Doğrudan teminle yapılan alımların incelenmesi sonucunda; Daire Başkanlıkları tarafından yapılan bazı alımların, ihale edilmesi gerekirken kısımlara bölünmek suretiyle doğrudan teminle gerçekleştirildiği görülmüştür.

Kurum bünyesindeki muhtelif birimlerin 12 ay boyunca her ay tekrarlayan benzer türden ihtiyaçlarının karşılanması için yapılan harcamalar 2018 yılı için belirlenen doğrudan temin limitinin oldukça üzerindedir. Yapılan incelemelerde farklı tarihlerde; Atıksu Arıtma Dairesi Başkanlığının Tüm A.A.T’lerde Kullanılmak Üzere Kamyon Kiralanması işi için 420.694,00 TL tutarında, Su Şebeke ve Arıtma Tesisleri Dairesi Başkanlığının İş Makinası Kiralanması Hizmet Alım işi için 246.518,00 TL tutarında, Kanalizasyon Dairesi Başkanlığının Koruge Boru Alım işi için 313.370,00 TL tutarında ödenek harcadığı görülmüştür. Aynı ihalelerin konusu olabilecek bu alımlar kendi aralarında birleştirilerek ihale edilmek yerine kısımlar halinde yapılmıştır. Bu şekilde, normalde ihale usulüne tabi olarak tek kalemde temin

edilmesi gereken ihtiyaçlar, bölünmek suretiyle ihale yapılmaksızın temin edilmiş olmaktadır.

4734 sayılı kanunun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde: “Aşağıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür:

a) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç), tüzel kişiler.” Denilmektedir.

Aynı kanunun "Tanımlar" başlıklı 4’ncü maddesinde;

"Pazarlık usul: Bu Kanunda belirtilen hallerde kullanılabilen, ihale sürecinin iki aşamalı olarak gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ile gerçekleştirme yöntemlerini ve belli hallerde fiyatı isteklilerle görüştüğü usulü, Doğrudan temin: Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usulü," İfade eder denilmiştir.

Öte taraftan "Temel İlkeler" başlıklı 5’nci maddesinde de;

Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği, bu kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, diğer ihale usullerinin Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabileceği ifade edilmiştir.

Yukarıdaki hükümler birlikte değerlendirildiğinde, pazarlık veya doğrudan temin usulünün ancak bu kanunda belirtilen hallerde kullanılabileceği, bu haller dışında kalan ihtiyaçların temel ihale usulleri olan "Açık ihale" veya "Belli İstekliler Arasında İhale" usullerinden birisi ile temininin zorunlu olduğu ortaya konulmuştur.

Aynı Kanunun 21 ve 22’nci maddelerinde pazarlık ve doğrudan temin usullerinin hangi hallerde kullanılabileceği ayrıntılı olarak ifade edilmiştir. Buna karşılık kurum yaklaşık maliyeti Kanunun belirlediği alt sınırın üstünde kalan ihtiyaçlarını ihale yoluyla karşılamak yerine kısımlara bölmek suretiyle piyasadan doğrudan temin etmeyi tercih etmiştir. Alım konusu ihtiyacın her ay tekrarlaması ve ihtiyaç tutarının gerçekleşen aylık tutara bakıldığında, eşik değerin üzerinde oluşacağının öngörülmemesi, işi kısımlara bölerek doğrudan temin eden kurumun eşik değerlerin altında kalmayı amaçladığını göstermektedir.

Sonuç olarak Kanunun ihale düzenlenmesini zorunlu kılan tutarın oldukça üzerinde kalmasına rağmen sürekli ihtiyaç olarak nitelendirilebilecek mal veya hizmet alımlarının ihale yapılmadan doğrudan temin usulü ile karşılanması mevzuat hükümlerine aykırı olup sürekli ihtiyaç olarak nitelendirilecek alımların ihale mevzuatının gerekli kıldığı ihale şekilleriyle temin edilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Kanunda belirtilen ihale usulleriyle alımı gereken bir ihtiyacın, zikredilen 22 nci maddenin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde adet bazında veya aynı ihale konusu içerisinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmetlerin kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle 4734 sayılı Kanun’un 22 nci maddesinin (d) bendine göre temini yoluna gidilmesi Kanuna aykırılık teşkil ettiği hususuna kurumumuzca azami özen gösterilmektedir.

Bilindiği üzere, 6360 sayılı Yasa ile görev ve hizmet alanımız il sınırı haline gelmiş olup, yaklaşık 650 kilometrelik kıyı şeridini kapsamaktadır. İlimizin turizm bölgesi olması nedeniyle Su, Atıksu ve Kanalizasyon Bakım Onarım İşletme, Yağmursuyu İşletme Ekipleri hizmet standardı gereği 7 gün 24 saat esasına göre hizmet vermektedir. Bu bağlamda acil ihtiyaçların karşılanması ve tüketime göre depolarda belli bir malzeme stoğunun bulundurulması gerekmektedir.

Genel Müdürlüğümüz tarafından merkez ve ilçe şube müdürlüklerinde su ve kanalizasyon yapım, bakım, onarım işlerinde kullanılmak üzere her sene boru alım ihaleleri gerçekleştirilmektedir.

Şöyle ki, 2017 yılı Nisan ayı içerisinde koruge boru, polietilen boru ek parçaları alımı için yaklaşık maliyet çalışmalarına başlanılmıştır. 11.05.2017 ve 03.04.2018 tarihlerinde alımın ihalesi için 4734 Sayılı ihale Kanununun 19. maddesine göre Yönetim Kurulu Kararı alınmış, 15.06.2017 ve 04.05.2018 tarihlerinde ihaleler gerçekleştirilmiştir. İşin sözleşmeleri 11.07.2017 ve 06.06.2018 tarihlerinde imzalanmış ve iş bitim tarihi 08.10.2017 ve 19.08.2018 olarak belirlenmiştir. İhale yolu ile alınan boruların teslimine 07.10.2017 ile 24.07.2018- tarihlerinde başlanmıştır.

Atıksu Arıtma Tesislerinde ihtiyaç duyulan ve biyolojik arıtma sonucu günlük oluşan arıtma çamurlarının susuzlaştırılması ve uzaklaştırılması işlemi için kullanılan, tesislerin sorunsuz bir şekilde işletilmesinde çok büyük öneme sahip Katyonik Polielektrolitin temini açık ihale ile bir yıllık periyotlar şeklinde piyasadan tedarik edilmekte olup, tabloda belirtilen

Katyonik Polielektrolitin teminine yönelik doğrudan teminler, 30.01.2018 tarihinde yapılan açık ihalede yaşanan itiraz sürecinden ve İKN:2017/698796 numaralı sözleşmenin yürütülmesinde yüklenici firmanın sözleşme şartlarını yerine getirmemesi sonucu oluşan fesih işlemlerinden kaynaklanan boşluklardan dolayı sadece yeni ihalenin yapılmasına kadar olan süreçteki ihtiyacı karşılayacak miktarlarda yapılan alımlara ilişkindir.

Yine, Elektrik Makine ve İkmal Daire Başkanlığı aynı zamanda kurumun destek hizmetleri birimi olması nedeni ile diğer birimlerden gelen vinç kiralama taleplerini dikkate alarak piyasa araştırması yapılmış ve ilgili birimlerin talepleri karşılanmıştır. Bu bağlamda, Vinç kiralanması hizmet alımı işi;

1. Diğer birimlerden gelen talepler doğrultusunda yapıldığından ihaleye çıkılacak yaklaşık maliyetin tam olarak tespit edilememesi,

2. Talep edilen vinçler genellikle aciliyet arz eden (Dalgıç pompa sökme, Çekici Tıra Boru Yüklenmesi, Pompa Nakli, Boru Nakli, Jeneratör Nakli, Çamur Yükleme, Sepet ile havuz temizliği yapılması, Forklift ile çalışma gibi) arıza bakım onarım işlerinde kullanılması ve de her talep için ihtiyaç olan vinç türü ve kapasitelerinin farklılıklar taşıması,

3. İhale yapılması durumunda gelecek taleplerin arıza ve onarım işlerine dayalı olması nedeniyle öngörülen miktarın altında kalması durumunda kamu zararı oluşacağı değerlendirildiğinden doğrudan temin ile yapılmıştır.

Dolayısıyla, ihale hazırlık sürecinden, malların teslim süresi arasında kalan süre zarfında ve aynı şekilde belediyelerin asfalt çalışmaları nedeniyle aciliyet arz eden ve beklenmeye tahammülü olmayan su, kanalizasyon ve yağmursuyu hatları, A.A Tesisleri ile diğer acil bakım, onarım ve imalatlarda, ihalede yaşanan itiraz sürecinden ve sözleşmenin yürütülmesindeki fesih işlemlerinden kaynaklı yeni ihalenin yapılmasına kadar olan süreçte doğrudan temin yöntemi tercih edilmiştir." Denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında doğrudan temin ile yapılan alımların parçalara bölünmesinin gerekçelerine yer vermiştir. Bu gerekçeler arasında mevcut ihalelerin iptali, ihale için yaklaşık maliyet tespitinde yaşanan zorluklar ve temin edilen malzemelerin niteliği gereği ne miktarda ihtiyaç duyulacağının önceden tespit edilememesi gösterilmiştir.

Bulguda kurum tarafından parçalara bölünerek yapılan bütün alımlara yer verilmemiş, örnek olması açısından 3 kalem Katyonik Polielektrolit,Koruge Boru Alımı Vinç Kiralanması

işine yer verilmiştir.

İdare her nekadar ihtiyaç miktarının önceden tespit edilemediğinden veya yaklaşık maliyetinin tespit edilemedğinden bahsetse de önceki yıllarda da idarece aynı alımların yapıldığı, bu alımların yaklaşık maliyetinin idarece tespit edilmesinin mümkün olduğu, 2017 yılında yine idarece yapılan vinç kiralamaları ya da boru alımlarının miktar olarak da idareye belli oranda fikir vereceği düşünülebilir.

Mal alımlarının parçalara bölünmesi 2017 yılında da tespit edilmiş ve denetim raporunda yer verilmiştir. İdarece gereken özen gösterilerek Kamu İhale Kanunu’nda yer alan mevzuat hükümlerine göre ihale usullerinden biriyle teminlerin yapılması gerekmektedir.