Yapılan incelemelerde, Büyükşehir Belediye İktisadi Teşebbüslerinin sürekli zarar etmesi sebebiyle her yıl idare tarafından sermaye artırımına gidildiği görülmüştür. 2014-2020 yılları arasında büyükşehir belediyesinin zarar eden şirketleri için yapmış olduğu sermaye artırım tutarı 2.758.302.706,29 TL olarak tespit edilmiştir.

Büyükşehir belediyesinin ulaşım, alt yapı, kültürel faaliyetler gibi yerel idarelerin yapması gereken sosyal maliyet açısından katlanılması zorunlu sosyal hizmetlerle iştigal eden şirketleri olduğu gibi fuar, park, restoran, tesis işletmeciliği gibi ticari faaliyeti esas alan, kar edilmesi muhtemel faaliyetlerle iştigal edilen iktisadi teşebbüsleri de mevcuttur.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesinde ; “Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir…” denilmek suretiyle büyükşehir belediyelerinin iktisadi teşebbüslerine Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belirtilen yerlerin işletmesinin devredebileceği hüküm altına alınmıştır.

Kamu idaresi cevabında belediye şirketlerinin belediye hizmetlerinin daha etkili, verimli, ekonomik şartlarda sunulması, değişen ekonomik ve sosyal şartlar gereği bürokrasiden uzak hizmetlerin hızlı yürütülmesini sağlamak amacıyla kurulduğunu, belediye hizmetleri faaliyetleriyle iştigal edilmesi sebebiyle kar amacı güdülmediği, son dönemlerde Büyükşehir Belediyesinin sorumluluk alanlarının genişlemesi sebebiyle işletme ve personel maliyetlerinin arttığı ayrıca ulaşım, alt yapı, kültürel faaliyetler alanında hizmet veren şirketlerinin hizmet sunumuna ilişkin maliyetlerinin katlanarak arttığı belirtilerek sürekli zarar edilmesinin sebepleri izah edilmiştir. Ayrıca belediye şirketlerinin zararlarının ülke genelinde bulunduğu da vurgulanmıştır.

Ancak İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından belirtilen madde hükmüne istinaden, bu yerlerin kendi şirketlerince işlettirilmesi ile Büyükşehir Belediye ihalelerinin bu şirketlerce yüklenilmesi gibi usullerle belirli alanlarda şirketlere kaynak aktarımı yapılmasına rağmen, bu şirketlerin sürekli zarar ettiği bu zararların ise ulaşım, alt yapı, kültürel faaliyetler de olduğu gibi hafriyat, fuar, park, restoran, tesis işletmeciliği gibi kar edilmesi olağan şirket faaliyetlerinde de olduğu görülmüştür. Ayrıca herhangi bir faaliyette bulunmamasına rağmen iki şirkette de sabit giderlerin karşılanması amacıyla sermaye artırımında bulunularak şirket zararının karşılandığı da tespit edilmiştir. Yine bazı şirketlerin personel maliyetini bile karşılayamaması şirket yönetimlerinde zaafiyetlerin yaşandığını göstermeketedir.

Belediyeler mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçları karşılamak üzere kurulan idari mali özerkliğe sahip belirli görev ve sorumluluklar yüklenmiş kamu tüzel kişilikleridir. Bu görev ve sorumluluklar 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinde belirtilmiş olup ilgili maddede ekonominin ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerinin belediyelerin görev ve sorumluluklarından olduğu açıkça vurgulanmıştır.

2019 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da belirtildiği üzere belediyelerin ekonomi ve ticari alanda rol almasının en kolay yöntemi olarak seçilen iktisadi teşebbüslerin belediyenin sosyal maliyet olarak yüklenmesi zorunlu alanlarda zarar etmesi makul karşılanması gerekirken; hafriyat, fuar, park, restoran, tesis işletmeciliği gibi kar edilmesi olağan belediye faaliyetlerinde ise kar elde edilmesi ve elde edilen bu kar sonucu büyükşehir belediyesi bütçesine katkıda bulunulması gerekmektedir.