Adapazarı Belediyesi sınırları içerisinde yer alan ilan ve reklam panolarının yerleri, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine aykırı olarak ihale yapılmaksızın “İşgaliye Sözleşmesi” adı altında Adapazarı Belediye Spor Kulübü Derneğine kiraya verilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanununun “Belediye meclisinin görev ve yetkileri” başlıklı 18 inci maddesinde; belediye taşınmazlarının üç yıldan fazla süre ile kiraya verme yetkisinin belediye meclisine ait olduğu belirtilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanununun “Kapsam” başlıklı 1 inci maddesinde belediye taşınmazlarının bu Kanuna göre kiraya verileceği belirlenmiştir. Aynı Kanunun “Kiralarda sözleşme süresi” başlıklı 64 üncü maddesinde ise kiralama süresinin 10 yıldan fazla olamayacağı (istisnaları da belirtilerek) hüküm altına alınmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, belediyelerin mülkiyetindeki taşınmazlarının üç yıldan fazla kiraya verilebilmesi için belediye meclisinden yetki alınması; kiralama ihalelerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunundaki ihale usullerine göre yapılması; yapılan ihale sonucu düzenlenen kira sözleşmelerinin en fazla on yıl olması gerekmektedir.

Adapazarı Belediyesince 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında ihalesi yapılması gereken Belediye mücavir alanlarında bulunan ilan ve reklam panolarının yerleri, mevzuatta bir karşılığı olmayan “İşgaliye Sözleşmesi” ile ihalesiz bir şekilde Adapazarı Belediye Spor Kulübü Derneğine, 07.01.2011 tarihinde başlayıp 07.01.2021 tarihinde sona erecek şekilde 10 yıl süre ile kiraya verilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanununun 18 inci maddesi uyarınca 3 yıl ve daha fazla süreli taşınmaz kiralama ihalelerinde belediye meclisi tarafından yetki verilmesi gerekirken, Adapazarı Belediye Spor Kulübü Derneği ile yapılan bu kiralama işleminde Belediye Meclisinden yetki alınmamıştır. Bu Sözleşme ise Kanuna aykırı bir şekilde başkanlık oluru ile yapılmıştır.

Verilen başkanlık olurunun 2 nci paragrafında; “Aynı Kanun’un (5393 sayılı kanun) Belediye Başkanın görev ve yetkilerini düzenleyen 38.nci maddesini (e) bendi Belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek, Türk Medeni Kanunun 641. Maddesinde, yollar ve maydanlar gibi menfaati umuma ait malların işletilmesi ve kullanılması hakkında ahkamı mahsusa ait Belediye taşınmazlarından yararı kamuya ayrılmış yol, meydan, sokak , cadde Pazar yeri gibi yerlerin geçici olarak işgal ve istimale izin verme yetkisi Belediye Başkanına ait bir yetkidir denilmektedir.” ifadesine yer verilmiştir.

Başkanlık olurundaki yukarıda belirtilen ifade incelendiğinde; ilk cümlesinde belirtilen 5393 sayılı Kanunun 38 inci maddesi, Belediye Başkanına Belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etme yetkisi vermektedir. Fakat ikinci cümlede belirtilen Türk Medeni Kanunun 641 inci maddesinde yukarıda belirtildiği gibi belediye başkanına belediyenin yol, meydan, sokak, cadde, pazar yeri gibi yerlerin geçici olarak işgal ve istimale ilişkin yetki vermemektedir. Türk Medeni Kanununun 641 inci maddesi “Mirasçıların sorumluluğu” başlıklıdır ve aynen; “Mirasçılar, tereke borçlarından müteselsilen sorumludurlar. Ana ve baba veya büyük ana ve büyük baba ile birlikte yaşayan ve emeklerini veya gelirlerini aileye özgüleyen ergin çocuklar ile torunlara verilecek uygun miktardaki tazminat, bu yüzden terekenin borç ödemeden acze düşmemesi kaydıyla tereke borcu sayılır.” hükmü yer almaktadır. Kanun hükmünden de anlaşılacağı gibi Türk Medeni Kanununun konu ile ilgisi bulunmamaktadır.

Belediye ile Dernek arasında yapılan sözleşmenin 5 inci maddesinde; Dernek tarafından Belediyeye 250 TL aylık kira ödeneceği kararlaştırılmıştır. Anılan Sözleşmenin 6 ncı maddesinde ise kira bedellerinin her ayın en geç 7’sinde Belediyenin gelir veznesine peşin olarak ödeneceği, kiranın belirtilen zamanda ödenmediği takdirde sözleşmenin hiçbir ihtara gerek kalmaksızın tek taraflı olarak feshedileceği gibi vadesinde ödenmeyen kira bedelleri için ise 6183 sayılı Kanun uyarınca gecikme zammı uygulanacağı belirtilmiştir.

Belediyenin kira gelirleri incelendiğinde; Adapazarı Belediye Spor Kulübü Derneğinin Belediyeye aylık kira bedeli olarak ödemesi gereken 250 TL’yi 15.06.2017 tarihinden itibaren ödemediği görülmüştür. 31.12.2018 tarihi itibariyle ise Derneğin, Belediyeye toplam 4.693,06 TL borcu bulunmaktadır. Dernek ile Belediye arasında yukarıda belirtilen Sözleşmenin 6 ncı maddesi uyarınca; kira bedelleri belirtilen zamanda ödenmediği takdirde sözleşmenin hiçbir ihtara gerek kalmaksızın feshedilmesi gerekirken, sözleşme feshedilmemiş olup Dernek, Belediye taşınmazlarını kullanarak halen gelir sağlamaktadır.

Ayrıca Adapazarı Belediyesi ile Adapazarı Belediye Spor Kulübü Derneği arasında yapılan ve mevzuatta bir karşılığı olmayan işgaliye sözlemesinin 4 üncü maddesinde; “Adapazarı Belediye Spor Kulübü Derneğinin yönetim kurulu kararı olmadan kiralanan yer başkasına devredilemez” denilerek dernek yönetimine devir yetkisi verilmiştir.

Verilen bu devir yetkisi sonucunda Dernek Yönetimi kullanım hakkına sahip olduğu yerleri özel bir firmaya 01.01.2011 tarihinde başlayıp 31.12.2020 tarihinde sona erecek şekilde toplamda 700.000 TL’ye kiraya vermiştir. 20.02.2012 tarihinde ise kira hakkını elinde bulunduran özel firma, Dernek Yönetimi oluru ile bu hakkını başka bir firmaya devretmiştir. Yapılan ikinci devir sonucunda ise bir bedel alınıp alınmadığı tarafımızca belirlenememiştir.

Sonuç olarak, Belediyenin sorumluluğunda bulunan ilan ve reklam panolarının yerleri 10 yıllık bir süre için Belediye Meclis kararına istinaden kiraya verilmesi gerekirken 5393 sayılı Belediye Kanununa aykırı bir şekilde başkanlık oluru ile kiraya verilmiştir. 2886 sayılı Kanun kapsamında ihale edilmesi gerekirken mevzuatta bir karşılığı olmayan “İşgaliye Sözleşmesi” ile ihalesiz bir şekilde Adapazarı Belediye Spor Kulübü Derneğine 10 yıllığına

30.000 TL’ye kiraya verilmiştir. Dernek tarafından aynı yerler ise özel bir firmaya 700.000 TL’ye kiraya verilmiştir. Ayrıca Dernek aylık olarak ödemesi gereken 250 TL kira bedelini zamanında ödememiş ve Dernek ile Belediye arasında yapılan İşgaliye Sözleşmesine istinaden sözleşme feshedilmesi gerekirken sözleşme feshedilmemiştir.

Belediye tarafından yapılan bu hatalı uygulamalar ile mevzuata aykırı işlemler tesis edilmiş olup Belediye gelir kaybına uğramaktadır.

Kamu idaresi cevabında; “Adapazarı Belediyesi sınırları içerisinde yer alan, ilan ve reklam panolarının yerleri, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine aykırı olarak ihale yapılmaksızın, taşınmazların mevzuatta bir karşılığı olmayan ‘işgaliye sözleşmesi’ ile Adapazarı Belediyespor Kulübü Derneği’ne kiraya verildiği bulgusuna istinaden;

31.05.2019 tarih, 13545 sayılı Başkanlık Oluru ile ilgili işgaliye sözleşmesi Belediyemiz adına tek taraflı olarak fesh edilerek, yine aynı tarih ve 13577 sayılı yazı ile Adapazarı Belediyespor Kulübü’ne tebliğ edilmiştir.” denilmiştir.

Sonuç olarak Belediye tarafından bulgu konusu hususa iştirak edildiği ve gerekli işlemlerin başlatıldığı belirtilmiş olup, bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.