Belediye sınırları içerisinde yer alan bazı işletmelerin işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyette bulundukları görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun “İşyeri açma izni harcı” başlıklı 81'inci maddesinde; belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılmasının işyeri açma izni harcına tabi olduğu belirtilmiştir.

14.07.2005 tarihli ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'te belediyeler yetkili idare olarak tanımlanmış olup, söz konusu Yönetmelik’in “İşyeri açılması” başlıklı 6'ncı maddesi ile yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamayacağı ve çalıştırılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Yine aynı maddede işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerlerinin yetkili idareler tarafından kapatılacağı ifade edilmiştir.

Anılan Yönetmelik, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde yetkili idareyi belediye olarak tanımlamaktadır. Dolayısıyla belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesinin ve ruhsatsız faaliyette bulunan işyerlerinin kapatılmasının ilgili belediye tarafından yapılması gerektiği görülmektedir.

Söz konusu hususa, 2021 ve 2022 yılı Sayıştay Denetim Raporlarında da, yer verilmiş olup; Belediye sınırları içerisinde toplam 4.618 adet işyerinin Belediyeden işyeri açma ve çalışma ruhsatı aldığı ancak faal işyeri sayısının 24.105 olduğu göz önünde bulundurulduğunda, ruhsat verilen 4.618 adet işyeri dışında geriye kalan 19.487 adet işyerinin ruhsatsız olarak faaliyette bulunduğu belirtilmiştir.

Konuyla ilgili olarak, 2023 yılında Belediye sınırları içerisinde toplam 4.881 adet işyerinin Belediyeden işyeri açma ve çalışma ruhsatı aldığı görülmüştür. Vergi dairesinden alınan 24.105 mükellef sayısı ile kıyaslandığında bu rakamın oldukça düşük kaldığı anlaşılmaktadır.

Kamu İdaresi cevabında; 24.105 işyerinden 6.990 tanesinin ruhsatlandırıldığı, Belediyeden ruhsat alma yükümlülüğü olmayan işyeri sayısının 6296 (Eczaneler 118, Sağlık Kuruluşları 345, Veteriner Klinikleri 25, Eğitim Kurumları 116, Muhasebeci/Mali Müşavir 254, Dernek/Lokal 450, Pazarcı esnafı 1482, Avukatlar 3506) adet olduğu, denetimler neticesinde 6021 tanesine idari işlem uygulandığı, kalan 4798 tanesinin denetimine devam edildiği ve denetim raporu doğrultusunda eksikliklerin giderilmesi için ilgili birimlere gerekli talimatlar verildiği belirtilmiştir.

Sonuç olarak, işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet gösteren iş yerlerinin tespitine ilişkin mekanizmaların ve kurum içi koordinasyonun güçlendirilerek gelir kaybının en aza indirilmesi yönünde çalışmalara devam edilmesi gerekmektedir.