İş Kanunu’da haftalık fazla mesai “45 saati aşan kısım” olarak belirlendiği halde, İdare ve Personel Şirketi tarafından yapılan toplu iş sözleşmesinde, haftalık çalışma süresi 40 saat olarak belirlendiğinden; daha çok sürelerle fazla çalışma ücreti ödendiği görülmüştür.

İdare ile Genel İş Sendikası arasında 65 kadrolu işçi için, 01.01.2022-31.12.2023 tarihleri arasını kapsayan toplu iş sözleşmesi 03.02.2022 tarihinde imzalanıştır.

İlgili toplu iş sözleşmesinin iş süresi başlıklı 28’inci maddesinde; haftalık iş süresi 40 saat olarak belirlenmiş ve bu sürenin haftanın 5 iş gününe bölünerek uygulanacağı kararlaştırılmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 63’üncü maddesinde, “Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir. Kanun’da haftada 45 saate kadar izin verilmişken İdare tarafından imzalanan toplu iş sözleşmesinde bu süre 40 saat olarak belirlenmiştir.

Toplu iş sözleşmesinin fazla çalışmalar ve ücretleri başlıklı 31’inci maddesinde özetle;

Bu sözleşme ile tespit edilen günlük veya haftalık çalışma süresini aşan çalışmalar fazla çalışma sayılacağı,

İşçiye rızası alınmak koşuluyla gündüzleri 3, geceleri 2 saate kadar fazla çalışma yaptırılabileceği,

Gündüz yapılan fazla çalışmaların ücreti; normal ücretin, gece yapılan fazla çalışmaların ücreti ise; gece ücretinin %100 fazlası olacağı,

Hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde fazla çalışma yaptırılamayacağı hükümleri yer almaktadır.

Diğer yandan Sermayesinin tamamı İdareye ait olan Lüleburgaz Belediyesi Personel Hizmetleri AŞ ile Genel İş Sendikası arasında İdarede çalışan 455 taşeron işçi için, 01.07.2022- 30.06.2024 tarihleri arasını kapsayan toplu iş sözleşmesi 28.10.2022 tarihinde imzalanmıştır.

Şirket’in imzaladığı toplu iş sözleşmesinin iş süresi başlıklı 31’inci maddesinde,

İdarenin toplu iş sözleşmesine paralel olarak; haftalık iş süresi 40 saat olarak belirlenmiş ve bu sürenin haftanın 5 iş gününe bölünerek uygulanacağı kararlaştırılmıştır.

Yine Şirket’in toplu iş sözleşmesinin fazla çalışmalar ve ücretleri başlıklı 35’inci maddesinde;

Bu sözleşme ile tespit edilen haftalık 40-45 saat arası çalışmalar fazla süreli çalışma, haftalık 45 saati aşan çalışmalar ise fazla çalışma sayılacağı,

Fazla süreli çalışma ve fazla çalışma için normal ücretin %60 fazlası olarak ödeneceği belirtilmiştir.

Hafta tatili- çalışma ücreti başlıklı 60’ıncı maddesinde de;

“İşçilerin hafta tatili, cumartesi akdi tatil, Pazar hafta tatili olmak üzere cumartesi ve Pazar günleridir. Haftalık 40 saatlik çalışma süresini diğer 5 günde tamamlayan işçi, cumartesi akdi tatil Pazar hafta tatiline hak kazanır. Akdi tatil ve hafta tatilinde çalışan işçilere normal ücretine ilaveden 1,6 toplamda (1+1,6) 2,6 yevmiye ödenir. Hafta tatilinde çalışan işçiye günlük çalışma süresine bakılmaksınız bu ödeme tam olarak ödenir.” hükmü yer almaktadır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun Fazla Çalışma Ücreti başlıklı 41’inci maddesinde, “Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır.” hükmüne yer verilmiştir.

Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır.

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.

“Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.” hükmüne yer verilmiştir.

Belediye Kanunu Belediye’yi: Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki

ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisini olarak tanımlamaktadır.

Belediye ifadesi aynı zamanda; bir şehrin, ilçenin veya beldenin temizlik, aydınlatma, su, itfaiye vb. ortak ihtiyaçlarını ve hizmetlerini gören örgüt anlamında da kullanılır.

Dolayısıyla belediyeler bu hizmetleri belli bir zaman kısıtlaması olmaksınız gündüz, gece, hafta içi ve hafta sonu vermek zorundadır. Yine bu hizmetlerin çoğunu işçiler marifetiyle yerine getireceğinden, işçilerin fazla mesailerinin İş Kanunu’nun belirttiği 45 saati aşan kısım olarak belirlemesi yerinde olacaktır.

İdare tarafından verilen cevapta, toplu iş sözleşmesi hükümlerinin Belediye ile yetkili Sendika arasında yapılan görüşmeler sonucunda belirlendiği, bulgu konusu olan fazla çalışma sürelerinin azaltılması konusunda çalışmalar yapılacağı ve bu sebeple fazla mesai çalışma sürelerini azaltmak amacıyla personel alımına çıkıldığı belirtilmiştir.

İdarenin kadrolu işçilerin fazla mesailerine bakıldığında hafta içi ve hafta sonu fazla mesai yaptırıldığı görülmüştür. Dolayısıyla haftalık çalışma süresinin 40 saat belirlenmesi ve fazla sürelerle çalışma için de fazla mesai ücreti öngörülmesi sebebiyle haftada 5’er saat fazladan bir fazla mesai yaptırılıp bunun ücreti ödenmektedir.

İdare tarafından yapılan Toplu İş Sözleşmesinde haftalık çalışma süresi 40 saat olarak belirlendiğinden; fazla mesainin, İş Kanunu’nun izin verdiği 45 saati aşan kısım olarak belirlenerek, fazla sürelerle çalışma ücreti ödenmesinin önüne geçilmesi gerekmektedir.