilerek belediyelerin taşınmaz

kiralama işlemlerinin 2886 sayılı Kanun kapsamında olduğu belirtilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18’inci maddesinde; “Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek.”

“Encümenin görev ve yetkileri” başlıklı 34’üncü maddesinde; “Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.”

hükümleri yer almaktadır.

5393 sayılı Kanun’un ilgili hükümlerine göre, taşınmazların 3 yıla kadar belediye encümeni kararıyla ihale edilerek kiraya verilmesi mümkündür. 3 yılı aşan kiralamalarda ise belediye meclisinin kararı gereklidir. Kira süresi biten taşınmazlar için ise 2886 sayılı Kanunda yer alan usullere göre yeniden kiralama ihalesine çıkılması gerekmektedir.

2886 sayılı Kanun’un “Müteahhit veya müşterinin sözleşmenin bozulmasına neden olması” başlıklı 62’nci maddesinde;

“Sözleşme yapıldıktan sonra 63’üncü maddede yazılı hükümler dışında müteahhit veya müşterinin taahhüdünden vazgeçmesi veya taahhüdünü, şartname ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi üzerine, idarenin en az 10 gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi halinde, ayrıca protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatı gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Gelir kaydedilen kesin teminat, müteahhit veya müşterinin borcuna mahsup edilemez.”,

“Kiralarda sözleşme süresi” başlıklı 64’üncü maddesinde ise; “Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz…”

hükümlerine yer verilmiştir.

Öte yandan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 339' uncu maddesinde; konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin hükümlerin, kamu kurum ve kuruluşlarının yaptıkları bütün kira sözleşmelerine de uygulanacağı belirtilmiştir. Kanun’un 347' nci maddesinin birinci fıkrasında

ise, “Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az on beş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez. Ancak, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir.” denilmektedir

Yukarıda yer verilen düzenlemelerden; belediye taşınmazlarının kiralanmasının 2886 sayılı Kanunda yer alan ihale usullerine tabi olduğu, sözleşme süresinin sonunda yeniden bu ihale usullerine göre ihale yapılması gerektiği, sözleşme süresinin on yıldan çok olamayacağı, kira süresi sonunda eğer işgal devam ederse sözleşmede aksine hüküm yoksa ecrimisil alınarak işgalcinin tahliyesine yönelik mülki amire talepte bulunulmasının gerektiği anlaşılmaktadır. Belediyenin mülkiyetinde bulunan taşınmazların kiraya verilmesine ilişkin uzatılan sözleşmelerin sürelerinin sonunda 6098 sayılı Kanun’daki 10 yıllık uzama süresi dikkate alınmak suretiyle, 2886 sayılı Kanun’a uygun olarak açıklık ve rekabet ilkesi çerçevesinde yeniden ihale yapılması ve taşınmazların kira bedelinin gerçek piyasa rayiçlerine göre belirlenmesi gerekmektedir.

Belediye taşınmazları üzerinde yapılan incelemede ise; 28.01.2020 tarih ve 139 sayılı encümen kararında “Encümende yapılan müzakere sonucunda; Belediyemiz mülkiyetinde veya tasarrufunda bulunan tüm taşınmazların, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 64’üncü maddesinin 3’üncü fıkrası ve kamu idarelerinin taşınmaz kiralamalarına ilişkin 16.01.2019 ve 30657 sayılı genelgesine göre 2020 yılı yıllık kira artışı TUİK tarafından açıklanan Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık ortalaması baz alınarak 2020 yılı kira ve ecrimisil bedellerinin %10 oranında artırılmasına,” denilerek 457 adet kira sözleşmesinin ihale yapılmaksızın encümen kararıyla 10 yılı aşan süreler ile uzatıldığı tespit edilmiştir. Kira süresi uzatılan taşınmazların 1972, 1974,1979 ve 1983 yıllarından beri kira süresi uzatılan kiracıların olduğu anlaşılmaktadır. Bu uygulama hem ihale ile kiraya verme sürecindeki artırım bedellerinin önüne geçmekte hem de kira rayicin altına düşmesine sebebiyet vermektedir. Bu durum ise belediyenin gelir kaybına uğramasına sebep olmaktadır.

Ayrıca 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 38’inci maddesine göre Belediye Başkanının görev ve yetkileri arasında Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediyenin hak ve menfaatlerini korumak sayılmış ve bu konuda belediye başkanı birinci derecede sorumlu kılınmıştır.

Sonuç olarak; belediye taşınmazlarının kiralanmasında Encümen kararı ile 10 yılı aşan sürelerde taşınmaz kira sürelerinin uzatılması yerine belediye taşınmaz kiralama işlemlerinin 2886 sayılı Kanundaki usullere göre ihaleye çıkılarak yapılması gerekmektedir.