Kurumun 2019 yılı hesabının incelenmesi sonucunda; Döner Sermaye İşletmesi bünyesinde faaliyet gösteren Sürekli Eğitim Merkezi ile Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü tarafından düzenlenen eğitim programlarının bir kısmında, özel kişi ve kurumlardan eğitim hizmeti alınmak suretiyle programların gerçekleştirildiği, tespit edilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “D. Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler”

kısmının “1. Genel ilkeler” başlıklı 128’inci maddesinin ilk fıkrasında;

“Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.”

Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Amaç ve kapsam”

başlıklı 1’inci maddesinde;

“(1) Bu Yönetmeliğin amacı; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine bağlı olarak kurulmuş olan döner sermayeli işletmelerin iş ve işlemleri ile bütçelerinin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması, muhasebesi, kontrol ve denetimi ile muhasebe yetkililerinin niteliklerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.”

Aynı Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde;

“(1) Bu Yönetmelikte geçen; (…)

b) Döner Sermaye: Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve genel idare esaslarına göre yürütülmesi mümkün olmayan mal ve hizmet üretimine ilişkin faaliyetlerin sürdürülebilmesi için, kamu idaresine bağlı olarak kurulmuş işletmelere tahsis edilen sermayeyi,

(…)

ifade eder.”

Hükümlerine yer verilmektedir.

Buna göre; döner sermaye işletmelerinin faaliyetleri, Genel Yönetim kapsamındaki kamu idarelerine kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkması nedeniyle kamu hizmeti mahiyetini taşımaktadır. Durum böyleyken, Üniversite özel bütçesi yerine İşletme bütçesinin kullanılmasının nedeni ise; özel bütçede, gelirlerin toplanması ve giderlerin yapılmasında uygulanacak prosedürler ile muhasebe sisteminin yoğunluğunun ve karmaşıklığının, hizmetin sunulmasını veya kalitesini sekteye uğratmasıdır. Yoksa İşletmede kullanılan muhasebe sistemi ve ticari görünümlü faaliyetler, İşletmenin, ticari bir anlayışla hareket etmesi, diğer bir deyişle piyasadaki eğitim talebine karşı her hâlükârda kurs düzenlemesi ve gelir elde etmesi anlamına gelmemektedir.

İkinci olarak; önceki paragrafta izah edildiği üzere, sunulan hizmet, kamu hizmeti mahiyeti taşıdığından; bunun, memurlar ve diğer kamu görevlileri vasıtasıyla yerine getirilmesi gerekmektedir.

Üçüncü olarak; İşletme faaliyetlerinin, kanunlarla verilen asli ve sürekli kamu görevlerine bağlı olarak ortaya çıkması, mevcut bir kaynağın varlığıyla söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla burada mevzuat koyucu, asli ve sürekli kamu görevleri için kullanılan ve zaman zaman atıl kalan ya da kamusal faydası yüksek alanlara kayması gereken kaynakları kullanmayı amaçlamaktadır. Dışarıdan eğitim hizmeti temin etmek ve temin edilen eğitim hizmetiyle eğitim programı düzenlemek, dış kaynaklı bir faaliyet olduğu için İşletme faaliyeti mahiyetini taşımamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, İşletme birimlerince dışarıdan sağlanan eğitim hizmeti ile eğitim programı düzenlenmesi, Anayasa’nın 128’inci ve Yönetmeliğin 1 ve 3’üncü maddelerine aykırı olmaktadır.

Diğer taraftan; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde;

“Bu kanunun amacı; yükseköğretimle ilgili amaç ve ilkeleri belirlemek ve bütün yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının teşkilatlanma, işleyiş, görev, yetki ve sorumlulukları ile eğitim - öğretim, araştırma, yayım, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile ilgili esasları bir bütünlük içinde düzenlemektir.”

Kanun’un “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinin birinci fıkrasında;

“Bu kanun; yükseköğretim üst kuruluşlarını, bütün yükseköğretim kurumlarını, bağlı birimlerini ve bunlarla ilgili faaliyet ve esasları kapsar.”

Aynı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin (c) bendinin birinci fıkrasında;

“(Değişik birinci paragraf: 29/6/2001 - 4702/1 md.) Yükseköğretim Kurumları: Üniversite ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuvarlar, araştırma ve uygulama merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı meslek yüksekokulları ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarıdır.”

Yine aynı Kanun’un “Öğretim üyelerinin görevleri” başlıklı 22’nci maddesinde;

“a. Yükseköğretim kurumlarında ve bu kanundaki amaç ve ilkelere uygun biçimde önlisans, lisans ve lisansüstü düzeylerde eğitim - öğretim ve uygulamalı çalışmalar yapmak ve yap-tırmak, proje hazırlıklarını ve seminerleri yönetmek,

(…)

d. Yetkili organlarca verilecek görevleri yerine getirmek,

e. Bu kanunla verilen diğer görevleri yapmaktır.”

Denilmek suretiyle enstitü ve araştırma ve uygulama merkezleri, yükseköğretim kurumu olarak kabul edilerek, 2547 sayılı Kanun’a tabi tutulmuş; ihtiyaç duydukları eğitim hizmetlerini, öğretim üyeleri marifetiyle temin etmeleri hüküm altına alınmıştır.

Kanun koyucu, eğitim ve öğretimin yeterli düzeyde sağlanması adına, yükseköğretim kurumlarına ait kaynakların sınırlılığını da gözeterek, aynı Kanun’un, 30’uncu maddesi uyarınca emekli öğretim üyelerinin çalıştırılmasına, 31’inci maddesi uyarınca gerek öğretim elemanı yetersizliği nedeniyle, gerekse herhangi bir dersin özel bilgi ve uzmanlık isteyen konularıyla ilgili olarak öğretim görevlisi görevlendirilebilmesine, 34’üncü maddesi uyarınca yabancı uyruklu öğretim elemanı istihdamına, 40’ıncı maddesinin (b) bendi ile 41’inci maddesi uyarınca öğretim üyesi ihtiyacı olan yükseköğretim kurumuna, Yükseköğretim Kurulu kanalıyla görevlendirme yapılmasına cevaz vermiştir.

Ancak; söz konusu Kanun’la yükseköğretim kurumlarına, özel kişi veya kurumlardan eğitim hizmeti alma yetkisini ve hakkını vermemiştir.

Ayrıca Kanun’un 30 ila 41’inci maddeleriyle getirilen uygulamalar, yükseköğretim kurumunun akademik öğretim görevlerine ve öğrencilerine yönelik olup; kurs, eğitim programı gibi üçüncü kişilere yönelik öğretim hizmetlerini içermemektedir.

Bahse konu birimlerce alınan eğitim hizmetleri mukabilinde düzenlenen kursların, mevzuata dayalı olmayan farklı gerekçelerle zaruriyet arz etmesi; mevzuata aykırı olan durumu ortadan kaldırmamaktadır. Zira, eğitimle ilgili ihtiyaçların, bu ihtiyaçların nasıl karşılanacağının ve bunlara ilişkin politikaların belirlenmesi, söz konusu kurumların görevi değildir.

Bu itibarla; gerek 2547 sayılı Kanun, gerekse diğer kanun ve ikincil mevzuatlar, yükseköğretim kurumlarına, hiçbir şekilde dışarıdan eğitim hizmeti alma yetkisini vermemiş olup; aşağıda detayı gösterildiği üzere, adı geçen birimler tarafından alınan eğitim hizmetlerinin, mevzuat hükümlerine aykırı olduğu düşünülmektedir.