Karar Künyesi
2023 yılı içerisinde gerçekleştirilen bazı mal ve hizmet alımlarında süre uzatım kararlarının sözleşmeye göre işin süresi sona erdikten sonra verildiği tespit edilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sözleşmenin Uygulanmasına İlişkin Hususlar” başlıklı 25’inci maddesinde;
“25.3. Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen mücbir sebep halleri
4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun “Mücbir Sebepler” başlıklı 10 uncu maddesinde; “Mücbir sebep olarak kabul edilebilecek haller aşağıda belirtilmiştir:
Doğal afetler
Kanuni grev
Genel salgın hastalık
Kısmi veya genel seferberlik ilanı
Gerektiğinde Kurum tarafından belirlenecek benzeri diğer haller
Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dahil olmak üzere, idare tarafından yukarıda belirtilen hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi için; yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi zorunludur.” hükmü yer almaktadır. Söz konusu maddenin (e) bendi ile, Kamu İhale Kurumuna, (a), (b), (c), (d) bentlerinde belirtilenlere benzer halleri mücbir sebep olarak belirleme konusunda yetki verilmiştir.
4735 sayılı Kanunda düzenlenen haliyle mücbir sebepler, yüklenicinin sözleşme konusu işi sözleşmede belirtilen şartlarda yapmasını engelleyen durumlardır. Maddede sayılan hallerin taahhüdün ifasını engellemesi durumunda yüklenici tarafından süresi içerisinde idareye mücbir sebep başvurusunda bulunulması gerekmektedir. Yüklenicinin talebinin mevzuat çerçevesinde sonuçlandırılması hususundaki yetki ve sorumluluk idarededir. Anılan Kanun maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen şartların varlığı durumunda, idarece yapılan değerlendirme sonucunda mücbir sebep nedeniyle süre uzatımı verilmesi veya sözleşmenin feshi yönünde karar alınabilecektir. Örneğin süre uzatımına ilişkin başvurularda, yüklenicinin mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen 20 gün içinde idareye başvurması, mücbir sebep oluşturan olayları belgelemesi ve idare tarafından, meydana gelen olayın iş üzerinde gecikmeye tesiri olup olmadığı ve bu gecikmenin yüklenici kusurundan kaynaklanıp kaynaklanmadığının incelenmesi ve buna göre karar verilmesi gerekmektedir.”
Denilmektedir.
Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin “İşin Süresi ve Uzatılması” başlıklı 35’inci maddesinde;
“İhale edilen işin, sözleşmesinde belirlenen zamanda tamamlanıp kabule elverişli bir durumda teslim edilmesi esastır. Yüklenici bu esasa herhangi bir şekilde uymazsa sözleşmede gösterilen cezalar uygulanır.
Bu Genel Şartnamede öngörülen diğer haller saklı kalmak kaydıyla, 4735 sayılı Kanunun 10 uncu maddesindeki hükümler çerçevesinde sözleşmesinde belirtilen ve sorumluluğu yükleniciye ait olmayan zorunlu gecikme nedenlerinin doğuşunda, durum idarece incelenerek işi engelleyici nedenlere ve yapılacak işin niteliğine göre işin bir kısmına veya tamamına ait süre gecikmeyi karşılayacak kadar uzatılır.
Yüklenici, sürenin uzatılmasını gerektiren nedenlerin ortaya çıkışından başlamak üzere yirmi (20) gün içinde, olayların ayrıntılarını ve sonuçlarını ve iş süresinin ne kadar uzatılması gerektiğini, uzatılacak sürenin belirlenmesi o anda mümkün değilse bunun nedenlerini belirten bir yazı ile idareye başvuracak ve durumun açıklık kazanmasından sonra istediği süre uzatımını da ayrı bir yazı ile derhal bildirecektir.
Zamanında yapılmayan başvurular dikkate alınmaz ve yüklenici başvuru süresini geçirdikten sonra süre uzatımı isteğinde bulunamaz. Zorunlu nedenlerin devamı sırasında yapılacak başvuru, başvuru tarihinden geçerli olmak üzere dikkate alınabilir.
…”
Hükümleri yer almaktadır.
Mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, süre uzatım kararı verilebilmesi için Kanun’da belirtilen şartların oluşması ve yükleniciden kaynaklı bir kusurun olmaması gerekmektedir. Bu durumda yüklenici, süre uzatımına neden olan olayın ortaya çıkışından başlamak üzere 20 gün içinde yazılı olarak idareye başvurmak zorundadır. İdare, dilekçede yer alan zorunlu durumları değerlendirerek süre uzatımını uygun bulur veya reddeder. Süresi içerisinde yapılmayan başvurular ise dikkate alınmaz. Bu itibarla, işin süresi bittikten sonra bir mal veya hizmet alımında süre uzatımı kararı verilemeyeceği aşikardır.
Yerinde yapılan denetim çalışmaları sırasında; 2023/76533 ihale kayıt numaralı “Belgesel ve Kısa Film Hazırlama Hizmeti” alımında 24.02.2023 tarihinde yüklenici ile sözleşme imzalandığı, yer tesliminin 01.03.2023 tarihinde gerçekleştirildiği, sözleşmeye göre işin 70 takvim gününde bitirileceği, bu durumda 09.05.2023 tarihinde işin bitirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Söz konusu ihalede süre uzatımı talebinde bulunulabilecek son tarih de sözleşmeye göre işin bitim tarihi 09.05.2023 olmaktadır. Yapılan incelemede, 15.05.2023 tarihinde yüklenici tarafından Kuruma süre uzatım talebini içeren dilekçe verilmiş olup, İdarenin süre uzatım talebini kabul ettiği görülmüştür. Fakat sözleşmeye göre işin süresi bittikten sonra verilen bu süre uzatım kararı, işin süresi içinde yapılmadığı için mevzuata aykırılık oluşturmaktadır.
Benzer şekilde, 2023/231857 ihale kayıt numaralı “Muhtelif İşlerinde Kullanılmak Üzere Nervürlü İnşaat Demiri ve Çelik Hasır Alımı” işinde 02.05.2023 tarihinde yüklenici ile sözleşme imzalandığı, yer tesliminin 02.05.2023 tarihinde gerçekleştirildiği, sözleşmeye göre işin 30 takvim gününde bitirileceği, bu durumda işin en geç 31.05.2023 tarihinde bitirilmesi gerektiği görülmektedir. İlgili ihale dosyası incelendiğinde, yüklenicinin 01.06.2023 tarihinde İdareye süre uzatımı başvurusu yaptığı, süre uzatım başvurusu İdare tarafından haklı bulunarak süre uzatım kararı verildiği anlaşılmıştır. Söz konusu işlemlerde yine süresi içerisinde verilmeyen süre uzatımı kararı mevzuata uygun düşmemektedir.
Sonuç olarak; İdarenin, yüklenicilerin süre uzatım başvurularını işin süresi içinde verip vermediğini kontrol ederek, süre uzatım taleplerinde yer alan hususları ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirmesi ve alacağı süre uzatım kararlarını yine ilgili mevzuat uyarınca işin süresi içerisinde vermesi gerekmekte olup, işin süresi bittikten sonra verilen süre uzatımı kararları ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.