Belediye adına tapuda kayıtlı olan taşınmazların bedel veya değer tespit işlemlerinin halihazırda yapılmadığı görülmüştür.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in;

“Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında kamu idarelerinin, mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilen ve elden çıkarılan taşınmazlarını, miktar ve değer olarak takip etmek amacıyla kayıt altına almaları gerektiği, ikinci fıkrasında “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar”ın maliyet bedeli, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenlerin ise rayiç değer üzerinden kayıtlara alınacağı,

“Mevcut Taşınmazların Kaydına İlişkin İşlemler” başlıklı Geçici 1’inci maddesinin birinci fıkrasında maliyet bedeli veya rayiç değerler üzerinden muhasebe kayıtlarına alınacak olan taşınmazların bu değerler üzerinden kayıtlara alınıncaya kadar emlak vergi değerleri üzerinden kayıtlarının yapılacağı, fiili envanterlerinin emlak vergi değeri üzerinden en geç 30.09.2014 tarihine kadar tamamlanarak Yönetmelik ekinde yer alan formlara ve cetvellere kaydedileceği; bu taşınmazlara ait bilgilerin muhasebe kayıtları yapılmak üzere muhasebe birimine gönderileceği, muhasebe biriminin de bu taşınmazları 01.10.2014 tarihinde muhasebe kayıtlarından çıkarıp fiili envanter üzerinden kayıtlara alacağı; ikinci fıkrasında Yönetmelik’in 5’inci maddesine göre yapılması gereken işlemlerin 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanacağı, hüküm altına alınmıştır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 25 Maddi duran varlıklara ilişkin “Hesap Grubuna İlişkin İşlemler” başlıklı 187’nci maddesine göre; maddi duran varlıklar hakkında, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in ilgili hükümleri ile bu maddede geçen hükümlere göre işlem yapılacağı ifade edilmiştir. Maddeye göre, edinilen maddi duran varlıkların maliyet bedeli ile hesaplara alınması, bu Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olup hesaplarda yer almayan maddi duran varlıklardan envanter ve değerlemesi yapılanların ise muhasebe birimlerince ilgili maddi duran varlık hesabı ve net değer hesabına kaydedilmek suretiyle hesaplara alınması gerekmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, kamu idareleri tarafından mülkiyetlerinde bulunan taşınmazlarına ilişkin değer tespit işlemlerinin en son 31.12.2017 tarihine kadar maliyet bedelleri ile, maliyet bedelleri tespit edilemiyor ise rayiç değerleri belirlenmek suretiyle gerek taşınmaz sistemine icmal cetvelleri ile gerekse muhasebe sistemine ilgili maddi duran varlık hesapları ile kaydedilmesi gerektiği görülmektedir.

Yapılan incelemelerde ise, tapuda Belediye adına kayıtlı bulunan toplam 1963 adet taşınmazdan 108 adedinin maliyet değeriyle, 1755 adet taşınmazın ise iktisap edildiği tarihte geçerli olan emlak vergi değeri ile muhasebe kayıtlarında yer aldığı, bu taşınmazlar için maliyet bedeli/rayiç değer tespit çalışmalarının halihazırda yapılmadığı tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında, 85 Sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Tebliği uyarınca taşınmazlara yönelik olarak gerekli düzeltme kayıtlarının yapılarak güncelleme işlemlerinin gerçekleştiridiği, varlık kayıtlarının gerçek değerlerine göre kaydedildiği, güncellendiği, komisyonlar tarafından yapılan değerlemenin, rayiç bedele çekilmesi durumunda Yİ-Üfe güncellemesi uygulanacağı için yine aynı değerlere ulaşılacağının bilindiği, taşınmazların gerçek değerlerinin, enflasyon muhasebesine göre güncellendiği ve muhasebe birimi tarafından düzeltme kayıtlarının yapıldığı ifade edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında açıkça ifade edildiği üzere taşınmazların gerçek değeri ile kayıtlanması hususu, İdarece enflasyon düzeltmesi şeklinde değerlendirilmekte, enflasyon düzeltmesi ile taşınmazların gerçek değerine ulaşılacağı düşünülmektedir. Ancak söz konusu değerlendirme mer'i mevzuata aykırılık teşkil etmektedir. Zira genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bilançolarının enflasyon etkilerinden arındırılarak raporlama tarihindeki satın alma gücünü yansıtacak şekilde raporlanması amacıyla getirilen enflasyon düzeltmesinin parasal olmayan kıymetlerin doğru ve gerçek değerleri üzerinden yapılması gerekmektedir. Konu taşınmazlar özelinde incelendiğinde 85 sıra no.lu Tebliğ'in "Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulacak Parasal Olmayan kalemler" başlıklı eki uyarınca 250 no.lu hesapta kayıtlı arsa ve arazilerin gerçek değer veya bedelleri üzerinden yapılması gerekmektedir. Aksi halde anılan Tebliğ'in Enflasyon düzeltmesine yönelik muhasebe kayıtları" başlıklı 6'ncı maddesinin birinci ve ikinci fıkrası hükümleri uyarınca gerçek bedeli ile kayıtlarda yer almayan taşınmazlara uygulanacak enflasyon düzeltmesi işlemi sonucunda 698 Enflasyon Düzeltmesi Hesabı ile 257 Birikmiş Amortismanlar ve Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabında da hataya sebebiyet verilecektir.

Bu kapsamda, tapuda kayıtlı bulunan taşınmazların meri mevzuatta belirtilen bedel veya değerler ile kayıtlanmaması neticesinde 2023 yılı Bilançosu Maddi Duran Varlıklar Hesap grubu itibarıyla doğru bilgi sunmamaktadır.

Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri gereğince, Belediye adına tapuda kayıtlı olan ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulan taşınmazların değer tespit işlemlerinin tamamlanarak maliyet ya da rayiç değer üzerinden kayıtlara alınmasının sağlanması gerekmektedir.