Kamu idaresince bazı yapım işi ihalelerinde teknik şartnamede belirtilen özellikleri taşımayan araçların çalıştırıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanun’un 12’nci maddesinde, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini gösteren idari ve teknik şartnamelerin hazırlanmasına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu maddeye göre, ihale konusu işlerin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği ve belirlenecek olan teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması gerektiği, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlamasının zorunlu olduğu hüküm altına alınmıştır.

Böylelikle, ihale konusu işte kullanılacak makine, malzeme ve ekipmana ilişkin olarak teknik kriterlerin teknik şartnamelerde belirlenmesine imkân tanınmıştır.

Yapılan incelemede, bazı yapım işi ihaleleri kapsamında tedarik edilen araçların söz konusu şartnamelerde belirlenen model yılı şartını taşımadığı, buna rağmen teknik özellikleri sağlamayan araçların yükleniciye bildirilmediği, dolayısıyla şartname hükümlerine aykırı olarak söz konusu araçlarla işin yürütüldüğü anlaşılmıştır.

Örneğin 2021/349795 kayıt numaralı ihaleye ait Teknik Şartnamenin “Yüklenicinin Tedarik Edeceği Hizmet ve İmkanlar” başlıklı 10’uncu maddesinde, yüklenici tarafından kontrollük hizmetlerinde kullanılmak üzere en fazla 3 yaşında 4 binek aracın, çalışmanın sürdüğü hafta içi, hafta sonu, gündüz ve gece de dahil olmak üzere temin edileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak işin icrasında kullanılan araçlara ilişkin bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda; model yılı 2015 olan iki adet binek aracın uygulama safhasında kullanıldığı, dolayısıyla teknik şartnamede belirtilen model yılı şartını taşımadığı tespit edilmiştir.

Diğer bir örnek ise 2022/815279 kayıt numaralı ihaleye ait Teknik Şartnamenin “Yüklenicinin Tedarik Edeceği Hizmet ve İmkanlar” başlıklı 10’uncu maddesinde, yüklenici tarafından kontrollük hizmetlerinde kullanılmak üzere en fazla 3 yaşında 2 binek aracın temin edileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak işin icrasında kullanılan araçlara ilişkin bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde; uygulama safhasında model yılı 2017 ve 2018 olan araçların kullanıldığı dolayısıyla teknik şartnamede belirtilen model yılı şartını taşımadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; söz konusu binek araçların yer teslim tarihi ile birlikte yüklenici firmalar tarafından teknik şartnameye uygun olarak Fen İşleri Müdürlüğüne teslim edildiği, zaman içerisinde kiralama sürelerinin dolması veya çeşitli arızalar nedeniyle araçların yüklenici firmalar tarafından değiştirilip Fen İşleri Müdürlüğüne teslim edildiği, binek araçların değişimi esnasında araç kiralama şirketlerindeki piyasadaki mevcut kiralık araç talebinin fazlalığından kaynaklı ve Covid-19 salgını dönemindeki araç tedariklerindeki sorunlardan dolayı araç teminlerinde sorunlar oluştuğu, araç bulunamadığı durumda yüklenici firmanın, piyasa koşulları dolayısıyla bulunabilen kiralık binek araçları veya kendi malı olan binek araçları Fen İşleri Müdürlüğüne teslim ettiği, denetim sırasında teslim edilen araç ruhsatlarının mevcut durumda kullanılan binek araçların ruhsatları olduğu ifade edilmiştir.

İhale edilen yapım işlerinde teknik yeterliğin belirlenmesi için teknik şartnamelerde belirlenecek kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlaması ve sözleşme konusu işin sözleşme hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilmesine yönelik olması pek tabii bir gereklilik olup istenen teknik özellikler de ihale dokümanlarında belirtilmiştir. Her ne kadar İdare yukarıdaki sebeplerin teknik kriterleri sağlamayan araçların işin icrasında kullanılmasına gerekçe gösterilmiş olsa da, ihale dokümanında belirtilen teknik kriterleri sağlamayan araçların yükleniciler tarafından teslim edilip işin icrasında kullanılmasının ve İdare tarafından bu konuda herhangi bir bildirimin de yapılmamasının mevzuata aykırı ve işin icrası safhasında fırsat eşitliğini ve rekabeti engelleyici bir uygulama olduğu değerlendirilmektedir.

Bu itibarla, teknik şartnamelerde belirlenen özelliklerin işin yürütülmesi için gerekli olduğu kabulünden hareket ile sözleşmenin uygulanması sırasında, teknik şartnamelerde belirlenen teknik kriterlerin işin yürütülmesi sırasında sağlanıp sağlanmadığının her aşamada kontrol edilmesi, aykırılık durumlarında ise teknik kriterleri sağlamaya yönelik idari işlemlerin yapılması önem arz etmektedir.