Karar Künyesi
Vergi gelirlerinin incelenmesinde, Türkiye Jokey Kulübü tarafından Adana Büyükşehir belediyesine ödenen eğlence vergisinin; ilçe belediyelerine ait paylarının düzenli olarak ilgili ilçe belediyelerine aktarılmadığı, Verem Savaş Derneği payının hatalı hesaplandığı ve ayrılmaması gereken sosyal kurum payı ayrılarak ilçe belediyesi paylarının eksilmesine neden olunduğu görülmüştür.
Belediye Tarafından İlçe Belediyelerine Aktarılması Gereken Eğlence Vergisinin Düzenli Aktarılmaması
Adana Büyükşehir Belediyesi tarafından 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 18’inci maddesi uyarınca eğlence vergisinin mükellefi olan Türkiye Jokey Kulübü tarafından, ödenen vergilerden, ilçe belediyelerine aktarılması gereken Eğlence Vergisi paylarının düzenli bir şekilde aktarılmadığı görülmüştür.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun;
21’inci maddesinde, belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence işletmelerinin faaliyetlerinin Eğlence Vergisine tabi olduğu,
18’inci maddesinde, verginin mükellefinin, eğlence yerlerini işleten gerçek veya tüzel kişiler olduğu,
20’nci maddesinin, 1 ve 2’nci bentlerinde, matrahın, biletle girilen yerlerde Eğlence Vergisi hariç olmak üzere bilet bedeli olarak sağlanan gayri safi hasılat olduğu (bilet bedeli dışında bağış veya başka adlar altında alınan paralar dâhil), müşterek bahislerde ise, iştirakçilerden tahsil edilen tutardan, Katma Değer Vergisi düşüldükten sonra kalan tutar olduğu,
21’inci maddesinde, biletle girilen yerlerden olan at yarışlarında %10 ve müşterek
bahislerden ise %5 olduğu, hüküm altına alınmıştır.
2464 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (2) numaralı bendinde ise müşterek bahislerde her aya ait verginin, o ayı takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar ilgili belediyeye bir beyanname ile bildirilmesi ve aynı sürede ödenmesi gerektiği belirtilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun, “Büyükşehir belediyesinin gelirleri” başlıklı 23’üncü maddesinin c) fıkrasında;
“2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan oran ve esaslara göre büyükşehir belediyesince tahsil olunacak at yarışları dâhil müşterek bahislerden elde edilen Eğlence Vergisinin % 20’si müşterek bahislere konu olan yarışların yapıldığı yerin belediyesine, % 30’u nüfuslarına göre dağıtılmak üzere diğer ilçe belediyelerine ayrıldıktan sonra kalan % 50’si” denilmek suretiyle Büyükşehir belediyesinin gelirleri arasında at yarışları dâhil müşterek bahislerden elde edilen Eğlence Vergisi sayılmıştır.
Anılan mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere, at yarışları dâhil müşterek bahisler nedeniyle doğacak eğlence vergisinin büyükşehir belediyelerince tahsil edilmesi ve maddede belirtilen esas ve oranlar dâhilinde ilçe belediyelerine dağıtılması gerekmektedir.
Tablo 7: 2006-2019 yılları arası Türkiye Jokey Kulübünce Aktarılan Eğlence Vergisi Payları
Yıl
Türkiye Jokey Kulübünden Yapılan Ödemeler
Büyükşehir Belediyesi Payı (%50)
Diğer İlçe Belediyeleri Payı (%30)
Seyhan Belediyesi Payı (%20)
Seyhan Belediyesine Ödenen
2006
8.440.879,50
4.220.439,75
2.532.263,85
1.688.175,90
0,00
2007
10.373.372,46
5.186.686,23
3.112.011,74
2.074.674,49
0,00
2008
12.513.272,71
6.256.636,36
3.753.981,81
2.502.654,54
69.956,87
2009
11.562.250,57
5.781.125,29
3.468.675,17
2.312.450,11
23.977,62
2010
10.894.203,67
5.447.101,84
3.268.261,10
2.178.840,73
1.248.669,45
2011
11.042.865,41
5.521.432,71
3.312.859,62
2.208.573,08
1.929.628,51
2012
14.826.186,27
7.413.093,14
4.447.855,88
2.965.237,25
1.201.462,07
2013
23.265.911,93
11.632.955,97
6.979.773,58
4.653.182,39
2.352.180,07
2014
29.810.976,32
14.905.488,16
8.943.292,90
5.962.195,26
4.871.897,42
2015
30.764.564,37
15.382.282,19
9.229.369,31
6.152.912,87
5.385.620,69
2016
31.833.696,24
15.916.848,12
9.550.108,87
6.366.739,25
4.451.715,22
2017
25.149.547,59
12.574.773,80
7.544.864,28
5.029.909,52
3.811.055,50
2018
29.754.250,45
14.877.125,23
8.926.275,14
5.950.850,09
4.204.612,11
2019
37.081.177,24
18.540.588,62
11.124.353,17
7.416.235,45
2.511.559,34
TOPLAM
287.313.154,73
143.656.577,37
86.193.946,42
57.462.630,95
32.062.334,87
Yapılan incelemede, yukarıdaki tabloda ayrıntısı gösterildiği üzere 2006-2019 yılları
arasında Türkiye Jokey Kulübü tarafından Adana Büyükşehir Belediyesi’ne ödenen vergiler toplamının 287.313.154,73 TL olduğu, bu toplam tutar üzerinden Seyhan Belediyesi’ne (at yarışlarının yapıldığı yer ilçe belediyesi olduğu için %20’si) 57.462.630,95 TL, diğer ilçe belediyelerine 84.624.888,29 TL olmak üzere aktarılması gereken toplam tutarın 143.656.577,37 TL olduğu, buna karşın Seyhan Belediye Başkanlığı’ndan elde edilen veriler ışığında aynı dönem için fiili olarak 32.062.334,87 TL, Büyükşehir Belediyesi’nden edinilen bilgiler doğrultusunda diğer ilçe belediyelerine ise 33.546.593,03 TL aktarıldığı tespit edilmiştir.
Türkiye Jokey Klübü de üzerine düşen yükümlülüğü zamanında yerine getirerek her aya ait vergisini o ayı takip eden ayın 20 nci gününe kadar ödemelerini yerine getirmektedir.
Görüldüğü üzere Büyükşehir Belediyesi, Seyhan Belediyesine (57.462.630,95 TL- 32.062.334,87 TL=) 25.400.296,08 TL, diğer ilçe belediyelerine ise (84.624.888,29 TL- 33.546.593,03 TL=) 51.078.295,26 TL tutarındaki paylarının aktarmasını yapmamıştır.
Sonuç olarak, Türkiye Jokey Kulübü tarafından Adana Büyükşehir Belediyesine her ayın 20’sinde peşin olarak ödenen vergi tutarından;
5216 sayılı Kanun’un 23’üncü maddesinde belirtilen esaslara göre ilçe belediyelerine düşen payların zamanında ve tam olarak aktarılması,
Belediyenin 2006-2019 dönemine ait aktarmadığı toplam 76.478.591,34 TL’ yi de ilgili ilçe belediyelerine gerekli bilgileri de paylaşarak tahakkuk, mahsup/ödeme işlemlerini gerçekleştirmesi gerekmektedir.
%10’luk Verem Savaş Derneği Payının Hatalı Hesaplanması
Adana Büyükşehir Belediyesine Türkiye Jokey Kulübü tarafından ödenen Eğlence Vergisinden, 2464 sayılı Kanun’un 103’üncü maddesi uyarınca Verem Savaş Derneği’ne yardım olarak aktarılan tutarın hatalı hesaplandığı görülmüştür.
2464 sayılı Kanun’un, “Sosyal amaçlı yardımlar” başlıklı 103’üncü maddesinin 2’nci fıkrasında; “Eğlence Vergisi hasılatının yüzde 10'u, bulunan yerlerde darülaceze ve benzeri kuruluşlar hissesi olarak ayrılıp belediyece sözü geçen müesseselere yüzde 10'u da verem savaşına ayrılıp belediye sınırları içinde Verem Savaş Derneği Teşkilatı varsa yardım olarak bu derneğe verilir.” denilmektedir.
Yukarıdaki mevzuattan anlaşılacağı üzere belediyeler, belediye sınırları içerisinde Verem Savaş Derneği Teşkilatı varsa eğlence vergisi hasılatının yüzde 10'unu bu derneğe yardım olarak verecektir.
Bu bağlamda söz konusu %10’luk Verem Savaş Derneği Teşkilatı Payının, Adana Büyükşehir Belediyesince sadece kendi payına düşen % 50 den, ayrılması ve derneğe gönderilmesi gerekmektedir.
Yapılan incelemede, Türkiye Jokey Kulübü tarafından 2019 yılında Adana Büyükşehir Belediyesi’ne ödenen toplam vergi tutarının, 37.081.177,24 TL olduğu, bu toplam tutar üzerinden %10’luk kısmının ilgili Verem Savaş Derneğine gönderilmek üzere tahakkukunun yapıldığı, başka bir deyişle hatalı olarak, 37.081.177,24 TL’nin tamamının %10’u olan 3.708.117,72 TL üzerinden verem savaş derneği payı hesaplandığı tespit edilmiştir.
Büyükşehir Belediyesinin yapmış olduğu bu hatalı uygulama sonucunda, Türkiye Jokey Kulübü tarafından yatırılan Eğlence Vergisi tutarlarından diğer ilçe belediyeleri adına da %10’luk sosyal yardım payının kaynakta kesilerek tahakkukunun ve ödemesinin gerçekleştirildiği, dolayısıyla 2464 sayılı Kanun’un 103’üncü maddesinde açıkça belirtildiği üzere yardımın yapılacağı derneğin “belediye sınırları içinde” olma ölçütü ile de bağdaşmadığı değerlendirilmektedir. Bahsi geçen bu uygulama ile büyükşehir belediyesi, ilçe belediyelerinin kendi paylarından Verem Savaş Derneği’ne, anılan mevzuat hükmü gereği ödemeleri gereken tutarları da üstlenmiş olmaktadır.
Kamu idaresi, Türkiye Jokey Kulübü tarafından ödenen Eğlence Vergisinden sadece kendi payına isabet eden tutar üzerinden %10’luk Verem Savaş Derneği Teşkilatı Payını tahakkuk ettirmelidir. Kamu idaresi ayrıca tahakkuk eden bu tutarların tamamını da Verem Savaş Derneği'ne ödememekte, yapılan kesintileri kendi öz kaynağı gibi kullanmaktadır.
Bu itibarla;
Türkiye Jokey Kulübü tarafından 2019 yılında Adana Büyükşehir Belediyesi’ne ödenen toplam eğlence vergisi tutarından, Büyükşehir Belediyesine ait olan 18.540.588,62 TL üzerinden %10’luk kısmın (1.854.058,86 TL) tahakkukunun yapılarak ilgili Verem Savaş Derneğine gönderilmesi,
Yapılan hatalı tahakkukların ise herhangi bir kamu zararına sebebiyet verilmemesini teminen yukarıda izah edildiği şekliyle düzeltilmesi,
gerekmektedir.
Belediye Tarafından Ayrılmaması Gereken %10’luk Sosyal Kurum Payının Her Yıl Ayrılması
Adana Büyükşehir Belediyesi’ne Türkiye Jokey Kulübü tarafından ödenen Eğlence Vergisinden, 2464 sayılı Kanun’un 103’üncü maddesi gerekçe gösterilerek %10 Sosyal Kurum Payı adı altında her yıl ayrılarak emanet hesaplarına alındığı ve yılı geçtikten sonra kurum bütçesine gelir kaydedildiği görülmüştür.
2464 sayılı Kanun’un Sosyal amaçlı yardımlar başlıklı 103’üncü maddesinin 2’nci fıkrasında; “Eğlence Vergisi hasılatının yüzde 10'u, bulunan yerlerde darülaceze ve benzeri kuruluşlar hissesi olarak ayrılıp belediyece sözü geçen müesseselere yüzde 10'u da verem savaşına ayrılıp belediye sınırları içinde Verem Savaş Derneği Teşkilatı varsa yardım olarak bu derneğe verilir.” denilmektedir.
Yukarıdaki mevzuattan anlaşılacağı üzere belediyeler, bulunması halinde darülaceze ve benzeri kuruluşlara Eğlence Vergisi Hasılatının, %10’unu sosyal amaçlı yardım olarak verecektir.
Yapılan incelemede, Türkiye Jokey Kulübü tarafından 2006-2019 yılları arasında Adana Büyükşehir Belediyesi’ne ödenen vergiler toplamının 287.313.154,73 TL olduğu, bu tutar üzerinden %10’luk kısmın (28.731.315,47 TL) “Sosyal Kurum Payı” adı altında mevzuata aykırı olarak hesabı yapılarak büyükşehir belediyesi emanet hesaplarına alındığı ve zamanaşımı dolduktan sonra da bütçeye gelir kaydedildiği tespit edilmiştir.
Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmış olan bu mevzuata aykırı uygulama sonucu; Türkiye Jokey Kulübünden gelen tutarlardan diğer ilçe belediyelerine düşen payların eksik hesaplanmasına ve aktarılmasına sebebiyet verilmiştir.
2006-2019 yılları arasında için ayrılan %10’luk “Sosyal Kurum Payı” 28.731.315,47 TL’dir. Bu tutarın %20’si olan 5.746.263,09 TL Seyhan Belediyesi’ne, %30’u olan 8.619.394,64 TL ise nüfus büyüklüklerine göre diğer ilçe belediyelerine aktarılması gereken paylardır. Görüldüğü üzere büyükşehir belediyesi, kendisine dağıtılmak üzere gelen paylardan 14.365.657,74 TL ilçe belediyelerine eksik yatırmış olmaktadır.
Sonuç olarak, Adana Büyükşehir Belediyesi’ne Türkiye Jokey Kulübü tarafından ödenen Eğlence Vergisi tutarından, 2464 sayılı Kanun’un 103’üncü maddesi gerekçe
gösterilerek %10 Sosyal Kurum Payı adı altında kesinti yapılmaması, 2006-2019 yılları arasında mevzuata aykırı olarak kesilmiş olan toplam 14.365.657,74 TL’yi de ilgili ilçe belediyelerine gerekli bilgileri paylaşarak tahakkuk, mahsup/ödeme işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.