320-Bütçe Emanetleri Hesabından yapılan ödemelerin, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre yapılmadığı görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun “Ödenemeyen giderler ve bütçeleştirilmiş borçlar” başlıklı 34’üncü maddesi uyarınca; kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, sırasıyla kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere, ilama bağlı borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik verilmesi gerekmektedir.

Mezkûr Kanun’un “Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları” başlıklı 61’inci maddesinin altıncı fıkrasında da; “Muhasebe yetkilileri, 34 üncü maddenin ikinci fıkrasındaki ödemeye ilişkin hükümler ile bu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ödemeye ilişkin kontrol yükümlülüklerinden dolayı sorumludur.” hükmü yer almaktadır.

Diğer yandan, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 248 ve 249’uncu maddelerinde 320-Bütçe Emanetleri Hesabının niteliği ve hesaba ilişkin işlemler düzenlenmiştir. Yönetmelik’te, 320-Bütçe Emanetleri Hesabının, mali yıl içerisinde veya

sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılacağı; yapılacak ödemelerde söz konusu tutarların muhasebe kayıtlarına alınma sırasının gözetileceği belirtilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, idarenin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması nedeniyle emanet hesaplarına alınan tutarların mevzuatında belirtilen ödemelere öncelik vermek şartıyla muhasebe kaydına alınma sırasına göre ödenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte emanet hesaplarda izlenen söz konusu tutarların kayda alınma sırasına göre ödenmesinden muhasebe yetkilisinin sorumlu olacağı açıktır.

Yapılan incelemede; söz konusu hesaptan yapılan ödemelerin, yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre yapılmadığı tespit edilmiştir. Aynı veya yakın tarihlerde 320-Bütçe Emanetleri Hesabına alınan tutarların geri ödemesi aşamasında öncelik sırasına uyulmadığına ilişkin bazı örnekler aşağıdaki tabloda sunulmuştur:

Tablo 11: Bütçe Emanetleri Hesabındaki Tutarların Kayıtlara Alınma Sırasına Göre Ödenmediğine İlişkin Bazı Örnekler

Ayrıca 2018, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında borçlanılan tutarlardan bekletilen bakiyelerin de olduğu görülmüştür.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine binaen İdare tarafından, 2022 yılı içerisinde geçmiş yıllardan gelen firma alacaklarının %99,70’inin ödendiği, 2022 yılı içerisinde yapılan hakedişlerin ise yaklaşık %81’inin ödendiği, ayrıca tahsilat tebliği hükümlerine göre borcu yoktur sorgulaması yapıldığından ilgili firmalar zamanında borcu yoktur evraklarını ibraz etmediğinde sıralamanın bozulabildiği ifade edilmiştir.

İdare tarafından her ne kadar 2022 yılı ve öncesindeki borçların büyük bir kısmının ödendiği ifade edilmiş olsa da bulgumuzda belirtilen husus borçların ödenmemesi değil sırasıyla ödenmemesidir. Denetim esnasında tespit edilen ödeme sürelerindeki farklılıkların bir kısmına örnek olarak bulgumuzdaki tabloda yer verilmiştir. Ayrıca, İdare borcu yoktur evrakı arandığından dolayı sıralamanın bozulduğunu belirtmiş ancak bu konuda tarafımıza herhangi bir kanıtlayıcı belge sunmamıştır.

Sonuç olarak, Bütçe Emanetleri Hesabındaki tutarların, İdare aleyhine bir durumun oluşmaması için mevzuatında belirtilen esas ve usullerde ödenmesi gerekmektedir.