Belediyeye ait taşınmazların kayıt işlemlerinin yapılmasında, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulmadığı görülmüştür.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanununun “Taşınır ve Taşınmaz İşlemleri” başlıklı 44’üncü maddesinde;

“Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince, taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgali malların tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir. Bu malların kaydı ile mal yönetim hesabının verilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” denilmektedir.

02.10.2006 Tarih ve 26307 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in “Kayıt Şekli” başlıklı 7’nci maddesine göre; kamu idaresi taşınmazları için, Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formu, Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar Formu, Orta Malları Formu ve Genel Hizmet Alanları Formunun düzenlenmesi gerekmektedir.

Yine aynı yönetmelik hükümlerine göre; kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince hazırlanan bu formlar taşınmaz icmal cetvelleri hazırlanmak üzere mali hizmetler birimine gönderilir. Mali hizmetler birimince bu formlar konsolide edilerek bu Yönetmeliğin ekinde (Ek 7) bulunan örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvelleri oluşturulur.

Aynı yönetmeliğin “Cins Tashihlerinin Yapılması” başlıklı 10’uncu maddesinde de; “Kamu idareleri; mülkiyetlerinde, yönetimlerinde ve kullanımlarında bulunan

taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kaydının birbirine uygun olmaması durumunda, tapu kayıtlarında cins tashihinin yapılması için gerekli işlemleri yaparlar” ve “Kayıt değişikliği işlemleri” başlıklı 11’inci maddesine göre; “(1) Kadastro, imar, ifraz, tevhid, cins tashihi, yüzölçüm değişikliği, kat mülkiyeti tesisi, kamuya terk gibi nedenlerle taşınmazda meydana gelebilecek değişikliklerde kayıtlar kapatılıp oluşan taşınmazlar esas alınarak yeni kayıt tesis edilir.(2) Terkin, satış, devir gibi mülkiyeti sona erdiren durumlarda sona eriş nedeni açıklanarak kayıt kapatılır.” Hükümleri yer almaktadır.

Bu hükümlere rağmen, kurum mülkiyetinde bulunan taşınmazlar için, yönetmelikte öngörülen formlar ve icmal cetvelleri oluşturulmamıştır. Taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kayıtlarının birbirine uygun olmasına yönelik çalışmalar yapılmamıştır. Bu işlemlerin yapılmamış olması nedeniyle taşınmaz kayıt kontrol yetkililerince düzenlenen taşınmaz kayıtları bilançoda gerçek durumu yansıtmamaktadır.

Belediye mülkiyetinde bulunan taşınmazların 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ile 252 Binalar Hesabı Bilançoda;

250 Arazi ve Arsalar Hesabı Kalanı 87.075.851,05 TL; 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı Kalanı: 169.372.919,32 TL; 252 Binalar Hesabı Kalanı: 61.228.001,37 TL olarak görülmektedir. Toplamda ise Taşınmazların değeri 317.676.771,74 TL’dir.

Oysa 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri ile 252 Binalar Hesaplarının taşınmaz icmal kayıtlarındaki tutarları ekli tabloda görüldüğü üzere 68.397.808.986,59 TL olup arada -68.080.132.214,85 TL Bilançoda eksik kayıt bulunmaktadır.

T.C. Sayıştay Başkanlığı

Tablo 10: Taşınmazların Bilanço Değerleri Tablosu

Tablo 11: Taşınmaz İcmal Cetveli Taşınmaz değerleri ile Bilanço Farkları

Kamu idaresi cevabında; “Hesap denkliklerinin sağlanması için inceleme yapılmış farkın yapım işleri kapsamından gelen Hak ediş bedellerinin 258 nolu hesaba alınıp, Geçici kabul ile birlikte 251-252 nolu hesaplara alınmasından kaynaklandığı tespit olunmuştur. Özellikle yapım işi bedelleri 258’den 251 nolu hesaba aktarılan yol, kaldırım, üst geçit, kanalizasyon ve su isale hatları 258 nolu hesaptan alınıp tamamlanmasına müteakip 251 nolu hesaba alınmıştır. Ve tapu kayıtlarına bir yansıma olmadığı için Emlak İstimlak Müdürlüğü taşınmaz icmal cetveline yansımamıştır. Burada esas alınması gereken kaydın bilanço verilerinin de alınması doğru olacaktır.

Bu sebepledir ki taşınmaz icmal cetveli ile Bilanço hesabında yer alan özellikle 251 nolu hesap kayıtlarının tutması mümkün olmayacaktır. Bundan sonraki kayıtlarımızda daha dikkatli olup diğer hesaplar bazında denklik sağlanmasına çalışılacaktır.” denilmiştir.

Sonuç olarak Belediye mülkiyetinde bulunan taşınmazların Bilançoda; 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ile 252 Binalar Hesabındaki kayıtlı değerleri ile bu hesapların taşınmaz icmal cetvelleri tutarları arasındaki kayıt farkı olan 68.080.132.214,85 TL ile ilgili olarak kurum cevabında; 2019 yılı itibariyle kayıtlarımızda daha dikkatli olunacak ve bu hesaplar bazında denklik sağlanacaktır denilmiştir.

2018 yılı mali tablolarından Bilançoda, 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri ile 252 Binalar Hesapları kayıt tutarları, taşınmaz icmal cetvelleri kayıtlarındaki fiili tutarlardan 68.080.132.214,85 TL eksiktir.