Erzurum Büyükşehir Belediyesi Meclis kararı olmadan, şirket yönetim kurulu kararı ile diğer belediye şirketlerinden borçlanılmış ve 2020-2021 yıllarından alınan toplam 4.895.000,00 TL borcun, 195.000,00 TL’lik kısmı nakit, kalanı alacağın temliki yoluyla şirket hesaplarına aktarıldığı tespit edilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Borçlanma” başlıklı 68'inci maddesinin (e) bendinde; belediyelerin sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, 213 sayılı VUK'a göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı, yüzde onunu geçen iç borçlanma için ise, meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayı ile yapabilecekleri hüküm altına alınmıştır.

Anılan yasa hükmüne aykırı olarak, Ejder A.Ş. 24.03.2021 tarih 2021/10 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile Erzurum Büyükşehir Belediyesi iştirak şirketlerinden limitsiz borçlanma kararı almıştır.

Bu çerçevede, Ejder AŞ Büyükşehir Belediyesinin şirketlerinden Kariyer Organizasyon İnsan Kaynakları Toplu Ulaşım İnşaat Taah. Enerji Tic .San. A.Ş.'ye (Kariyer A.Ş). 2021 yılında 1.395.000,00- TL borçlanmıştır. 2020 yılında ise, belediye meclisi veya yönetim kurulu kararı olmaksızın aynı şirketten 3.500.000,00 TL borç alınmıştır. Ejder AŞ yönetim kurulunun borçlanma yetkisi olmadığı halde, 2020 ve 2021 yıllarında toplam 4.895.000,00-TL borçlanmıştır.

Öncelikle belirtmek gerekir ki; 5393 sayılı Kanun belediye meclisinin borçlanmaya ilişkin kararlarını sınırlamıştır. Kanun’un 68’inci madde hükmüne göre, belediye meclisi belediye şirketlerine limitsiz borçlanma yetkisi veremez.

Ayrıca Erzurum Büyükşehir Belediyesinin % 100 sermayesine sahip olduğu bu iki şirket arasında herhangi bir ticari borç/alacak ilişkisi bulunması da mümkün değildir. Buna rağmen, 2020 ve 2021 yıllarında alınan borcun tamamı, temlik hakkı mevzuatla kısıtlanmış olan Erzurum Büyükşehir Belediyesinin personel şirketi Kariyer AŞ tarafından alacağın temlikiyle ödenmiştir.

Ayrıca yapılan incelemede; söz konusu temlikin noter tarafından onaylanmadığı görülmüştür. Hizmet Alımlarına Ait Tip Sözleşmesi’nde “Temliknamelerin noterlikçe düzenlenmesi ve idare tarafından istenilen kayıt ve şartları taşıması zorunludur.” denilmektedir. Aynı şekilde, Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin “Ödemenin kimlere yapılacağı” başlıklı 7/g maddesine göre; noterce onaylanmış alacak temliknamesinin varlığı halinde ödemenin alacağı temellük eden kişiye yapılması gerekmektedir.

Türk Borçlar Kanunu’na göre, temlikin yazılı şekilde yapılması yani yazılı bir temlik sözleşmesinin varlığı şekil şartı olarak yeterli iken, kamudan olan alacakların temlikinde böyle bir sözleşmenin ayrıca noterce onaylanmış olması da gerekmektedir. Dolayısıyla, noter onaylı olmayan sözleşmeye istinaden kamudan olan alacaklarda hak sahibi (alacaklı) sıfatının kazanılması yasal olarak mümkün değildir. Anılan yasal düzenlemeler çerçevesinde, alacağın temliki ile Ejder AŞ’ye borçlu duruma gelen Erzurum Büyükşehir Belediyesinin söz konusu borcu ödemesi mevzuatla kısıtlanmış olduğu için ödenmemesi gerekir.

Şirket cevabında, 2020 ve 2021 yılında yaşanılan dünya çapındaki covid-19 salgını nedeni ile belirli dönemlerde faaliyetini durdurmak ya da kısmı olarak çalışmak durumunda kaldığını, bu salgının olumsuz etkileri nedeni ile şirketin nakit desteğe ihtiyaç duyduğu için söz konusu borçlanmaların yapıldığını, 2022 yılı içerisinde borçlanmaların durdurulduğunu ve borçların ödendiğini, 2022 yılı ilgili borçlanmaları için meclis kararı alındığını belirtmiştir. Yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler nedeniyle; Ejder AŞ mali bütçenin yetersizliğini ve salgın nedeniyle faaliyetlerini kısmen veya tamamen durdurmak zorunda kaldığını gerekçe göstererek gerçekleştirdiği yetkisiz borçlanma, asıl borçlu Büyükşehir Belediyesinin ödeme yetkisinin olmadığı karşılıksız bir alacağa dönüşmüş olmaktadır.

Şirket borçlanmasında Belediye Kanunu hükümlerine; alacağın temlikinde ise, Borçlar Kanunu ile ilgili diğer yasal düzenlemeler gözetilerek, şirketin borçlanma amacına uygun yöntemlerin seçilmesi önem arz etmektedir.