Maltepe Belediyesinin, işletmelerin ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin; Sabit ve Mobil Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri

Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik hükümlerine uygun olmayan çalışmaları bulunmaktadır.

Sabit ve Mobil Haberleşme Altyapısı veya Şebekelerinde Kullanılan Her Türlü Kablo ve Benzeri Gerecin Taşınmazlardan Geçirilmesine İlişkin Yönetmelik’in “Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 4’üncü maddesinde; elektronik haberleşme altyapı bilgi sistemi (EHABS): elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren işletmecilerin altyapılarına ilişkin bilgilerin kaydedildiği sistemi, geçiş hakkı: işletmecilere, elektronik haberleşme hizmeti sunmak için gerekli şebeke ve altyapıyı kurmak, kaldırmak, bakım ve onarım yapmak gibi amaçlarla kamu ve özel mülkiyet alanlarının altından, üstünden ve üzerinden geçmeleri için tanınan hakları, geçiş hakkı ücreti: işletmecinin, geçiş hakkı karşılığında geçiş hakkı sağlayıcısına ödeyeceği ücreti, geçiş hakkı sağlayıcısı (GHS): geçiş hakkına konu olan kamuya ait ya da kamunun ortak kullanımında olan taşınmazlar da dahil olmak üzere taşınmazın sahipleri ve/veya taşınmaz üzerindeki hak sahiplerini, işletmeci: yetkilendirme çerçevesinde elektronik haberleşme hizmeti sunan ve/veya elektronik haberleşme şebekesi sağlayan ve altyapısını işleten şirketi olarak tanımlanmıştır.

Aynı Yönetmelik’in “İlkeler” başlıklı 5’inci maddesine göre; ülke kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması, etkin ve sürdürülebilir rekabet ortamının sağlanması, geçiş hakkı taleplerinin yasal süre içerisinde cevaplanması gibi temel ilkelerin geçiş hakkı uygulamasında esas alınması gerektiği belirtilmiştir.

Yönetmelik’in “Başvuru ve değerlendirme” başlıklı 6’ncı maddesinde göre; işletmeci tarafında yapılan başvurunun değerlendirilmesine istinaden Bakanlık tarafından kullanım onayı verilmesi durumunda; Hazinenin özel mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar ile mülkiyeti veya tasarrufu belediyelere ve kamu kurum ve kuruluşlarına ait taşınmazlar ile 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında kalan yerlerde geçiş hakkını kullanacak işletmeci, ilgili GHS’ye Ek-2’de yer alan belgeler (Başvuru dilekçesi, yetki belgesi, kurulacak alt yapı projesi ve taahhütname) ve Bakanlıktan alınan kullanım onayı ile birlikte başvuruda bulunur. GHS kendisine yapılan geçiş hakkı talebi başvurularını mevzuat çerçevesinde en geç altmış gün içerisinde sonuçlandırır ve sonucunu işletmeciye bildirir. Geçiş hakkı talebinin reddedilmesi durumunda yapılan bildirimde red gerekçeleri açıkça belirtilir.

Yönetmelik’in “Geçiş hakkına ilişkin anlaşma” başlıklı 8’inci maddesine göre; bu Yönetmelik kapsamında işletmeci ve GHS; 5’inci maddede belirtilen ilkeler doğrultusunda

geçiş hakkına ilişkin anlaşmaları serbestçe yapabilirler. Geçiş hakkı anlaşması imzalandıktan sonra uygulama sürecinde taraflar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklar, ilgili mevzuat hükümleri kapsamında çözümlenir. Taraflardan herhangi birinin talep etmesi durumunda Bakanlık konu hakkında gerekli değerlendirmeyi yaparak görüşünü bildirir. Geçiş hakkına ait ücretlerin ödeme şekli, geçiş hakkına ilişkin anlaşmada yer alır.

Yönetmelik’in “Geçiş hakkı ücretleri” başlıklı 9’uncu maddesinde; Geçiş hakkı kullanımında gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine ait mülkiyet alanları dışında kalan yerler için GHS tarafından, geçiş hakkını kullanan işletmeciden talep edilen geçiş hakkı ücreti, Geçiş Hakkı Ücret Tarifesinde belirtilen fiyatları aşamayacağı belirtilmiştir. Ekte yer alan bu tarifeye göre; Büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve büyükşehir belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerlerin metresi 1,00 TL; Büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerlerin metresi 0,70 TL olarak belirlenmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden ve açıklamalardan anlaşılacağı üzere, geçiş hakkı uygulamasında hem geçiş hakkı sağlayıcılarının (idarelerin) hem de geçiş hakkı kullanıcılarının (işletmelerin) 5’ inci maddede belirtilen temel ilkelere uyma yükümlülüğü bulunmaktadır.

Belediyelere ait taşınmazlarda geçiş hakkını kullanacak işletmeciler ilgili idareye, başvuru dilekçesi, yetkilendirildiğine dair Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumundan alınacak belge, kurulacak altyapıya ilişkin proje dosyası (altyapının kurulacağı güzergahın koordinatları, uzunluğu, yeraltı tesisinde yapılacak kazının genişliği ve derinliği, tesisin kapasite bilgileri, projenin tamamlanma süresi ve benzeri geçiş hakkına ilişkin bilgiler) ve taahhütname ile birlikte başvuruda bulunması gerekmektedir.

İdarelere yapılan geçiş hakkı talebi başvuruları ilgili mevzuat çerçevesinde sonuçlandırılmaktadır. İşletmeler ile idareler arasında geçiş hakkına ilişkin anlaşmalar serbestçe yapılmakta, bu anlaşmalarda geçiş hakkına ait ücretlerin ödeme şekline ve diğer hususlara ilişkin açıklamalara yer verilmektedir. Anlaşma imzalandıktan sonra uygulama sürecinde taraflar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklar, ilgili mevzuat hükümleri kapsamında veya taraflardan herhangi birinin talep etmesi durumunda; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı konu hakkında gerekli değerlendirmeyi yaparak görüşünü bildirmektedir.

İdareler tarafından, geçiş hakkını kullanan işletmecilerden talep edilen geçiş hakkı ücreti, geçiş hakkı ücret tarifesinde büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve büyükşehir

belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerlerin metresi 1,00 TL; büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde kalan ve ilçe belediyelerinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerlerin metresi 0,70 TL olarak belirlenmiştir.

Yapılan incelenmede; Maltepe Belediyesinin, geçiş hakkı bedeline yönelik herhangi bir tahakkuk ve tahsilat yapmadığı, Maltepe ilçe belediyesinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerlere ait geçiş hakkı bedellerinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından tahakkuk ve tahsil edildiği, bu yerlerde çalışma yapan işletmelerin ise Maltepe belediyesine herhangi bir başvuruda ve bildirimde bulunmadığı tespit edilmiştir.

İdarenin çeşitli kurumlar ile yazıştığı görülmüş ise de; öncelikli olarak tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerlerde faaliyet göstermiş ve gösterecek olan işletmecilerin tespitinde ve takibinde gerekli çalışmaları yapması gerekmektedir. Yönetmelik gereği işletmeler, kurulacak altyapıya ilişkin proje dosyasını ve geçiş hakkına ilişkin bilgileri başvurduğu idareye ibraz etmek zorundadır. Ayrıca işletmelerin Yönetmelik’ten doğan yükümlülük gereği, geçiş hakkına ilişkin anlaşma ve ekleri ile değişikliklerini, her türlü bilgi ve belgeyi süresi içerisinde eksiksiz ve doğru olarak EHABS’a kaydetmesi gerekmektedir. Dolayısıyla Maltepe belediyesinin geçiş hakkı bedeline ilişkin tahakkuk tespitini yapmasına olanak sağlayan uygulamalar mevcuttur. Bu nedenle işletmeler ile “Geçiş hakkına ilişkin anlaşma” kapsamında çalışma yapılması, ilgili kurumlar ile de tam ve sağlıklı yazışmaların yapılması faydalı olacaktır. Maltepe ilçe belediyesinin tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerlere ilişkin geçiş hakkı bedellerinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından tahakkuk ve tahsil edilmesi Yönetmelik hükümlerine uygun değildir. Şöyle ki, Yönetmelik ekinde ilçe belediyelerinin sorumluluğunda bulunan yerler ayrı olarak düzenlenmiştir.

Denetim tespitine binaen, İdare tarafından; 24.03.2021 tarihli ve 1377412 sayılı yazı ile Belediye tasarrufunda ve/veya sorumluluğunda olan yerlerde faaliyeti bulunan geçiş hakkı sağlayıcılarının ve bu yerlere ilişkin geçiş hakkı metre bilgilerinin bildirilmesi için Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından bilgi/veri istenildiği, ilgili Bakanlıktan verilecek olan cevaba göre geçiş hakkı bedellerinin tahakkuk işlemlerine başlanılacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak, Maltepe Belediyesi tarafından; geçiş hakkı bedellerinin takip, tahakkuk ve tahsil süreçlerinin daha etkin yürütülmesi, işletmelerin geçiş hakkı sürecine uygun çalışma yapması mevzuata uygun olacaktır.