İdare taşınmazlarının üçüncü kişilere kiralanması işlemleri 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabidir. Mezkûr Kanun’un “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde belediyeler tarafından yapılacak alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütüleceği belirtilmiştir. İdare tarafından yapılan kiralama işlemlerinde Kanun’un tüm amir hükümlerine uygun işlemler gerçekleştirilmesi gerekirken işyeri kiralama işlemlerinde isteklilerin ihalelere girmekten yasaklı olup olmadığının tam olarak kontrol edilmediği ve sözleşmelere süre uzatımına ilişkin madde konulduğu tespit edilmiştir:

1. Yasaklılık sorgusunun yapılmaması

   2886 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinde ihaleye katılamayacak olanlar belirtilirken; “…

   2. Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar.”

   İfadesine yer verilerek 2886 sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelere kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanların katılamayacağı açıkça belirtilmiştir.

   Kamu İhale Kurumu tarafından geliştirilen sistem ve sorgulama yöntemleri ile elektronik olarak yasaklılık sorgulaması yapılma imkânı uzunca bir süredir mevcuttur. Buna rağmen İdare tarafından yapılan kiralama işlemlerinde istekliler ve yüklenici için yasaklılık sorgulamasının yapılmadığı görülmüştür. Bu eksik uygulama nedeni ile kamu ihalelerine katılması yasaklı olan firmaların İdare tarafından gerçekleştirilen 2886 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelere katılmasının ve hatta ihaleyi kazanmasının önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır.

   Bu nedenle 4734 sayılı Kanun kapsamında yapılan ihalelerde olduğu gibi 2886 sayılı

   Kanun kapsamında yapılan ihalelerde de isteklilerin yasaklılık sorgulaması yapılmalı, 2886 sayılı Kanun’da yer alan ve yasaklı kişi ve firmaların kamu ihalelerinden uzaklaştırılmasını öngören hükümler tam olarak gerçekleştirilmelidir.

2. Kira sözleşmelerindeki 1 yıl uzama hükmü

Belediyelerin taşınmaz kiralamalarındaki süre hadleri 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirtilmiştir. Bu Kanun’un 34’üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde taşınmaz malların üç yıla kadar kiralanmasına karar vermenin belediye encümeninin; 18’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde ise üç yıldan fazla kiralanmasına karar vermenin belediye meclisinin yetkisi kapsamında olduğu ifade edilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun kiralarda sözleşme süresini düzenleyen 64’üncü maddesinde taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin, maddede geçen özel durumlar hariç, on yıldan çok olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Görüldüğü üzeri belediyelerin kiralama işlemleri ile ilgili hükümleri içeren her iki kanunda da süre uzatımına ilişkin herhangi bir ifade yer almamaktadır. Bu nedenle, kira süresi biten taşınmazlar, ancak 2886 sayılı Kanun’a göre yeniden ihaleye çıkılarak kiraya verilebilmektedir.

Kurum tarafından ihale edilerek yapılan kiralama sözleşmelerinin özel şartnamelerinin 4’üncü maddesinde yer alan “ Süre bitiminden 30 gün öncesine kadar taraflardan biri fesih bildiriminde bulunmamış ise, kira akdi iş bu şartname ve ihale şartnamesinde belirtilen şartlarla 1 (bir) yıl süre ile uzamış sayılır.” ifadesi taraflar arasında hukuki ihtilafa neden olabilecektir. Kiraya veren ve kiralayanın hak ve borçlarını düzenleyen sözleşmelerde, 2886 sayılı Kanun’a aykırı hükümlerin yer almaması ileride doğabilecek hukuki ihtilafların önlenmesi açısından önem arz etmektedir.

Kamu idaresi cevabında; bulgu konusu hususa yönelik itirazda bulunulmamış, satış ve kiralama ihalelerinde isteklilerin yasaklılık sorgulamasının yapılacağı, ihalelere katılacak olan isteklilerden “Kamu ihalelerine katılanlardan yasaklı olmadıklarına dair belge” isteneceği,

Kira sözleşmelerindeki 1 yıl uzatma hükmünün bugüne kadar uygulanmadığı, kira süresinin bitiminde 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre yeniden ihale yapıldığı, sözleşmeye aykırı hususların yasaya uygun hale getirilerek yeniden güncelleneceği belirtilmiştir.

Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamındaki ihalelerde yasaklılık sorgusunun yapılacağı ve kira sözleşmelerindeki 1 yıl uzama hükmü mezkûr Kanun’a uygun hale getirileceği ifade edildiğinden bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetim dönemlerinde izlenecektir.