İdare tarafından yürütülen hizmetler karşılığı elde edilen gelir kalemlerinden bazılarına ilişkin tahakkuk kayıtlarının yapılmayıp, tahsil edildiklerinde doğrudan gelir kaydı yapılarak muhasebeleştirildiği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Gelirlerin toplanması sorumluluğu” başlıklı 38’inci maddesinde; kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanların, ilgili kanunlarda öngörülen tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumlu oldukları belirtilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 86’ncı maddesinde, 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabının mevzuatı gereğince tahakkuk ettirilen faaliyet alacakları ile duran varlıklar ana hesap grubu içerisindeki gelirlerden alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler ve bunlardan yapılan tahsilat ve terkinlerin izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in 87’nci maddesinde, ilgili servislerce tahakkuk bordroları ile veya tahakkuk fişleri ile muhasebe birimine bildirilen gelirlerden alacak tahakkuklarının, düzenlenecek muhasebe işlem fişiyle ilgili hesaplara alınacağı ifade edilmiştir. Yine Yönetmelik’in “Hesabın işleyişi” başlıklı 88’inci maddesinde, gelir tahakkuk tutarlarının 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabına borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedileceği hüküm altına alınmıştır. Mezkûr Yönetmelik'in “Gelirler hesabı” başlıklı 368’inci maddesinde ise, bu hesabın bütçe ile ilgili olsun veya olmasın Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenen uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre tahakkuk eden her türlü gelirin izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinde de ifade edildiği üzere, mevzuatı gereğince tahakkuk ettirilen faaliyet alacakları ile duran varlıklar ana hesap grubu içerisindeki gelirlerden alacaklar hesabında kayıtlı tutarlardan dönem sonunda vadesi bir yılın altına inenler ve bunlardan yapılan tahsilat ve terkinlerin izlenmesi için 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabının kullanılması gerekmektedir.

Söz konusu hususa ilişkin olarak yapılan incelemede; İdare tarafından yürütülen hizmetler karşılığı elde edilen gelir kalemlerinin alacak tahakkuk kayıtlarının yapılmadığı, tahsil edildiğinde doğrudan gelir kaydı yapılmak suretiyle muhasebeleştirildiği tespit edilmiştir.

Bu kapsamda; İdare tarafından 2021, 2022 ve 2023 yıllarında Büyükşehir Belediyesi ve Metro AŞ’ye yapılan otobüs tahsislerinden doğan 144.504.098,86 TL alacak ile 2023 yılı Nisan ayından beri taşımacılıkta ödemede kullanılan kredi kartlarıyla elde edilen 11.609.326,32 TL hasılatın tahakkuk kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür. Söz konusu kayıtların yapılmaması nedeniyle 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabının 156.113.425,18 TL eksik ve hatalı bilgi içerdiği değerlendirilmektedir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından bulguda yer alan hususa iştirak edilmiş ve gerekli düzeltici işlemlerin tesis edileceği ifade edilmiştir. Ancak gerek taşımacılıkta ödemede kullanılan kredi kartlarıyla elde edilen hasılatın tahakkuk kayıtlarının gerekse de İBB'ye yapılan otobüs tahsislerinden doğan alacakların tahakkuk işlemlerinin 2023 yılında yapılmaması nedeniyle İdarenin mali tablolarında 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabı hatalı tutarlarla yer almaktadır.

Sonuç olarak; yukarıda ifade edilen mevzuat hükümleri ve değerlendirmeler çerçevesinde, tahakkuk esaslı muhasebe sistemi gereği gelir tahakkuklarının 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabında izlenmesi gerektiği değerlendirilmektedir.