4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin (f) bendi ve 22’nci maddesinin (d) bendinde belirtilen parasal limitler dâhilinde yapılan mal alımlarına ilişkin harcamaların yıllık toplamının, 2023 yılı bütçesine bu amaçla konulan ödeneklerinin %10 unu, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmadan aştığı görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (ı) bendinde; “Bu Kanunun 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin

% 10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.” hükmü yer almaktadır.

Anılan Kanun’un “Pazarlık usulü” başlıklı 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde idarelerin yaklaşık maliyeti 1.439.543,00 TL’ye kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımlarını pazarlık usulü ile temin edebileceği; “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde ise büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin 431.810,00 TL’yi, diğer idarelerin 143.845,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlarını ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulü ile karşılanabileceği belirtilmektedir.

Buna göre Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, gerek 21’inci maddenin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22’nci maddenin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacaklardır.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 62’nci maddesinin (ı) Bendi Kapsamında Yapılacak Başvurulara İlişkin Tebliğ’in “Genel esaslar” başlıklı 4’üncü maddesinin ikinci fıkrasında; Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendine göre, Kanun kapsamında yer alan ve bütçe sahibi olan kamu idarelerinin; Kanun’un gerek 21’inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22’nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacağı, bu oran aşılarak Kuruma yapılan başvuruların reddedileceği,

Üçüncü fıkrasında ise Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ve 22’nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde bütçe sahibi olan kamu idareleri tarafından, yıllık bütçelerine bu amaçla konulan toplam ödenek tutarının dikkate alınacağı; mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine bu amaçla konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı %10 oranının hesaplanacağı,

İfade edilmiştir.

Yapılan incelemede, 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ile 22’nci maddesinin (d) bendine göre yapılan mal alımlarında, aşağıdaki tablodan görüleceği üzere bütçeye bu amaçla konulan ödeneklerinin %10’unun, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmadan aşıldığı tespit edilmiştir.

İdarenin 2023 yılı Bütçesinde mal ve hizmet alımına yönelik olarak ayrılan ödenekler; ödenek tertibi, harcama birimi, alınan ödenek ve harcanan ödenek miktarları, doğrudan temin yöntemiyle yapılan alımlar ile ödeneklere olan oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

T.C. Sayıştay Başkanlığı

İdarenin mali tabloları ve sorumlular tarafından onaylı resmî belgelerin incelenmesinden; mal ve hizmet alımları ile yapım işleri için 97.301.479,67 TL ödenek alındığı, bu ödenekten toplam 97.301.074,81 TL'lik harcama yapıldığı, söz konusu harcamalardan pazarlık (21-f) yöntemiyle 1.260.000,00 TL doğrudan temin (22-d) yöntemiyle 22.532.536,17 TL olmak üzere toplam 23.792.536,17 TL lik alım gerçekleştirilmiştir. Bu miktar, mal ve hizmet alımları ile yapım işleri için ayrılan ödeneklerin ortalama %24,5 ine tekabül etmekte, dolayısıyla doğrudan temin limiti olan %10,00 luk sınır toplamda ortalama %14,5 kadar aşıldığı tespit edilmiştir.

İdare cevabında bulgu konusuna iştirak edildiği, Belediye Başkanlığı bünyesinde 2023 yılı sonuna kadar harcama birimleri için konulan ödeneklere ilişkin harcama birimlerinin mal ve hizmet alımlarından dolayı mevcut ödeneklerinin %10 luk sınır aşımına dikkat edilmemiş olduğu, %10 sınır aşınmına ilişkin ise Kamu İhale Kurumu’ndan herhangi bir izin alınmadığı, konu ilgili olarak personelin yazılı olarak bilgilendirileceği, harcama yetkilileri ve belge düzenleyenlerin daha dikkatli olmalarının sağlanacağı belirtilmiştir.

İdarenin 2023 yılı içerisinde 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 22-d maddesine göre doğrudan temin yöntemi ile yapılan mal ve hizmet alımlarının kanunda öngörülen % 10'luk sınırı aşmasının yasal çerçevede hiçbir meşru gerekçesinin olmadığı düşünülmektedir. Bu nedenle; İdare tarafından, bundan sonraki uygulamalarında doğrudan temin ile yapılacak mal ve hizmet alımı ile yapım işlerinde mevzuatın öngördüğü %10 luk sınırın aşılmamasına özen gösterilmesi, gerektiği durumlarda Kamu İhale Kurulunun uygun görüşünün alınması gerekmektedir.