Belediye bünyesinde bulunan iki adet bütçe içi işletmenin yıl içinde yapmış olduğu ticari nitelikli mal alımının, işletmenin özel hesabına kaydedilmesi gerekirken belediyenin hesaplarında takip edildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe İçi İşletme Yönetmeliği’nin “Bütçe işlemleri” başlıklı 8’inci maddesinde; işletmenin iktisadi ticari işlerine ilişkin giderler dışında kalan personel giderleri, sosyal güvenlik kurumuna devlet primi giderleri, mal ve hizmet alımı giderleri ve sermaye giderleri ile transferleri mahalli idare bütçesinden yapılacağı, işletme ödeneğinin iktisadi ve ticari işler için nakit sermaye olarak kullanılacak kısmı ise ekonomik sınıflandırmada borç verme kodunda gösterileceği bu ödenek işletme adına açılmış bir özel hesaba aktarılmak suretiyle kullanılacağı ifade edilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in “Muhasebe işlemleri” başlıklı 9’uncu maddesinin birinci fıkrasında, işletme faaliyetlerinin muhasebe işlemleri Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre mahalli idarenin muhasebe biriminde tutulacağı; devamı fıkralarında ise, işletmenin kurumlar vergisine tabi faaliyetleri, hesap planı bakımından, sadece bütçe işlemlerinin muhasebeleştirilmesi ve raporlanmasına ilişkin olarak Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine tabi olacağı; işletmenin ticari mal ve hizmet alım satımlarına ilişkin (kurumlar vergisine tabi) faaliyetleri için, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 175’inci ve mükerrer 257’nci maddeleri hükümleri uyarınca belirlenen muhasebe standartları, tek düzen hesap planı ve mali tabloların çıkarılmasına ilişkin usul ve esaslar çerçevesinde defter tutulacağı hüküm altına alınmıştır.

Anlaşılacağı üzere, belediye hesaplarında takip edilmesi gereken işletme giderleri sayılmış olup, işletmenin iktisadi ve ticari işlerine ilişkin giderler bunların arasında belirtilmemiştir. İşletmenin iktisadi ve ticari işleri için nakit sermaye olarak kullanılacak ödeneğin belediye bütçesinin “08-Borç verme” ekonomik kodunda gösterilmesi ve bu ödeneğin işletme adına açılmış özel bir hesaba aktarılmak suretiyle kullanılması gerektiği açıklanmıştır. Ayrıca, işletmenin kurumlar vergisine tabi iktisadi ticari işleri için yaptığı harcamalar ve elde ettiği gelirler Belediye tarafından muhasebeleştirilirken sadece, giderler için “830 Bütçe giderleri” ve “835 Gider yansıtma” hesaplarının, gelirler için ise “800 Bütçe gelirleri” ve “805 Gelir yansıtma” hesaplarının kullanılması gerekmektedir. Diğer işlemler için ise Vergi Usul Kanununa göre defter tutulması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Belediyeye ait iki adet bütçe içi işletmenin ticari nitelikli mal ve malzeme alımlarının, doğrudan belediye hesaplarına kaydedildiği, işletmenin kurumlar vergisine tabi iktisadi ticari işleri için yaptığı harcamalar ve elde ettiği gelirler için de ayrı bir defter tutulmadığı anlaşılmıştır.

Kamu idaresi cevabında, 21.02.2023 tarihinden itibaren bulguda yer verilen öneriler çerçevesinde çalışmalara başlandığı ifade edilmiştir. Ancak denetim yılı 2022 yılı olması nedeniyle 2022 yılı mali tablolarında bulgu konusu edilen hata devam etmektedir.

Sonuç olarak, bütçe içi işletmenin ticari mal alımının, Yönetmelik’te belirtildiği gibi işletme adına açılan özel hesaba işletmenin iktisadi ve ticari işleri için ekonomik sınıflandırmada borç verme kodu ile ödenek aktarılarak işletmenin özel hesabına kaydedilmesi ve işletmenin kurumlar vergisine tabi iktisadi ticari işleri için yaptığı harcamalar ve elde ettiği gelirler için de ayrı bir defter tutulması gerekmektedir.