Karar Künyesi
Büyükşehir Belediye Meclisinin, borçlanma işlemleri ile Belediye şirketlerinde sermaye artırılması konularında 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’na uygun olmayan şekilde Büyükşehir Belediye Başkanına yetki devrinde bulunduğu tespit edilmiştir.
Büyükşehir belediye meclisinin görevlerinin neler olduğu 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nda ayrıntılı olarak düzenlenmemiştir.
5216 sayılı Kanunun 28’inci maddesinde “Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri hakkında da uygulanır.” denilmektedir.
Bu itibarla, büyükşehir belediye meclisinin görev ve yetkilerine ilişkin hususlar; 5216 sayılı Kanun, 5393 sayılı Belediye Kanunu ile ve ilgili diğer kanunlarda düzenlenmiştir.
5393 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinde belediye meclisinin görev ve yetkileri sayılmıştır. Anılan maddesinin birinci fıkrasının; bendinde <i>“Borçlanmaya karar vermek.”,</i>
bendinde ise “Bütçe içi işletme ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na tâbi ortaklıklar kurulmasına veya bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artışına ve gayrimenkul yatırım ortaklığı kurulmasına karar vermek.” belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
5216 sayılı Kanun’un “Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 18’inci maddesinin (c) bendinde; “c) Büyükşehir belediye meclisi ve encümenine başkanlık etmek, bu organların kararlarını uygulamak.” hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Kanun’un “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) ve bentlerinde;
“d) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.
e) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketler, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı; yüzde onunu geçen iç borçlanma için ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayı ile yapabilir.” denilmektedir.
Bu çerçevede, Belediyenin mali piyasalardan “borçlanması” ile sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketlerde “sermaye artırılması” konularında işlem tesis edilebilmesi için Büyükşehir Belediye Meclisinin karar alması gerekmekte olup, Belediye Meclisinin görev ve yetkilerini gerek 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda gerekse 5216 sayılı
Büyükşehir Belediye Kanunu’nda Büyükşehir Belediye Başkanına devredebileceğine dair bir hükme yer verilmemiştir.
Danıştay 10. Dairesinin 2018/5547 Esas ve 2022/3535 Karar Nolu 23.11.2005 tarihli kararında; “Genel olarak yetki devri, “bir konuda karar almak, eylemde bulunmak veya emir vermek hakkını başkalarına devretmek ve elde edeceği sonuçlardan onu sorumlu tutmak” biçiminde tanımlanmaktadır. Yetki devrinin, ancak kanunun açıkça izin vermesi halinde ve yine açıkça izin verdiği konular hakkında yapılabileceği ilgili kanunlarda ve yargı içtihatlarında kabul edilmektedir.” denilmektedir.
Yapılan incelemede, Büyükşehir Belediye Meclisinin 28.11.2022 tarihli ve 624 sayılı Kararında yer alan “2023 Mali Yılı Bütçe Kararnamesi’nin;
20’nci maddesinde; “Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile, bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğumuz şirketlerin hizmetlerinin yürütülmesi sırasında ihtiyaç duyulan finansmanın temini için, iç ve dış kaynaklı borçlanmalar çerçevesinde, yurtiçi bankaların ilgili şubelerinden, 5393 sayılı Kanun'un 68/d bendi uyarınca kesinleşmiş bütçe gelirinin bir buçuk katını geçmeyecek şekilde kredi kullanılabilmesi, ilgili bankalardan teminat mektubu alınabilmesi, rehin, kefalet ve temlik sözleşmelerinin imzalanabilmesi ve bunun karşılığında borçlanma yapılabilmesi, ayrıca gayrimenkul ipoteği ve teminat (teminat mektubu) vermeye, idaremiz adına, ulusal ve uluslar arası fon kuruluşlarından hibe yoluyla finansman temini sağlanması konusunda başvuru yapmaya, Büyükşehir Belediye Başkanı yetkilidir.”,
21’inci maddesinde “Sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğumuz, Belsan İmar İnşaat Gıda Sanayi ve Tic. AŞ, Beltur Sosyal Hizmetler Kültür Turizm San. ve Tic. AŞ, Beltaş İrnar Sanayi ve Ticaret AŞ, Şanbel Enerji Ticaıet ve Sanayi AŞ, Belper Hizmet San ve Tic. AŞ Urfa Kültür ve Bilişim AŞ ve Belsun İnşaat San. ve Tic. Anonim Şirketlerine Sermaye artırılması konusunda, Büyükşehir Belediye Başkanı yetkilidir.” denilmek suretiyle Büyükşehir Belediye Meclisinin söz konusu hususlardaki yetkisini Büyükşehir Belediye Başkanına devrettiği görülmüştür.
Büyükşehir Belediyesince, 2023 yılı faaliyet döneminde yukarıda yer verilen Büyükşehir Belediye Meclisinin genel yetki devrine istinaden mali piyasalardan borçlanma işlemleri ile sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketlerde genel kurul kararları ile sermaye artış işlemlerinin gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.
Büyükşehir Belediyesinin iç ve dış borçlanma işlemleri ile sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketlerde sermaye artırılması konularında; gerek 5393 sayılı Belediye Kanunu, gerekse 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nda açıkça yetki devri yapılabileceğine dair bir hükme yer verilmediğinden Büyükşehir Belediye Meclisine ait olan bu yetkilerin, Büyükşehir Belediye Meclisinin kararı ile Büyükşehir Belediye Başkanına devredilmesinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesinde, her bir iç ve dış borçlanma talebi ile sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu her bir şirket için sermaye artış talebi için ayrı ayrı olmak üzere Büyükşehir Belediye Meclisinde görüşülerek karar alınması, bu kararların uygulanmasına ilişkin iş ve işlemlerin Büyükşehir Belediye Başkanı tarafından yürülmesi gerekmektedir.