Devlet Su İşleri (DSİ) Bölge Müdürlüğünce sondaj izni verilen kuyulara ait bilgilerin İdare tarafından edinilememesi neticesinde, abonelik işlemleri ile su ve atıksu tahakkuk ve tahsilatının sağlıklı bir şekilde yerine getirilemediği görülmüştür.

167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun’un "Yeraltı suyu işletme sahalarının tesbit ve ilanı" başlıklı 3’üncü maddesine göre, sınırları ve yapısal özellikleri belirlendikçe yeraltı suyu sahaları, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün teklifi üzerine Tarım ve Orman Bakanlığınca “yeraltı suyu işletme alanı” kabul ve ilan edilmektedir.

Anılan Kanun’un "İlan edilmiş yeraltı suyu işletme sahaları içinde kuyu açılması" başlıklı 4’üncü maddesinde, “Yeraltı suyu işletme sahaları içinde 8 inci madde hükmüne göre belge alınarak açılması gereken kuyuların adedi, yerleri, derinlikleri ve diğer vasıflariyle çekilecek su miktarı Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü tarafından tayin ve tesbit edilir. Yeraltı suyu işletme sahalarında 8 inci madde şümülüne giren her türlü yeraltı suyu tesisleri, Bayındırlık Bakanlığınca tanzim edilecek teknik talimatname hükümlerine göre meydana getirilir.” <span>denilmektedir.</span>

Yukarıdaki madde hükümlerinden anlaşılacağı üzere, sondaj kuyularının adedi, yerleri, derinlikleri ve diğer nitelikleri hakkında gerekli izin ve belgelerin verilmesi ile ilgili kuyulara ilişkin faydalı kullanım miktarının belirlenmesi Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün yetkisi dâhilindedir. Ancak 2560 Sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un "Görev ve yetkiler" başlıklı 2’nci maddesinde içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçlarının her türlü yeraltı ve yer üstü kaynaklarından sağlanması ve ihtiyaç sahiplerine dağıtılması için, kaynaklardan abonelere ulaşıncaya kadar her türlü tesisin etüt ve projesini yapmak veya yaptırmak, bu projelere göre tesisleri kurmak veya kurdurmak, kurulu olanları devralıp işletmek ve bunların bakım ve onarımını yapmak, yaptırmak ve gerekli yenilemelere girişmek, kullanılmış sular ile yağış sularının toplanması, yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması ve zararsız bir biçimde boşaltma yerine ulaştırılması veya bu sulardan yeniden yararlanılması için abonelerden başlanarak bu suların toplanacakları veya bırakılacakları noktaya kadar her türlü tesisin etüt ve projesini yapmak veya yaptırmak; gerektiğinde bu projelere göre tesisleri kurmak ya da kurdurmak işletmek ve bunların bakım ve onarımını yapmak, yaptırmak su ve kanalizasyon idarelerinin görev ve yetkileri olarak belirlenmiştir.

İdarenin su kaynaklarının temini, abonelere ulaştırılması için gerekli altyapı yatırımlarının planlanması ve yürütülmesi, kullanılmış suların toplanması, uzaklaştırılması, zararsız bir biçimde boşaltma yerine ulaştırılması ve gerekli hallerde bu sulardan yararlanılması, yer altı ve yer üstü su kaynaklarının korunması bağlamındaki görev ve yetkileri dikkate alındığında, 167 sayılı Kanun çerçevesinde DSİ Genel Müdürlüğünce izin verilen sondaj kuyularının adedi, yerleri, derinlikleri ve diğer nitelikleri hakkında İdarenin bilgi sahibi olması önem arz etmektedir.

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile İdare arasında doğru, sağlıklı ve eşzamanlı bilgi alışverişini sağlanamaması İdarenin görev sahası içinde açılan ve kullanılan kuyuların kaçak deşarjları, arıtma tesislerine olan aşırı ve zamansız yükleri, atık su abonelik bedeli ile Çevre Temizlik Vergisinin gerçeğe uygun olarak tahsilini zorlaştırdığı gibi, yapılacak alt yapı yatırım/işletme planlamalarını da önemli ölçüde etkilemektedir.

Yapılan incelemede, Balıkesir ilinde bulunan sondaj kuyuları, yerleri, derinlikleri, faydalı tüketim miktarları ve diğer nitelikleri hakkında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ)

ile BASKİ arasında sağlıklı bilgi paylaşımının olmadığı DSİ’den temin edilen listede bulunan 8536 adet ruhsatlı yer altı suyu kaynağından yararlananlara ilişkin bilgilerin İdarede bulunmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından; açılan derin kuyu (sondaj) koordinat ve öznitelik bilgilerinin DSİ ile paylaşıldığı, DSİ tarafından vatandaşlar tarafından kendi parsellerinde yapılan sondaj kuyu verilerinin idare ile paylaşılmadığı, gerçek veya tüzel kişilikler tarafından kendi mülkiyetlerinde yapacakları içme ve kullanma veya sulama suyu temini amaçlı kuyu açılması iş ve işlemlerinde 167 sayılı Kanuna tabi olunduğu ve DSİ Bölge Müdürlüklerinden Yeraltı Suyu Arama ve Kullanma Belgesi alınması gerektiği, BASKİ hizmet alanında bulunan yerleşim yerleri ile askeri garnizonlara içme ve kullanma suyu temini amaçlı idarece açılacak sondaj kuyularının 167 sayılı Kanuna tabi olmadığı, gerçek veya tüzel kişilikler tarafından kendi mülkiyetlerinde açtırdıkları içme ve kullanma veya sulama suyu temini amaçlı sondaj kuyularına abonelik yapılması hakkında BASKİ sorumluluğunda olmadığı, ancak idarenin hizmet içerisinde kendi imkânları ile ürettikleri yeraltı suyunun kullanım sonrası idare sorumluluğu altındaki atık su şebekesine bağlanması durumunda atık su bedeli tahakkuk ettirilmesi gerektiğinden, söz konusu kuyu bilgilerinin idare ile paylaşılması gerektiği belirtilmiştir.

İdarenin görev alanı içinde yer alan kuyuların kullanım bilgisinin Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğünden periyodik olarak temin edilmesinin BASKİ’nin mevzuatta belirlenen görevlerini sağlıklı olarak yerine getirebilmesi için zorunlu olduğu değerlendirilmektedir.