Belediyenin mülkiyetinde olup kiraya verilmiş olan gayrimenkullerden kira süresi sona erenler için 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri gereği yeniden ihaleye çıkılmadığı, mevcut kira sözleşmelerinin belirli sürelerle birden çok kez uzatıldığı görülmüştür. Söz konusu husus 2017 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da yer almaktadır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Ecrimisil ve Tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde;

“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz(1) malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz. (1)(2)

(Ek cümle: 23/7/2010-6009/24 md.) Ecrimisile itiraz edilmemesi halinde yüzde yirmi, peşin ödenmesi halinde ise ayrıca yüzde onbeş indirim uygulanır. Ecrimisil fuzuli şagil tarafından rızaen ödenmez ise, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır.

İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.

…”

Hükümleri yer almaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinde de “2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75 inci maddesi hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır.” denilmiştir.

2886 sayılı Kanunun yukarıdaki hükümlerinden anlaşılacağı üzere; devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların kira sözleşmeleri sona ermesine rağmen kiracıları tarafından tahliye edilmemesi, kullanılmaya devam edilmesi durumunda mevcut kiracılar işgalci durumuna düşmektedir. Böyle bir durumda fuzuli şagilden, bedeli idarece oluşturulacak komisyonca tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenmesi ve mülki idare amirine başvurularak işgal edilen taşınmazın 15 gün içerisinde tahliyesinin ve idareye tesliminin sağlanması gerekmektedir. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesinde yer alan bu hükümler 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesi gereği belediye taşınmazları hakkında da uygulanacaktır.

Yapılan incelemede; mülkiyeti belediyeye ait olup kiraya verilmiş olan aşağıdaki tablodaki taşınmaz malların sözleşme sürelerinin, kira sürelerinin bitiminde belirli sürelerle ( 1, 2, 3, … yıl) bir veya birden çok kez uzatıldığı, sözleşme süreleri sona eren bu taşınmazların kiralanması için 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 35’inci maddesi gereği yeniden ihale yapılmadığı ve Kanunun 75’inci maddesi hükümlerinin uygulanmadığı görülmüştür.

Tablo 4: Sözleşme Süresi Uzatılan Kiralık Taşınmazlar

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 1’inci maddesinde; belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütüleceği hüküm altına alınmıştır. Kanunun 64’üncü maddesinde kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin on yıldan çok olamayacağı, bazı hususi durumlarda bu sınırın aşılabileceği belirtilmiş, süre uzatımı ile ilgili herhangi bir hükme Kanunda yer verilmemiştir. Kira sözleşme sürelerinin uzatılabileceğine cevaz veren bir hüküm 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda da bulunmamaktadır. Bilakis, 5393 sayılı Kanun 15’inci maddesinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağını ifade etmiştir. 2886 sayılı Kanunun 75’inci

maddesinde ise, kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren işgalin devam etmesi halinde ecrimisil alınacağı, işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek idareye teslim edileceği ifade edilmiştir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle, mülkiyeti belediyeye ait olup kiraya verilen taşınmaz mallardan kira süresi sona erenlerin, ihale yapılmaksızın sözleşmelerinin yenilenmesi veya kira sürelerinin uzatılması mümkün değildir.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemize ait Sayıştay 2017 yılı Denetim Raporunun Belediyemize tebliğ edildiği tarihten itibaren hiçbir şekilde kira süresi uzatımı işlemi yapılmamıştır. 2019 yıl dönemi için sözleşme hükümlerine göre ücretleri alınmakta olup büfe

v.b yerler için sözleşme süresi sonunda tahliye edileceği ve tekrar ihale edilmesi gerektiği kiracılara bildirilmeye başlanmıştır. İşyeri (Tapu tescilli) şeklinde olanlar için ise 2019 yılı sonundan itibaren gerekli bildirimler yapılarak, tahliye ve tekrar ihale edilerek kiraya verilmesi sağlanacaktır.” denilmiştir.

İdarece gönderilen 31.05.2019 tarihli ek cevapta ise; 24.05.2019 tarihli idare cevabının 4’üncü maddesinde yer alan “Belediyemize ait Sayıştay 2017 yılı Denetim Raporunun Belediyemize tebliğ edildiği tarihten itibaren hiçbir şekilde kira süresi uzatımı işlemi yapılmamıştır.” ibaresinin sehven yazıldığı, kira sözleşme süre uzatım işlemlerinin Kasım 2018 döneminden itibaren yapılmadığı, kira sözleşmelerinin süreleri sonunda kiraladıkları gayrimenkulleri tahliye etmeleri için mevcut kiracılara bildirim yapıldığı, tahliyeleri ile birlikte söz konusu gayrimenkuller için yeniden ihale yapılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Bulguda açıklandığı üzere; kira sözleşme süresi sona eren taşınmazların sözleşmelerinin uzatılması mümkün olmayıp 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesi hükümlerine göre tahliyelerinin sağlanması ve yine aynı Kanuna göre ihaleye çıkılarak kiralanması gerekmektedir. İdare cevabında; kira sözleşme süre uzatım işlemlerinin Kasım 2018 döneminden itibaren yapılmadığı, mevcut kiracılara sözleşmelerindeki süreleri sonunda kiraladıkları gayrimenkulleri tahliye etmeleri için bildirim yapıldığı, söz konusu taşınmazların tahliyeleri ile birlikte yeniden kiralanması için ihaleye çıkılacağı ifade edilmiş, taşınmazların tahliyesi için muhataplarına yazılan yazılar cevap ekinde gönderilmiştir.

Bulgu konusu mevzuata aykırı uygulamaya Kasım 2018 dönemi itibariyle son verildiği idare cevabı ve eki belgelerden anlaşılmış olup 2018 yılı geneline ilişkin tespitimiz ise geçerliliğini korumaktadır. Kurum taşınmazlarının kiralama işlemlerinin mevzuatın öngördüğü

esas ve usuller çerçevesinde yapılıp yapılmadığı takip eden yıllar denetimlerinde de incelenmeye devam edilecektir.